Θα αντικατασταθεί το παλιό, και από τι;
του Γιώργου Αναστασίου
Όλη η Ευρώπη αναμένει με αγωνία το αποτέλεσμα των αυριανών βουλευτικών εκλογών στο ισπανικό κράτος. Οι συστημικές δυνάμεις προσδοκούν να πέσει στα μαλακά ο απερχόμενος δεξιός πρωθυπουργός Ραχόι, που τις υπηρέτησε τόσο πιστά, αλλά αναμένεται να χάσει τουλάχιστον το ένα τρίτο όσων είχαν ψηφίσει το Λαϊκό Κόμμα πριν τέσσερα χρόνια. Δηλαδή να πέσει αρκετά κάτω από το 30%, στο χαμηλότερο ποσοστό που απέσπασε ποτέ η ισπανική Δεξιά (το 2011 είχε πάρει 44,6%!). Σε κάθε περίπτωση, έχει εξανεμιστεί και η παραμικρή πιθανότητα σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης από οποιοδήποτε κόμμα.
Σκληρή μάχη μεταξύ Ciudadanos και Podemos
Έτσι το ντόπιο σύστημα και η ευρωκρατία εναποθέτουν τις ελπίδες τους για να μη συμβεί κανένα «ατύχημα» στους Ciudadanos (Πολίτες) του Άλμπερτ Ριβέρα, οι οποίοι αναδείχθηκαν σε αποτελεσματικό ανάχωμα, ικανό να συγκρατήσει μεγάλο ποσοστό των εκατομμυρίων πολιτών που εγκατέλειψαν τα παλιά πολιτικά κόμματα. Δεν είναι τυχαίο ότι το κύριο άρθρο του τελευταίου τεύχους του Economist, που εκφράζει με «έγκυρο» τρόπο τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές συμμορίες, είναι… ασυγκράτητο, εγκαταλείποντας ανοιχτά τον Ραχόι: «Αν ο Economist μπορούσε να ψηφίσει, θα στήριζε τους Ciudadanos, επειδή οι φιλελεύθερες πολιτικές τους είναι αυτές που έχει ανάγκη η Ισπανία».
Ίσως βέβαια το πολύ το «Κύριε ελέησον» να το βαριέται κι ο Θεός. Πράγματι, αυτή την εβδομάδα οι Ciudadanos, που τους σπρώχνουν με προκλητικό τρόπο όλα τα δυναμικά συστημικά κέντρα, εμφανίζουν… κόπωση, παραμένοντας σαφώς κάτω από το 20%. Αρκετές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Podemos, για πρώτη φορά εδώ και μήνες, τους ξεπερνούν και καταλαμβάνουν την τρίτη θέση. Στο ποσοστό των Podemos περιλαμβάνονται βέβαια από τις δημοσκοπικές εταιρίες και οι υποστηρικτές των ευρύτερων τοπικών μετώπων που έχουν συσταθεί στην Καταλονία, τη Βαλένθια και τη Γαλικία, τα οποία διατηρούν την αυτονομία τους από τους Podemos.
Σοσιαλιστές και Ενωμένη Αριστερά αγκομαχούν
Το δεύτερο πάλαι ποτέ «μεγάλο» ισπανικό κόμμα, οι σοσιαλιστές που παραδοσιακά εναλλάσσονταν με τη Δεξιά στην εξουσία (και στη… διαφθορά), φαίνεται να διασφαλίζουν οριακά τη δεύτερη θέση, με ποσοστό λίγο πάνω από 20% – έναντι του ήδη πολύ φτωχού 28,8% που είχαν πάρει το 2011. Κάθε τέτοια πρόβλεψη όμως είναι επισφαλής, όχι μόνο λόγω της αμφισβητούμενης αμεροληψίας των δημοσκοπικών εταιριών, αλλά και εξαιτίας του εντυπωσιακά μεγάλου ποσοστού ψηφοφόρων που ακόμη και την τελευταία εβδομάδα πριν την εκλογική μάχη δηλώνουν αναποφάσιστοι ή δεν απαντούν.
Τέλος, η ισπανική Ενωμένη Αριστερά μάλλον πρέπει να ξεχάσει οριστικά το 6,9% του 2011, καθώς μεγάλο ποσοστό των παραδοσιακών ψηφοφόρων της στρέφεται κυρίως στους Podemos (μικρότερο πάντως απ’ ό,τι πέρυσι, δεδομένης της μετριοπαθούς γραμμής που έχει πλέον επικρατήσει στο πάλαι ποτέ «εξεγερσιακό» ρεύμα του Πάμπλο Ιγκλέσιας). Τα ποσοστά της γυροφέρνουν, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, το 4%. Δηλαδή ακόμη πιο κάτω κι από το σύνολο των ψήφων που αναμένεται να συγκεντρώσουν τα ψηφοδέλτια της Πατριωτικής Αριστεράς στην Καταλονία, τη Χώρα των Βάσκων, τη Γαλικία κ.λπ., τα οποία φαίνεται να διατηρούν τις δυνάμεις τους σε σχέση με το 2011, παρά την εμφάνιση των Podemos. Σ’ αυτές τις «αποσχιστικές» και «αποσταθεροποιητικές» ψήφους πρέπει να προστεθεί και το ποσοστό κομμάτων όπως αυτό του Καταλανού προέδρου Αρτούρ Μας, που προκαλεί επιπλέον πονοκέφαλο στη Μαδρίτη, αφού διεκδικεί κι αυτό την ανεξαρτησία της Καταλονίας.
Αποσύνθεση του παλιού
Το σίγουρο είναι ότι το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα έχει αποσυντεθεί για τα καλά, και τιμωρείται αφού η λαϊκή πλειοψηφία το θεωρεί ένοχο για την καταστροφική διαχείριση της κρίσης – καταστροφική για εκατομμύρια πολιτών βέβαια, κι όχι για τη διεφθαρμένη πολιτική και οικονομική ελίτ. Την ίδια στιγμή όμως έχει θολώσει η ελπίδα μιας πραγματικά ριζοσπαστικής αλλαγής, ο πόθος για την οποία εκφράστηκε καταρχήν με το κίνημα των Αγανακτισμένων και λίγο αργότερα επένδυσε στους Podemos. Σταδιακά, η «υπευθυνοποίηση» του κόμματος του Πάμπλο Ιγκλέσιας και έπειτα η καλοκαιρινή «ελληνική ψυχρολουσία» ανέκοψαν την ορμητικότητα των ριζοσπαστικοποιημένων στρωμάτων και κατέβασαν τον πήχη των προσδοκιών…
Έχουμε αναφερθεί ξανά στη μη σύγκλιση τριών υπαρκτών ριζοσπαστικών ρευμάτων στα πλαίσια του ισπανικού κράτους (δηλαδή των Podemos, της Πατριωτικής Αριστεράς και της Ενωμένης Αριστεράς), παρόλο που η κοινωνική τους βάση την επιθυμούσε διακαώς διότι ένιωθε ότι αυτή ήταν η μοναδική ρεαλιστικά νικηφόρα αντισυστημική δυναμική. Η αλαζονεία αρχικά της Ενωμένης Αριστεράς προς τους Podemos (και η ιστορική εχθρότητά της με την Πατριωτική Αριστερά…), κι έπειτα η αλαζονεία των Podemos προς όλους τους άλλους, απέτρεψαν μια δύσκολη αλλά δυνατή συνεύρεση. Αλλά αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει οριστικά.
Επίμονα ερωτήματα
Η κατάληξη ήταν μια «ρεαλιστική προσαρμογή» σε ένα διόλου ριζοσπαστικό σχέδιο μετεκλογικής συνεργασίας των Podemos με τον έναν από τους δύο πυλώνες του σάπιου συστήματος που διακήρυτταν ότι θα ανατρέψουν: δηλαδή το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Ή ακόμη-ακόμη στην πιο πρωτότυπη τρόικα Σοσιαλιστές-Podemos-Ciudadanos, την οποία πρώτη η… εφ. Αυγή ανέφερε ως ικανή να ανατρέψει τη Δεξιά! Δεν είναι καθόλου λίγο βέβαια να ηττηθεί επιτέλους η ισπανική Δεξιά. Αλλά είναι λίγο, πολύ λίγο μάλιστα, να αντικατασταθεί από μια οποιαδήποτε συμμαχία πλήρως ευθυγραμμισμένη με τους «απαράβατους κανόνες» των αγορών, των τραπεζών και της ευρωκρατίας.
Τι πολιτική θα ακολουθήσει μια τέτοια συμμαχία όσον αφορά π.χ. τις κατασχέσεις σπιτιών από τις τράπεζες και το πέταγμα εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στο δρόμο; Δεδομένου ότι οι σοσιαλιστές και οι Ciudadanos κατέστησαν ήδη σαφές ότι διαφωνούν πλήρως με τις προτάσεις του κινήματος ενάντια στις εξώσεις, τι στάση θα κρατήσουν οι Podemos αν συγκυβερνήσουν με αυτές τις δυνάμεις; Θα εκφωνήσουν άραγε ένα… παράλληλο πρόγραμμα που θα εφαρμοστεί «κάποτε»; Μπροστά σε παρόμοιους σκοπέλους θα βρεθεί και η νέα κυβέρνηση των Πορτογάλων σοσιαλιστών, που στηρίζεται από το Μπλόκο της Αριστεράς και το Πορτογαλικό Κ.Κ.
Ακόμη πιο δύσκολο πρόβλημα: Θα συνεχίσει μια όχι δεξιά κυβέρνηση την κατασταλτική πολιτική της Μαδρίτης ενάντια στα μαζικά λαϊκά κινήματα των Καταλανών και των Βάσκων που διεκδικούν την ανεξαρτησία τους; Το ισπανικό πολιτικό σύστημα θα εξακολουθήσει να παραπαίει και να συγκεντρώνει την έχθρα πλατιών λαϊκών μαζών εάν δεν αλλάξει εκ βάθρων, και δεν αντιμετωπίσει τα μεγάλα, κεντρικά αιτήματα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της τιμωρίας των ενόχων και της πραγματικής δημοκρατίας – αιτήματα που τέθηκαν με επιμονή και με πολλούς τρόπους εδώ και καιρό από εκατομμύρια πολιτών.
