Με το πάσο τους οι δανειστές στην αξιολόγηση – Αποσαφηνίζεται το πλαίσιο συμβιβασμού για το ΔΝΤ – Μια «υπόσχεση» αντί ελάφρυνσης του χρέους και μια… ουρανοκατέβατη αναβάθμιση
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Μας έκανε κατά τι σοφότερους το Νταβός; Όχι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της διαπραγμάτευσης κυβέρνησης και κουαρτέτου επί της πρώτης αξιολόγησης. Μάθαμε απλώς από το δημόσιο βήμα του φόρουμ που συγκεντρώνει την παγκόσμια επιχειρηματική και πολιτική ελίτ ότι οι βασικοί παίκτες της διαπραγμάτευσης εμμένουν στις θέσεις τους.
Το χαρτί με τα στοιχεία για τις καλές δημοσιονομικές επιδόσεις της κυβέρνησης που κόμισε ο πρωθυπουργός δεν φάνηκε να συγκινεί ιδιαίτερα τους συνομιλητές του. Οι οποίοι, στο πλαίσιο της διπλωματικής ευγένειας που επέβαλε ο χώρος, είχαν έναν καλό λόγο να πουν για το «μεταρρυθμιστικό» ζήλο της κυβέρνησης, αλλά δεν συμμερίστηκαν καθόλου την αισιοδοξία του Α. Τσίπρα ότι η Ελλάδα το 2016 θα καταπλήξει ευχάριστα τη διεθνή κοινότητα. Ντράγκι, Ντάισελμπλουμ, Σόιμπλε, Λαγκάρντ, καθένας με τον τρόπο του, είπαν το ίδιο πράγμα: πρέπει να βγαίνουν τα νούμερα. Αυτά που προβλέπει το 3ο Μνημόνιο. Αδιάφορο αν θα πληρώσουν περισσότερο οι αγρότες, οι ελευθεροεπαγγελματίες, οι μισθωτοί ή οι συνταξιούχοι.
Διολίσθηση μέχρι Πάσχα;
Αλλά, ακόμη κι αν ο κυβερνητικός στόχος ήταν να εξασφαλιστεί στο Νταβός πολιτική συναίνεση για ταχεία αξιολόγηση, αυτός δεν επιτεύχθηκε. Όλοι οι συνομιλητές του πρωθυπουργού συμφώνησαν για σύντομη διαδικασία. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν πιο θερμός απ’ όλους. Δήλωσε σίγουρος για συμφωνία και χαρακτήρισε κλειδί την «ταχύτητα». Αλλά αυτές οι αναφορές δεν έφεραν ακόμη στην Αθήνα τους επικεφαλής του κουαρτέτου. Ήταν να έρθουν στις 18 του μηνός, τελικά δεν είναι δεδομένο αν θα έρθουν ούτε την ερχόμενη εβδομάδα.
Τα τεχνικά κλιμάκια των Θεσμών αρχίζουν από Δευτέρα νέο γύρο ελέγχων και επαφών για τα πιο καυτά μέτωπα, στα οποία δεν υπάρχει σύγκλιση: α) Ασφαλιστικό, στο οποίο ζητείται άμεση εφαρμογή των νέων ποσοστών αναπλήρωσης για όλες τις συντάξεις, που οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερες περικοπές, β) δημοσιονομικά κενά τόσο του 2016 (στα 900 εκατ. επιμένουν οι δανειστές, για μηδενικό κενό μιλάει η κυβέρνηση), όσο και του Μεσοπρόθεσμου 2016-2018, για το οποίο εκκρεμεί προσδιορισμός μέτρων ύψους 3,6 δισ.
Η αναβάθμιση S&P
Έτσι, το χρονοδιάγραμμα της αξιολόγησης παραμένει απροσδιόριστο, με τα πιο απαισιόδοξα σενάρια να το επιμηκύνουν μέχρι το Πάσχα. Είτε το καθολικό (24/3), είτε ακόμη χειρότερα το ορθόδοξο (1/5). Ο μόνος τρόπος να «κόψει δρόμο» η κυβέρνηση είναι απλώς να συμμορφωθεί πλήρως στις υποδείξεις των δανειστών. Αλλά, με δεδομένη την αμφίπλευρη πίεση που ασκείται στην κυβέρνηση από κοινωνικά στρώματα που θίγονται από το Ασφαλιστικό και από την ανασυγκροτούμενη υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη Ν.Δ., μια τέτοια επιλογή έχει παρενέργειες. Τέτοιες που τροφοδοτούν ακόμη και σενάρια πρόωρων εκλογών.
Πάντως, σε μια κίνηση-έκπληξη, τουλάχιστον ως προς το χρόνο εκδήλωσής της, ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s προχώρησε νωρίτερα στην προαναγγελθείσα αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από CCC+ σε Β-, παρ’ ότι τα spreads των δεκαετών ομολόγων πλησίασαν τις 10 μονάδες έπειτα από πολλούς μήνες. Η S&P προβλέπει συμφωνία για το Ασφαλιστικό μέχρι το τέλος του Μάρτη, με συμμόρφωση της κυβέρνησης στις πιέσεις των δανειστών και στη συνέχεια κλείσιμο της αξιολόγησης. Η πρόβλεψη αυτή απλώνει το χρονοδιάγραμμα της διαπραγμάτευσης μέχρι τον Απρίλη. Μια υποσημείωση του οίκου στην αιτιολόγηση της αναβάθμισης, δεν μοιάζει τυχαία: προεξοφλεί πλήρη συμμόρφωση στο Μνημόνιο «ανεξαρτήτως κυβέρνησης»…
Εκστρατεία Λαγκάρντ
Η «πασαρέλα» του Νταβός, πάντως, είχε και μια χρησιμότητα. Αποσαφήνισε πράγματα για τον ρόλο του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Κατ’ αρχάς αποτέλεσε τον πιο ενδεδειγμένο χώρο για την πρεμιέρα της επίσημης «προεκλογικής» εκστρατείας της Κριστίν Λαγκάρντ για μια δεύτερη θητεία στην ηγεσία του Ταμείου. Η υποψηφιότητά της συγκεντρώνει ευρεία διατλαντική συναίνεση, ενώ φαίνεται ότι η πρόσφατη απόφαση του ΔΝΤ να εντάξει και το κινεζικό γουάν στο καλάθι των αποθεματικών νομισμάτων και να αυξήσει τα δικαιώματα ψήφου της Κίνας και των αναδυόμενων οικονομιών εξασφάλισε και τη στήριξη του Πεκίνου.
Όμως, η Κ. Λαγκάρντ πρόσφερε και κάτι ακόμη στους «ψηφοφόρους» της, τις χώρες-μέλη του ΔΝΤ, που αφορά άμεσα την Ελλάδα. Το Δ.Σ. του Ταμείου αποφάσισε να καταργήσει την εξαίρεση δανεισμού «συστημικά κρίσιμων» χωρών που δεν πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας χρέους του, βάσει της οποίας το ΔΝΤ συμμετείχε στο 1ο και 2ο ελληνικό Μνημόνιο.
Η εξέλιξη αυτή σημαίνει πολύ απλά δύο πράγματα: πρώτον, ότι η Ελλάδα δεν είναι πια για τους δανειστές μια «συστημικά κρίσιμη» χώρα, τουλάχιστον όχι με τον τρόπο και την ένταση που ήταν το 2010 ή το 2012. Τις ανησυχίες της διεθνούς ελίτ απορροφούν τώρα η κινεζική επιβράδυνση, ο φόβος επανάληψης του «τσουνάμι» του 2008, η παταγώδης αποτυχία της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Δεύτερον, ότι η επαναφορά του ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση, σε ρόλο «σκληρού» τεχνικού συμβούλου, δύσκολα μπορεί να συνοδευτεί από συμμετοχή στη χρηματοδότηση του τρίτου Μνημονίου. Η Κριστίν Λαγκάρντ, άλλωστε, για πολλοστή φορά ξεκαθάρισε ότι για να συμμετέχει στο πρόγραμμα χρειάζεται «ισχυρές οικονομικές πολιτικές, ιδιαίτερα στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος και σημαντική ελάφρυνση του χρέους από τους Ευρωπαίους δανειστές».
Ο Σόιμπλε, από την πλευρά του, πάντα από το βήμα του Νταβός, «αποκάλυψε» ότι ο ίδιος δεν ήταν ποτέ φανατικός της εμπλοκής του ΔΝΤ στην Ευρώπη- «η Μέρκελ το ήθελε», είπε ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών-, και με αφοπλιστική ειλικρίνεια πρόσθεσε ότι σε ενδεχόμενη αποχώρηση του ΔΝΤ «θα ήταν σαν να πήγαινα στη γερμανική Βουλή για το πρόγραμμα κρατώντας δυναμίτη κι ένα αναμμένο κερί». Το συμπέρασμα που μπορεί να εξαγάγει κανείς είναι ότι κερδίζει έδαφος «Το “παράλληλο πρόγραμμα” του Σόιμπλε» (Δρόμος, 19/12/2015), δηλαδή για περιορισμό του ΔΝΤ στον ρόλο του κακού μπάτσου της αξιολόγησης, χωρίς χρηματοδότηση.
Άλλη μια «υπόσχεση»
Στο σενάριο αυτό συνηγορούν και όσα είπε ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ, απαντώντας στη δημόσια πρόκληση της Λαγκάρντ για «σημαντική ελάφρυνση του χρέους» ως προϋπόθεση συμμετοχής του ΔΝΤ στη χρηματοδότηση. Η μόνη ελάφρυνση που μπορεί να προσφέρουν οι Ευρωπαίοι δανειστές είναι μια «υπόσχεση δράσης στο μέλλον», όχι πολύ διαφορετική απ’ αυτή που είχαν δώσει το 2012, αλλά με ένα χρέος 160%, όχι 200% του ΑΕΠ: «Απλά θα δώσουμε μία αμοιβαία υπόσχεση. Αυτοί (σ.σ. η ελληνική κυβέρνηση) θα υποσχεθούν στους εταίρους τους ότι θα διατηρήσουν το πρωτογενές πλεόνασμα, με άλλα λόγια να έχουν έναν καλό προϋπολογισμό. Και εμείς θα υποσχεθούμε ότι θα είμαστε έτοιμοι να μειώσουμε τα υψηλά επίπεδα εξυπηρέτησης του χρέους στο μέλλον», είπε ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών, τοποθετώντας το peak των υψηλών αποπληρωμών χρέους σε 10-15 χρόνια. Αυτή η συνταγή, που προφανώς απηχεί τη θέση του Βερολίνου και της πλειοψηφίας των χωρών- δανειστών, αποκλείει εξ ορισμού συμμετοχή του ΔΝΤ στη χρηματοδότηση.
Επισπεύδεται η συνοριοφυλακή;
Συμπερασματικά, το θέμα του τρόπου συμμετοχής του ΔΝΤ στο 3ο Μνημόνιο δεν πρόκειται να αποτελέσει αιτία σκληρής σύγκρουσης στο μέτωπο των δανειστών και θα διευθετηθεί συναινετικά. Ούτε η Λαγκάρντ θα χαλάσει γι’ αυτό την «προεκλογική» εκστρατεία της, ούτε οι Ευρωπαίοι καίγονται για τα 16 δισ. που θα μπορούσε να εισφέρει το ΔΝΤ. Η αξιολόγηση θα συνεχιστεί με τους όρους τους και για όσο χρόνο χρειαστούν, ώστε να αποσπάσουν μείζονες υποχωρήσεις από την κυβέρνηση. Στα μέσα πίεσης, άλλωστε, προσθέτουν και το Προσφυγικό. Όσο κι αν φαίνεται ότι οι κορώνες Γιούνκερ, Τουσκ και Ρούτε για κίνδυνο διάλυσης της Ε.Ε. χωρίς λύση στο Προσφυγικό το επόμενο δίμηνο ευνοούν τη θέση της Ελλάδας, μπορεί να αποδειχθεί το αντίθετο.
Ενώ η Σύνοδος Κορυφής του Δεκεμβρίου αποφάσισε συγκρότηση της ευρωπαϊκής συνοριοφυλακής-ακτοφυλακής μέχρι τον Ιούνιο, ασκείται πίεση για επίσπευση, είτε με έκτακτη Σύνοδο Κορυφής είτε με συζήτηση του θέματος στη Σύνοδο του Φεβρουαρίου, με θέμα το Brexit. Αν συμβεί αυτό, και πάντα υπό τον εκβιασμό διάλυσης της Σένγκεν, θα προστεθεί ένας ακόμη παράγοντας πίεσης στην κυβέρνηση για εκχώρηση κυριαρχίας στα σύνορα της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, ότι στο Νταβός, στο τετ-α-τετ Μέρκελ και Νταβούτογλου, η προσφυγική κρίση υποβαθμίστηκε σε υπόθεση «παράνομης μετανάστευσης στο Αιγαίο που πρέπει να εξελιχθεί σε νομιμότητα».
Σκίτσο: του Γ. Αντωνόπουλου ( https://johnantono.blogspot.gr/)
