του Κώστα Βενιζέλου
Το διαπραγματευτικό κενό στο Κυπριακό προσφέρει στην κατοχική Τουρκία το πεδίο για εντάσεις και επιβολή νέων τετελεσμένων, τόσο στη θάλασσα όσο και στο έδαφος. Από την άλλη πλευρά, για να υπάρξει επάνοδος σε μια διαδικασία διαπραγμάτευσης, η Άγκυρα ζητά ως προϋπόθεση την εκ προοιμίου αναγνώριση του κατοχικού μορφώματος, που κατασκεύασε στην κατεχόμενη περιοχή της Κύπρου. Είναι σαφές πως βρισκόμαστε ενώπιον ενός παρατεταμένου αδιεξόδου, το οποίο προφανώς και διευκολύνει την τουρκική πλευρά για να προωθήσει και να υλοποιήσει την επεκτατική της πολιτική. Τη διευκολύνει καθώς κάθε κίνηση για σπάσιμο του αδιεξόδου, οδηγεί στους τουρκικούς όρους.
Όλες οι κινήσεις που γίνονται από τουρκικής πλευράς θα πρέπει να ενταχθούν στο ευρύτερο πολιτικό και διεθνές περιβάλλον. Το παιχνίδι που διαδραματίζεται πέραν από την Τουρκία και την Κύπρο, τα ελληνοτουρκικά, αφορούν τα όσα συντελούνται και επηρεάζουν τις ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή. Το τι θα γίνει, για παράδειγμα, στην Ουκρανία, δεν επηρεάζει μόνο τους βασικούς παίκτες, αλλά και τους μικρότερους. Επηρεάζει, ασφαλώς, την Ελλάδα και την Κύπρο. Αθήνα και Λευκωσία δεν είναι μακριά από τις εξελίξεις στο ουκρανικό. Επηρεάζονται καθώς σε περίπτωση σύρραξης θα έχουν επιπτώσεις. Υπενθυμίζεται πως στην Κύπρο υπάρχουν ρωσικά συμφέροντα, ρωσικά κεφάλαια. Ένας πόλεμος προκαλεί αλυσιδωτές επιπτώσεις, πολιτικές, οικονομικές ενώ δημιουργεί και νέα γεωπολιτικά δεδομένα.
Ο Ερντογάν, ο οποίος αναζητεί ρόλο περιφερειάρχη, έχει μεταβεί προ ημερών στο Κίεβο και προσφέρθηκε να μεσολαβήσει μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Την ίδια ώρα υπέγραψε σειρά συμφωνιών, αποβλέποντας σε συνεργασία σε διάφορους τομείς, περιλαμβανομένου και του αμυντικού. Άλλωστε, όπως είναι γνωστό, η Τουρκία έχει πωλήσει στην Ουκρανία μη επανδρωμένα αεροπλάνα (drones).
Παράλληλα, η κατοχική δύναμη επιχειρεί να ρίξει γέφυρες προς χώρες της ανατολικής Μεσογείου, όπως το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Προφανώς και θέλει να σπάσει τις συνεργασίες που αναπτύσσουν Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία με τα κράτη αυτή. Οι πληροφορίες φέρουν την Άγκυρα να έχει ανοίξει κανάλια επικοινωνίας με το Τελ Αβίβ και φαίνεται πως γίνονται βήματα προς την κατεύθυνση εξομάλυνσης των σχέσεων. Σημειώνεται πως ο πρόεδρος του Ισραήλ, Ιτσχάκ Χέρτζογκ, όπως προ καιρού ανακοίνωσε ο ίδιος ο Ερντογάν, θα επισκεφθεί την Άγκυρα εντός του τρέχοντος μηνός. Θα είναι ένα πρώτο βήμα για την επαναπροσέγγιση Τουρκίας και Ισραήλ. Ο Ισραηλινός πρόεδρος θα επισκεφθεί και την Ελλάδα, ενδεχομένως και την Κύπρο.
Είναι σαφές πως οι βασικοί διεθνείς παίκτες θέλουν να κρατήσουν επαφή με την Άγκυρα, παρά το γεγονός ότι δεν εμπιστεύονται το καθεστώς Ερντογάν. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Ρώσοι θεωρούν τον Τούρκο ηγέτη «χρήσιμο» για τους δικούς τους σχεδιασμούς. Την ίδια ώρα, ο Ερντογάν θεωρεί πως το γεγονός ότι μπορεί να παίζει με όλους, τον καθιστά ηγεμόνα και βασικό παίκτη γεωπολιτικά. Δεν ταυτίζεται με κανέναν από τους «μεγάλους», γιατί επιδιώκει μια αυτόνομη πορεία.
Κινήσεις επί του εδάφους
Στην Κύπρο, μικρά βήματα, αλλά συστηματικά γίνονται από την κατοχική Τουρκία για επιβολή νέων τετελεσμένων επί του εδάφους. Τις τελευταίες ημέρες, στην περιοχή της Λευκωσίας (στο χωριό Δένεια), ο τουρκικός στρατός έδωσε δείγματα γραφής, με την είσοδό του στη νεκρή ζώνη. Η εκδίωξη από ένοπλους Αττίλες Ελληνοκύπριου γεωργού δεν γίνεται για πρώτη φορά. Αυτή τη φορά γίνεται πιο συστηματικά και εντάσσεται στη λογική της αμφισβήτησης της περιοχής ώστε να περάσει υπό τουρκικό έλεγχο. Σημειώνεται συναφώς ότι η νεκρή ζώνη δεν είναι κατεχόμενα, αλλά περιοχή που μετά την τουρκική εισβολή είχε δοθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία στα Ηνωμένα Έθνη, για εποπτεία και έλεγχο, ώστε να μην είναι κοντά οι αντιμαχόμενες πλευρές. Η κατοχική Τουρκία συστηματικά επιδιώκει τον έλεγχο της νεκρής ζώνης. Παράλληλα κινείται βάσει σχεδίου και στην περίκλειστη κατεχόμενη περιοχή της Αμμοχώστου, στην οποία πραγματοποιούνται έργα για να «λειτουργήσουν», δηλαδή να εποικίσουν κι αυτό το τμήμα της πόλης.
Είναι σαφές πως η Τουρκία έχει σχέδιο και επιχειρεί να το εφαρμόσει. Η εφαρμογή των σχεδιασμών στην Κύπρο, διευκολύνει σημαντικά την προώθηση της στρατηγικής της στην ευρύτερη περιοχή. Οι ηγεμονικές επιδιώξεις του Ερντογάν περνούν μέσα από την υλοποίηση των τουρκικών σχεδίων στην Κύπρο, την οποία χρησιμοποιεί ως μια μεγάλη βάση. Ένα προκεχωρημένο τουρκικό φυλάκιο στην ανατολική Μεσόγειο.
Η Λευκωσία από την πλευρά της, αναζητεί σωσίβια και εργαλεία αντιμετώπισης της τουρκικής επιθετικότητας. Η πεπατημένη για τις εκάστοτε ηγεσίες στην Κύπρο είναι να διαχειρίζονται τις εξελίξεις στη λογική του «δώσε»-«δώσε» μέχρι να «συναινέσει» η Τουρκία και «συνεργασθεί». Οι τουρκικές κινήσεις στην Αμμόχωστο, αντιμετωπίζονται με το ξαναζεσταμένο φαγητό του γνωστού πακέτου των ΜΟΕ. Η «νέα προσέγγιση» της Λευκωσίας τυγχάνει θετικής υποδοχής και από τους Αμερικανούς και από τους Ευρωπαίους. Κι αυτό γιατί με αυτή την κίνηση της κυπριακής πλευράς η Τουρκία θα παραμείνει στο απυρόβλητο και θα ξεκινήσουν –εάν και εφόσον τούτο γίνει– συζητήσεις των δυο κοινοτήτων «για βελτίωση του κλίματος». Πέραν του γεγονότος ότι τα ΜΟΕ αποτελούν αδιέξοδη πολιτική καθώς αποπροσανατολίζουν από την ουσία του προβλήματος (εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής), εμπεριέχουν και κινδύνους. Σε σχέση με το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, η πρόταση εμπεριέχει μεγάλους κινδύνους αναβάθμισης του ψευδοκράτους, το οποίο θα αποκτήσει αναγνωρισμένη είσοδο/έξοδο προς τον υπόλοιπο κόσμο. Σημειώνεται πως τα προτεινόμενα ΜΟΕ διασυνδέουν την επιστροφή της περίκλειστης περιοχής των Βαρωσίων στον ΟΗΕ για παλιννόστηση των κατοίκων, με τη λειτουργία του αεροδρομίου της Τύμπου και του λιμανιού της Αμμοχώστου.
Ο Τουρκοκύπριος δημοσιογράφος Σενέρ Λεβέντ, γνωστός για τους αντικατοχικούς του αγώνες και τις διώξεις του από την Τουρκία, έγραψε την Τετάρτη 9 Φεβρουαρίου 2022, τα εξής:«Ούτε η Αμερική ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση εφάρμοσε οποιεσδήποτε σοβαρές κυρώσεις μέχρι σήμερα κατά της Τουρκίας, λόγω των όσων κάνει στην Κύπρο. Αυτή η ανεκτική τους στάση ενθάρρυνε τον Ταγίπ Ερντογάν για να κάνει βήματα πιο μπροστά στο νησί. Δεν νομίζω ότι έτσι, στα καλά καθούμενα, ζήτησε δύο κράτη. Σίγουρα πάλι από κάποιον είδε ένα φως. Διότι το αίτημα για δύο κράτη σημαίνει συνέχιση του σημερινού στάτους κβο ως έχει. Και αυτό βολεύει και την Αμερική και την Αγγλία. Ένα αναγνωρισμένο κράτος στην Κύπρο και ένα πειρατικό κράτος. Κανείς δεν πονοκεφαλιάζει από αυτήν την κατάσταση και ταυτοχρόνως τα κέρδη είναι μπόλικα. Τόσο στρατηγικά όσο και τραγικά. Λαθρεμπόριο ναρκωτικών και μαύρου χρήματος. Τα αβάστακτα αγαθά του στάτους κβο!»
Πρόωρη προεδρολογία: «Όπου γάμος και χαρά η Βασίλω πρώτη…»
Την ώρα κατά την οποία η κατοχική Τουρκία «προελαύνει» στην Κύπρο, σε θάλασσα και έδαφος, η προσοχή του πολιτικού συστήματος είναι στραμμένη στις προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2023! Οι διεργασίες ξεκίνησαν νωρίς καθώς το κυβερνών κόμμα, ο ΔΗΣΥ, που είχε κάθε λόγο να φρενάρει τις εξελίξεις, αποφάσισε να επισπεύσει τις διαδικασίες. Κι αυτό επειδή ο πρόεδρος του κόμματος Αβέρωφ Νεοφύτου ήθελε να προλάβει τις κινήσεις του τέως υπουργού Εξωτερικών Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα κατέλθει ως ανεξάρτητος υποψήφιος.
Στην αντίπερα όχθη, η αντιπολίτευση επιχειρεί να συγκροτήσει μια συμμαχία, «κολλά» όμως στον υποψήφιο. Το μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης, το ΑΚΕΛ, θέλοντας διακαώς να συμμετέχει στη νέα κυβέρνηση είναι αποφασισμένο να διευρύνει τη λίστα των επιλογών. Όπως έχει αναφερθεί στον κατάλογο των δυνάμει υποψηφίων είναι και ο πρώην υπουργός Υγείας της κυβέρνησης Αναστασιάδη Γιώργος Παμπορίδης, ο οποίος προέρχεται από τον ΔΗΣΥ. Πρέπει να σημειωθεί πως διαχρονικά το ΑΚΕΛ, πλην του 2008, που διεκδίκησε και κέρδισε τις εκλογές με τον ηγέτη του, τον Δημήτρη Χριστόφια, στηρίζει υποψηφίους από τη δεξιά, τους οποίους «βαπτίζει» κεντροδεξιούς.
Ρυθμιστής σε αυτές τις εκλογές είναι το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ), το οποίο παρά τα μειωμένα ποσοστά στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές, μπορεί με τη στάση του να καθορίσει το αποτέλεσμα. Σε αυτή τη φάση προτάσσει το όνομα του προέδρου του Νικόλα Παπαδόπουλου, πλην όμως δεν είναι «κόκκινη γραμμή». Άλλωστε το πρώτιστο για το κόμμα είναι η συμμετοχή στη νέα διακυβέρνηση. Στηρίζει μέτωπο της αντιπολίτευσης, απορρίπτει τη συνεργασία με τον ΔΗΣΥ, δεν συζητά με το ακροδεξιό ΕΛΑΜ ενώ αφήνει ανοικτά κανάλια επικοινωνίας με τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Ο δρόμος είναι μεν μακρύς, αλλά το σκηνικό το οποίο διαμορφώνεται φαίνεται πως δεν λαμβάνει υπόψη τους αριστερούς ψηφοφόρους, που για μια ακόμη φορά δεν θα έχουν αριστερή επιλογή.
