Με την ουρά στα σκέλια επιστρέφει η κυβέρνηση στο μνημονιακό μαντρί – Παιχνίδι των εταίρων με τις αγορές και λαθροχειρίες με την «προληπτική πιστωτική γραμμή»
Πόσο κράτησε το κυβερνητικό «αντάρτικο»; Ούτε τρεις εβδομάδες. Η τακτική του σκωτσέζικου λουτρού που ακολούθησαν με ύποπτο συγχρονισμό οι παίκτες των αγορών, οι «ανεξάρτητοι» αναλυτές των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και οι θεσμικοί παράγοντες της Ε.Ε. και του ΔΝΤ αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική. Μετά μια βροχή από χαστούκια, ακολούθησε μια καταιγίδα από χάδια. Το απολωλός πρόβατο επέστρεψε στο μαντρί. Retour ala normale=επιστροφή στην κανονικότητα. Δηλαδή, στο Mνημόνιο, ανεξάρτητα από τη μορφή που θα πάρει η συνέχειά του, στη χρηματοδοτική εξάρτηση και στη «μεταρρυθμιστική» απορρύθμιση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.
Οι αξιωματούχοι της Ε.Ε., της ΕΚΤ, του ΔΝΤ προσποιήθηκαν ότι αντέδρασαν με έκπληξη στο άλμα των spreads των ελληνικών ομολόγων, παρ’ ότι συνέβαλαν όσο μπορούσαν σ’ αυτό με τις δηλώσεις Ντράγκι, Λαγκάρντ, Ντάισελμπλουμ και άλλων. Το ρεπορτάζ του πρακτορείου Reuters, την περασμένη Τετάρτη, βασισμένο σε δηλώσεις (ανωνύμων) Ευρωπαίων αξιωματούχων, ήταν εξαιρετικά αποκαλυπτικό της τακτικής τους. «Η ραγδαία άνοδος των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων ήταν ένα reality check», ανέφερε στο πρακτορείο ένας από αυτούς, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η εκτόξευση των spreads ήταν το αναγκαίο μάθημα για να ανακρούσει πρύμναν η κυβέρνηση. Και για να μη μένει σε κανέναν αμφιβολία ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί επιτήρησης λειτουργούν ως εγγυητές της διεθνούς τοκογλυφίας, ένας ακόμη ανώνυμος Ευρωπαίος αξιωματούχος συνόψισε μέσω Reuters την ουσία: «Οι επενδυτές δεν θα πλησιάσουν χωρίς πρόγραμμα» στον «πάγκο» των ελληνικών ομολόγων.
Δημοσιονομικό Σύμφωνο
Η επιστροφή στην κανονικότητα, λοιπόν, σημαίνει πολύ απλά ότι η Ελλάδα, αφού ολοκληρώσει τα μαθήματά της για την 5η (για την Ε.Ε.) ή 6η (για το ΔΝΤ) αξιολόγηση τον Νοέμβριο, θα συνεχίσει να είναι σε κάποιας μορφής πρόγραμμα επιτήρησης.
Υπάρχουν πολλές εκδοχές γι’ αυτό. Η πιο σταθερή και δεδομένη είναι η πλήρης εφαρμογή του Δημοσιονομικού Συμφώνου (σε ισχύ από φέτος) που ενσωματώνεται ακόμη και στο ψευδώνυμο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2015 που κατέθεσε η κυβέρνηση στη Βουλή. Μπορεί να μη δίνει κανείς πια σημασία στις προβλέψεις που «αποπέμπουν» το ΔΝΤ και τον δανεισμό του, ωστόσο η υπαγωγή των κρατικών ταμείων και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους στον απόλυτο έλεγχο της Κομισιόν είναι δεδομένη και γι’ αυτό το διάτρητο Προσχέδιο, αλλά και για τον τελικό Προϋπολογισμό. Δικαίως ο απερχόμενος πρόεδρος της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο διεκδικεί εύσημα για τη θητεία του. «Έχουμε εξουσίες που οι προκάτοχοί μας δεν θα μπορούσαν ούτε να ονειρευτούν», δήλωσε προ ημερών σε έναν αυτάρεσκο απολογισμό, υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα την εξουσία της Κομισιόν να απορρίπτει σχέδια εθνικών προϋπολογισμών. Αυτή την καθαρή αλήθεια ενσωματώνει ρητά και το κυβερνητικό προσχέδιο.
Φυσικά, το Δημοσιονομικό Σύμφωνο είναι ένας ζουρλομανδύας για όλη την Ευρωζώνη. Για την Ελλάδα, της οποίας η κανονικότητα είναι μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, χρειάζεται κάτι παραπάνω. Με ή χωρίς το ΔΝΤ, με έξοδο στις αγορές ή χωρίς αυτήν, το χρηματοδοτικό κενό μένει αβυσσαλέο. Η ευρωπαϊκή ηγεσία, ιδιαίτερα η γερμανική, ποτέ δεν παραιτήθηκε από την άποψη υπέρ ενός ακόμη δανειακού προγράμματος για την Ελλάδα. Η εναλλακτική της «προληπτικής πιστωτικής γραμμής» που έπεσε στο τραπέζι και στην οποία προσχώρησε με μια ακόμη «κωλοτούμπα» ο Α. Σαμαράς («η Ελλάδα διαπραγματεύεται προληπτική πιστωτική γραμμή», δήλωσε χθες στο Μιλάνο), είναι κι αυτή ένα δανειακό πρόγραμμα με μνημονιακές δεσμεύσεις. Τεχνικά, φαίνεται πως είναι ό,τι ταιριάζει καλύτερα στο ενδεχόμενο απεμπλοκής του ΔΝΤ και εξόδου στις αγορές. Με δεδομένο ότι το σενάριο έχει και την υπό όρους έγκριση του Βερολίνου, μένει στο συρτάρι για επανεξέταση σε δεύτερο χρόνο. Κι αυτό γιατί διαπλέκεται με την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους. Η συζήτηση αυτή, ως γνωστόν, εκκρεμεί και η ολοκλήρωση δεν αναμένεται πριν από τις αρχές του επόμενου χρόνου.
«Βιώσιμο χρέος»
Ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού μηχανισμού ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, που επιστρατεύτηκε κι αυτός για να επαναφέρει σε ηρεμία τις αγορές, σε συνέντευξή του έδωσε μια διαφωτιστική απάντηση για το πώς θα επιλυθεί το θέμα του χρέους: «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κοιτάζουν μόνο την αναλογία χρέος προς ΑΕΠ, αλλά αυτό είναι ένα πολύ στενό εύρος. Εξαιτίας του πλαισίου που δημιουργήσαμε στην Ευρώπη, προσφέρουμε χρηματοδότηση σε τόσο χαμηλά επιτόκια -περίπου στο 1,5%- για τόσο μεγάλη διάρκεια -32 χρόνια κατά μέσο όρο- που η εξυπηρέτηση του χρέους ετησίως είναι πολύ χαμηλή παρά το γεγονός ότι ο λόγος του χρέους είναι πολύ υψηλός». Ο κ. Ρέγκλινγκ περιγράφει εδώ το νέο κριτήριο βιωσιμότητας που έχει συμφωνηθεί άτυπα με το ΔΝΤ, γι’ αυτό και χαρακτηρίζει το χρέος «απόλυτα βιώσιμο, όσο συνεχίζεται η μεταρρυθμιστική διαδικασία». Πρόκειται για μια ακριβή περιγραφή του τι εστί αποικία χρέους. Σημασία δεν έχει πόσα χρωστάει μια χώρα, αλλά αν πληρώνει κάθε χρόνο τη δόση της.
Πολιτικός γρίφος
Η πολιτική επίδραση αυτής της αβέβαιης στην έκβασή της διεργασίας στην Ελλάδα είναι, προς το παρόν, ασαφής. Οι εταίροι έχουν καταλάβει ότι ο πολιτικός χρόνος της συγκυβέρνησης τελειώνει και είναι εξαιρετικά δύσκολο να διασωθεί. Θα πρέπει να φανούν πολύ γενναιόδωροι μαζί της το επόμενο τρίμηνο, ώστε να έχει μια πιθανότητα παράτασης του βίου της μετά τον Φεβρουάριο. Μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο δεν προκύπτει από πουθενά. Δεν συζητείται αληθινό κούρεμα του χρέους και κανείς δεν συζητάει πραγματική χαλάρωση της δημοσιονομικής λιτότητας. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Γιατί οι δανειστές, που παρά την παταγώδη αποτυχία του Μνημονίου είχαν επιτύχει τουλάχιστον να καταστήσουν την Ελλάδα περιθωριακό πρόβλημα της Ευρωζώνης ρισκάρισαν να την κάνουν ξανά επίκεντρο της κρίσης;
