Συνέντευξη στην Τίνα Στρίκου
Η Εθνική Ένωση Μεταλλωρύχων της Νότιας Αφρικής (National Union of Metalworkers of South Africa, NUMSA) είναι το μεγαλύτερο συνδικάτο της Νότιας Αφρικής, με πάνω από 365.000 μέλη. Μέχρι πέρυσι ήταν η βασικότερη δύναμη του Κογκρέσου των Συνδικάτων της Νότιας Αφρικής (COSATU), της μεγαλύτερης συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας της χώρας. Σήμερα η NUMSA έχει διαφοροποιηθεί τόσο από τη συνομοσπονδία, όσο και από το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο και το Κ.Κ. Νότιας Αφρικής, επιχειρώντας να συμβάλει στις προσπάθειες συγκρότησης μιας εναλλακτικής ριζοσπαστικής πρότασης. Μιλήσαμε με τον Karl Cloete, αναπληρωτή γενικό γραμματέα της NUMSA και ιστορικό στέλεχος του αγώνα ενάντια στο απαρτχάιντ.
Η χώρα σας είναι μέλος των BRICS. Εσείς, ως εργαζόμενοι, νιώθετε ότι ζείτε σε μια χώρα που αναπτύσσεται και είναι μέλος ενός εναλλακτικού αναπτυξιακού μπλοκ;
Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 επέφερε πολλές δυσκολίες για τους εργαζόμενους και τους φτωχούς με την επιβολή νεοφιλελεύθερων μέτρων. Αυτά που ζείτε σήμερα και εσείς στην Ευρώπη είναι στην πραγματικότητα τα αποτελέσματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και του τρόπου που αυτή αντιμετωπίστηκε. Νομίζω ότι, αν αποτιμήσουμε τη ζημιά που έχει κάνει το καπιταλιστικό σύστημα, τότε θα συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να ενωθεί η παγκόσμια Αριστερά και να συντονίσει τις δράσεις της ενάντια στην καταστροφή που δημιουργεί ο καπιταλισμός.
Στη Νότια Αφρική τα τελευταία 21 χρόνια, δηλαδή από τη δημοκρατική αλλαγή του 1994, εμείς οι εργαζόμενοι στην νοτιοαφρικανική οικονομία, η εργατική τάξη, οι φτωχοί στις αγροτικές περιοχές, έχουμε βιώσει ορισμένες αλλαγές. Όμως ο μεγάλος ωφελημένος από τη δημοκρατική αλλαγή ήταν το μεγάλο κεφάλαιο. Πολύ λίγα πράγματα άλλαξαν στη δομή της οικονομίας, καθώς η διάρθρωση της ιδιοκτησίας και ο έλεγχος της οικονομίας παραμένουν σχεδόν αμετάβλητα. Το 13% που αποτελεί την κοινότητα των λευκών κατέχει και σήμερα περισσότερο από 87% της νοτιοαφρικανικής οικονομίας, όσο περίπου και στην εποχή του απαρτχάιντ. Δεν έγινε αναδιανομή γης. Το 1913, για παράδειγμα, το καθεστώς του απαρτχάιντ πέρασε ένα νόμο σύμφωνα με τον οποίο όλη η γη αποσπάστηκε από τη μαύρη πλειοψηφία. Σήμερα, περίπου 100 χρόνια μετά, παραμένουμε ακόμα χωρίς γη. Δύο δεκαετίες μετά τη δημοκρατική αλλαγή, η εξορυκτική βιομηχανία βρίσκεται στα χέρια ξένων εταιριών, όπως και σε όλη την αφρικανική ήπειρο. Έχουμε μεταλλευτικό πλούτο ο οποίος, αν βρισκόταν στην ιδιοκτησία του λαού, θα επέτρεπε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της φτώχιας, της απασχόλησης και της ανισότητας. Όμως οι πρώτες ύλες, ο ορυκτός μας πλούτος βρίσκεται σε ξένη ιδιοκτησία μέσω αδειών και δικαιωμάτων που παραχωρεί η κυβέρνηση. Μάλιστα οι πρώτες ύλες εξάγονται και επιστρέφουν ως τελικά προϊόντα, χωρίς να δημιουργείται προστιθέμενη αξία στη χώρα μας.
Όσον αφορά τις χώρες BRICS… πολλοί τις βλέπουν ως το αντίπαλο δέος του Νότου ενάντια στο Βορρά. Ωστόσο διαφαίνεται ότι η Νότια Αφρική ίσως δεν ωφεληθεί τελικά από τη συμμαχία αυτή, για διάφορους λόγους. Κυρίως γιατί οι άλλοι συμβαλλόμενοι –η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία– δεν θα βοηθήσουν στην εκβιομηχάνιση της χώρας μας. Για παράδειγμα, οι εισαγωγές από την Κίνα σκοτώνουν τη βιομηχανία υφασμάτων και ρούχων. Δεν είναι δεδομένο ότι θα υπάρξει ανάπτυξη χάρη στις BRICS.
Μιλήστε μας για τη δική σας προσπάθεια…
Σήμερα είναι η τελευταία ημέρα της επίσκεψης μελέτης που πραγματοποιούμε στην Ευρώπη. Ξεκινήσαμε από τις Βρυξέλλες, μετά πήγαμε να συναντήσουμε συντρόφους στην Ισπανία –εργατικά συνδικάτα, κοινωνικά κινήματα, τους Podemos– και φτάσαμε στην Ελλάδα ακριβώς την ημέρα του δημοψηφίσματος.
Είμαστε το μεγαλύτερο εργατικό συνδικάτο στη Νότια Αφρική. Τα μέλη μας, περισσότερα από 365.000, προέρχονται από τους τομείς μετάλλου, σιδήρου και ατσαλιού. Έχουμε επίσης οργανώσεις στον τομέα ενέργειας, και τώρα επεκτείνουμε τη δράση μας με οργανώσεις στα ορυχεία, τις αερομεταφορές, τις μεταφορές γενικά, και τα πετροχημικά.
Η NUMSA θεωρεί τον εαυτό της ένα εργατικό συνδικάτο που εμπνέεται από τον μαρξισμό-λενινισμό. Φυσικά μπορεί να συμμετέχει κάθε εργαζόμενος ανεξάρτητα από τις πολιτικές του αντιλήψεις. Πιστεύουμε στην ανεξαρτησία των εργατικών συνδικάτων, δηλαδή πως πρέπει να είναι δημοκρατικά, αυτόνομα και να λογοδοτούν στα μέλη τους.
Σε μια ταξική ανάλυση που κάναμε για την νοτιοαφρικανική κοινωνία, την πολιτική και κοινωνική κατάσταση, τον Δεκέμβριο του 2013, φτάσαμε στο εξής συμπέρασμα: Το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC) θεωρούσε την εργατική τάξη την κινητήρια δύναμη στην εθνική δημοκρατική επανάσταση, και κάθε πέντε χρόνια από το 1994 βασιζόταν στην ψήφο της εργατικής τάξης ώστε να εκλεγεί. Διαπιστώνουμε ότι σήμερα το ANC έχει συντονιστεί με το κεφάλαιο για να επιτεθεί στην εργατική τάξη, κάτι που έχει οδηγήσει σε τεράστια ανεργία, ανισότητα και φτώχια.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Νότιας Αφρικής, που αυτοπροβάλλεται ως η πρωτοπορία της εργατικής τάξης και πιστεύει ότι η εθνική δημοκρατική επανάσταση είναι ο συντομότερος δρόμος για το σοσιαλισμό, διακηρύσσει: «Ο σοσιαλισμός είναι το μέλλον, ας τον χτίσουμε τώρα». Στην πραγματικότητα όμως έχει εγκαταλείψει όλη αυτή την προσέγγιση, έχει αγκαλιάσει τον νεοφιλελευθερισμό και έχει ενσωματωθεί στο κράτος – και, με αυτήν την έννοια, εγκατάλειψε την εργατική τάξη. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για τα απτά παραδείγματα νεοφιλελεύθερων πολιτικών που μας έκαναν να διαμορφώσουμε μια διαφορετική ανάλυση και σκέψη. Η εργατική συνομοσπονδία COSATU, που έχει 1,2 εκατομμύρια μέλη, στο οποίο συμμετείχε και η NUMSA, έχει παραλύσει ως αποτέλεσμα της επιρροής των δεξιών και νεοφιλελεύθερων πολιτικών του ANC και του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Αν έτσι έχουν τα πράγματα, ποια διαφορετική προοπτική βλέπετε;
Το 2013 στο συνέδριο της NUMSA καταλήξαμε ότι τέσσερις θα είναι οι στρατηγικοί μας στόχοι καθώς δουλεύουμε για μια εναλλακτική – ή καλύτερα ένα σετ εναλλακτικών προτάσεων που θα είναι αντιπροσωπευτικές των συμφερόντων της εργατικής τάξης. Αυτοί οι τέσσερις στρατηγικοί στόχοι αφορούν στην οικοδόμηση ισχυρών οργάνων της εργατικής τάξης, που δεν θα υπηρετούν άλλο συμφέρον παρά το δικό της.
Ο πρώτος στόχος είναι να ενδυναμώσουμε το ίδιο το συνδικάτο, να αυξήσουμε τα μέλη μας σε 400.000 μέχρι το 2016. Ο δεύτερος στόχος είναι να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για να επανακτήσουμε την συνομοσπονδία COSATU ως ανεξάρτητη, μαχητική, αντιιμπεριαλιστική οργάνωση – κι αν δεν τα καταφέρουμε, τότε πρέπει να ξαναρχίσουμε τη διαδικασία να φτιάξουμε μια νέα εργατική συνομοσπονδία στη χώρα.
Ο τρίτος στόχος είναι να οικοδομήσουμε ένα μέτωπο που θα ενώνει τους εργάτες και τις κοινότητες σε έναν αγώνα ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές – είτε πρόκειται για την υγεία και την εκπαίδευση, είτε για την εφαρμογή της Χάρτας της Ελευθερίας.
Ο τέταρτος στρατηγικός στόχος είναι η διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας ενός κινήματος προς το σοσιαλισμό – με άλλα λόγια η οικοδόμηση ενός κόμματος της εργατικής τάξης στη Νότια Αφρική, με δεδομένο ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα την έχει εγκαταλείψει. Αυτός ο στόχος μας φέρνει στο σκοπό της επίσκεψής μας στην Ευρώπη, που είναι να έρθουμε κοντά σε οργανώσεις, εργατικά κόμματα, κομμουνιστικά κόμματα, εργατικά συνδικάτα.
Και πώς αποτιμάτε τελικά το ταξίδι σας;
Στη Νότια Αφρική πλησιάζουμε στις τοπικές εκλογές του 2016 και είναι σημαντικό, αν θέλουμε να έρθουμε σε ρήξη με το νεοφιλελευθερισμό στη χώρα μας, να προβάλουμε μια εναλλακτική που θα ανταποκρίνεται στα συμφέροντα των εργαζόμενων. Ήρθαμε λοιπόν στην Ευρώπη με απόφαση του συνδικάτου μας ακριβώς για να γνωρίσουμε τις δικές σας εμπειρίες, θετικές και αρνητικές, και να συνδεθούμε με τα δικά σας κινήματα. Για παράδειγμα, καθώς οικοδομούμε το ενωτικό μέτωπο και ένα κόμμα των εργαζομένων, θέλουμε να μάθουμε από την εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ – που είναι ένα κόμμα ριζοσπαστικό αλλά έχει διάφορες τάσεις. Μ’ αυτήν την έννοια, ήταν μια πολύ διδακτική επίσκεψη.
Επιτρέψτε μου να τελειώσω με το εξής: Αντιμετωπίζετε ένα τέρας, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τρόικα. Είναι ένα τέρας το οποίο μόνοι σας πιθανότατα δεν θα νικήσετε, εκτός φυσικά και αν υπάρχει ευρεία ενότητα της Αριστεράς και των λαϊκών κινημάτων όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά στην Ισπανία και αλλού στην Ευρώπη. Φυσικά χρειάζεται συγκεκριμένη δουλειά για μια τέτοια ενότητα, που θα σας επιτρέψει να παλέψετε αποτελεσματικά ενάντια στην Τρόικα. Σας ευχόμαστε από καρδιάς κάθε επιτυχία σ’ αυτό το δύσκολο έργο!
