Του Δημήτρη Χριστόφια *
Η πατρίδα μας συμπληρώνει μισό αιώνα ζωής ως ανεξάρτητο κράτος. Η πορεία προς την ανεξαρτησία ήταν δύσβατη, ανηφορική, κακοτράχαλη. Ήταν πορεία ποτισμένη με το αίμα, με το κλάμα και τον ιδρώτα του κυπριακού λαού. Ήταν, δυστυχώς, και πορεία διάσπαρτη με εμπόδια, παγίδες, συμφορές και προδοσίες.
Όταν ένας μεγάλος, αριθμητικά, λαός γιορτάζει την ανεξαρτησία του, υπερισχύουν οι θριαμβικές ιαχές, τα εύγε και τα ζήτω. Όταν ένας μικρός λαός γιορτάζει την υπό δεσμεύσεις ανεξαρτησία του, σαν γιορτάζει σεμνύνεται και πρυτανεύουν σκέψεις πιο νηφάλιες και ρεαλιστικές.
Μόνο και μόνο στη σκέψη πόσο καλύτερα θα ήταν τα πράγματα στην πενηντάχρονη ανεξάρτητη πορεία του τόπου μας αν δεν υπήρχαν οι έξωθεν καταστροφικές επεμβάσεις, αν δεν υπήρχαν τα δικά μας λάθη, ατοπήματα και εγκληματικές πράξεις ακραίων εθνικιστικών δυνάμεων, ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών, η καρδιά βαραίνει και η ψυχή ασφυχτιά από πόνο.
Ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Εθνάρχης Μακάριος, προσφωνώντας την τελετή ανακήρυξης της Κυπριακής Δημοκρατίας, είπε και τα εξής: «Η νέα πολιτεία είναι εξοπλισμένη ηθικώς διά το δύσκολον έργον της. Γνωρίζει τας τεράστιας ευθύνας τας οποίας υπέχει, τόσον δια την ευημερίαν του κυπριακού λαού, όσον και δια την παγκόσμιον ευσταθείαν και πρόοδον και εισερχομένη την ιστορικήν ταύτην στιγμήν εις την κοινωνίαν των ελευθέρων κρατών δηλοί ότι εν τω πλαισίω των αρχών και διακηρύξεων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, θα αναλάβει τας ευθύνας ταύτας εις το ακέραιον και θα εκπληρώσει πλήρως το ηθικόν χρέος της».
Επεμβάσεις ξένων και λάθη δικά μας δεν μας επέτρεψαν να εκπληρώσουμε αυτό το ηθικό χρέος στο ακέραιο. Ως Κυπριακή Δημοκρατία έχουμε ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις πρώτα και κύρια έναντι του εαυτού μας.
Όμως, παρά τα φοβερά προβλήματα και το συνεχή αγώνα για υπεράσπιση της οντότητας του κυπριακού κράτους, η διεθνής παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι σημαντική και αξιοπρόσεκτη.
Τόσο μέσα από τη δραστήρια συμμετοχή της στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών όσο και μέσα από το Κίνημα των Αδεσμεύτων, η Κυπριακή Δημοκρατία με συνέπεια υπηρέτησε την υπόθεση της παγκόσμιας ειρήνης, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης ανάμεσα στα κράτη και τους λαούς. Με την ίδια συνέπεια υπηρετεί και τώρα την ειρήνη, τη συνεργασία, το δίκαιο και την αλληλεγγύη μέσα από τις γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της οποίας η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε ισότιμο και καταξιωμένο μέλος το 2004.
Από τα πενήντα χρόνια ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας, αν αφαιρέσουμε τα χρόνια της κατοχής και τα χρόνια των διακοινοτικών συγκρούσεων, μόλις που απομένει μια δεκαετία περίπου ειρηνικής και δημιουργικής συμβίωσης όλων των πολιτών της Δημοκρατίας μας, ανεξαρτήτως κοινοτικής ή εθνοτικής προέλευσης.
Έστω και διά μέσου προβλημάτων και τραγωδιών, πετύχαμε αρκετά. Ανεβάσαμε σε ικανοποιητικό επίπεδο τη ζωή των πολιτών μας. Αναλογιστείτε μόνο πόσο πιο πλουσιοπάροχα και προσοδοφόρα θα ήταν τα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας εάν ήταν και τα πενήντα ειρηνικά… Ενώ η εισβολή και η κατοχή κατέστρεψαν την οικονομία του τόπου και προκάλεσαν τα φοβερά προβλήματα της προσφυγιάς και το δυσβάστακτο πόνο των συγγενών των πεσόντων και των αγνοουμένων, λαός και ηγεσία ανασκουμπωθήκαμε και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα πετύχαμε την οικονομική αναστήλωση…
Με τη σοφία που συσσώρευσαν θετικές μα και αρνητικές εμπειρίες πενήντα χρόνων, θέλω να πιστεύω πως λαός και ηγεσία συνειδητοποιήσαμε πως η μόνη οδός που διασφαλίζει το μέλλον της πατρίδας μας, η μόνη οδός που διασφαλίζει το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ο κοινός αγώνας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Είναι η ειρηνική, δημιουργική συμβίωση όλων των παιδιών που ανέθρεψε αυτή η γη σε μια ελεύθερη και επανενωμένη πατρίδα. Ούτε εθελοτυφλούμε, ούτε κλείνουμε τα μάτια μπροστά στις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην εκπλήρωση αυτού του μεγαλεπήβολου στόχου. Από την άλλη, βέβαια, δεν οχυρωνόμαστε πίσω από φοβικά σύνδρομα, ούτε και ταμπουρωνόμαστε πίσω από άγονες γραμμές ενός στείρου και συνεχούς αρνητισμού. Χωρίς να αιθεροβατούμε και ταυτόχρονα χωρίς να απογοητευόμαστε, αγωνιζόμαστε για να απαλλαγούμε από τα δεινά της παράνομης τουρκικής κατοχής και της διαίρεσης που ταλανίζουν το σύνολο του λαού, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους…
Όραμά μας είναι να δούμε την πατρίδα μας επανενωμένη απ’ άκρου εις άκρον…
Η λύση του Κυπριακού επιβάλλει συνέπεια σε αρχές, αλλά και επίδειξη ρεαλισμού. Το 1960 είχαμε αποφασίσει να πορευθούμε μαζί με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας υπό τη σκέπη ενός ενιαίου δικοινοτικού κράτους του οποίου να είμαστε συνδιαχειριστές. Με τη λύση καλούμαστε να αποκαταστήσουμε και να διασφαλίσουμε την ενότητα του κράτους και του λαού. Να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες συνθήκες για να μπορούν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να οικοδομούν το μέλλον τους χωρίς ξένες επεμβάσεις. Να οικοδομήσουμε το κοινό μας κράτος που θα μετεξελιχθεί σε διζωνικό, δικοινοτικό ομοσπονδιακό με πολιτική ισότητα, όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, και θα έχει μια και μόνη κυριαρχία, μια ιθαγένεια και μια διεθνή προσωπικότητα.
Ο γενναίος και ιστορικός συμβιβασμός της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας είναι κίνηση καλής θέλησης προς τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας για τον οποίο δεν μετανιώνουμε. Ό,τι μείνει στην Κύπρο, στους Κύπριους θα μείνει και θα ανήκει. Όμως, δεν έχουμε καμιά διάθεση να κάνουμε τις όποιες παραχωρήσεις σε ξένους. Και δεν έχουμε καμιά διάθεση δικαιώματα και ελευθερίες που μπορούν να ασκούν οι Ευρωπαίοι πολίτες στην πατρίδα μας, οι Κύπριοι να μην μπορούν να ασκήσουν και να έχουν μόνιμους περιορισμούς και απαγορεύσεις.
Δεν αποκρύβουμε ότι η υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση δεν προχωρά όπως θα θέλαμε. Δεν αποκρύβουμε ότι συναντούμε προβλήματα τόσο με τις θέσεις και τις προσεγγίσεις της τουρκοκυπριακής ηγεσίας όσο και με την πολιτική της Τουρκίας έναντι της Κύπρου και του Κυπριακού.
Η Τουρκία συνεχώς διατυμπανίζει ότι θέλει λύση μέχρι το τέλος του χρόνου. Μακάρι αυτή τη θέση να την συνόδευε και με πράξεις…
Κατηγορηματικά απορρίπτουμε και με αποφασιστικότητα αντιπαλεύουμε τη διαίρεση και τη διχοτόμηση.
Η Τουρκία ας αποφασίσει να κάνει τα απαραίτητα βήματα, ας ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εμείς είμαστε έτοιμοι. Το έχω πει πολλές φορές και θα το επαναλάβω: Τουρκία και τουρκοκυπριακή πλευρά ας μας δοκιμάσουν και θα εκπλαγούν…
Εμείς θα επιμένουμε, όπως έχουμε χρέος άλλωστε. Θα επιμένουμε σε μια λύση βασισμένη στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου. Θα επιμένουμε στη συμφωνία μας με τον προηγούμενο Τουρκοκύπριο ηγέτη για λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως την καθορίζουν τα Ηνωμένα Έθνη, για ένα κράτος, μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διεθνή προσωπικότητα…
Σήμερα, 50 χρόνια μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, αναγνωρίζουμε πικρές αλήθειες που πονούν εκατέρωθεν και προχωρούμε μπροστά αντλώντας διδάγματα από τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία…
Σας καλώ να γιορτάσουμε και να τιμήσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία ενωμένοι. Σας καλώ να γιορτάσουμε και να προασπίσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία ενωμένοι. Μόνο αγωνιζόμενοι για την ενότητα της πατρίδας μας και του λαού μας υπηρετούμε και γιορτάζουμε πραγματικά τη Δημοκρατία μας.
Απευθύνω τον τελικό μου λόγο σ’ εσάς, συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, επικαλούμενος και πάλι τα λόγια του ποιητή: «Αψηλά τις καρδιές μας μες της γης μας το χώμα / πιο βαθιά ριζωμένοι κι ας μανίζουν οι ανέμοι».
Χρόνια πολλά για τη γενέθλια μέρα του κράτους μας!
* Εκτεταμένα αποσπάσματα από το διάγγελμα του προέδρου της Κύπρου Δημήτρη Χριστόφια, για τα 50 χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
