Ξεπερνάω τις κατηγορίες περί «λόμπι της δραχμής», που επαναλαμβάνουν ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. κι ακόμη ΔΗΜΑΡ και ΛΑΟΣ οι οποίοι ευθύνονται για τη φτώχεια και τη χρεοκοπία, για δύο λόγους: Πρώτο, γιατί νομίζω ότι απλώς δεν υφίσταται τέτοιο κέντρο που να «χτίζει θέσεις» εκτός Ελλάδας με εξαγωγή κεφαλαίων, ώστε σε περίπτωση νομισματικής μετατροπής να επωφεληθεί. Δεύτερο, ακόμη κι αν υπάρχει, είναι σημαντικά υποδεέστερο πολιτικά και οικονομικά από το «λόμπι του ευρώ», δηλαδή τμήματα του κεφαλαίου που εκμεταλλεύονται το υπάρχον καθεστώς ασυδοσίας στην κίνηση κεφαλαίων και ετοιμάζονται με τις ιδιωτικοποιήσεις να εξαγοράσουν τα πάντα (αξιοποιώντας τη δυνατότητα ανεμπόδιστων εισροών) ή επιλέγουν την μαζική φυγή (αξιοποιώντας τη δυνατότητα των ανεμπόδιστων εκροών). Συνεχίζοντας τον προβληματισμό περί «λόμπι της δραχμής» πρέπει να πούμε ότι ακόμη κι αν υφίσταται ως δυνατότητα, πανεύκολα καθίσταται ανενεργή αν τεθούν φραγμοί στην κίνηση κεφαλαίων κι έτσι, για παράδειγμα, κάθε εισαγωγή κεφαλαίων να οφείλει να δικαιολογήσει την τοποθέτησή της, οπότε σχέδια εξαγορών γης, κατοικιών και μονάδων θα απαγορευτούν ή με την επιβολή ειδικών προστίμων θα γίνουν εντελώς ασύμφορα. Εργαλεία που τα χρησιμοποιούν κατά κόρον η Αργεντινή και η Βραζιλία, τα τελευταία χρόνια, για να αναχαιτίσουν την πλημμυρίδα ρευστού που απελευθερώνει η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ, με τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης. Δεν γίνεται επομένως Αλβανία όποια χώρα μετέρχεται τέτοιων μέσων, όπως συνήθως λέγεται.
Ας κρατήσουμε εδώ μια αντίφαση, μια περίεργη σιωπή. Ενώ η τρόικα εσωτερικού και κυρίως ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. μας κατηγορούν ότι δουλεύουμε για το «λόμπι της δραχμής» (έτσι ώστε να στιγματίσουν τις σχετικές συζητήσεις και να μας εμφανίσουν ακόμη κι ως πράκτορες εχθρικών απέναντι στην κοινωνία οικονομικών συμφερόντων) την ίδια στιγμή αξιόπιστες συζητήσεις και προβληματισμοί που διεξάγονται σε πολύ υψηλά επίπεδα της αστικής τάξης αποσιωπώνται, δεν φτάνουν ποτέ στην Ελλάδα. Ξεχωρίζω: τις προτάσεις της Ντόιτσε Μπανκ (η οποία, ας αναρωτηθούμε, γιατί ποτέ δεν χαρακτηρίστηκε «λόμπι της δραχμής»…), των Γερμανών υπερνεοφιλελεύθερων με επικεφαλής τον Χανς Βέρνερ Ζιν και πιο πρόσφατα τη βραβευμένη μελέτη του Ρότζερ Μπουτλ που προσφέρει ένα λεπτομερή οδικό χάρτη για την έξοδο από το ευρώ των αδύνατων μελών της Ευρωζώνης.
Τρία είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των προτάσεων που διατυπώνονται από αστικά κέντρα, καταλήγοντας στην διάσπαση της Ευρωζώνης: Πρώτο, ο ρεαλισμός, δηλαδή ο σεβασμός της οδυνηρής πραγματικότητας που έχει δημιουργήσει το ενιαίο νόμισμα. Μια παραδοχή, με άλλα λόγια, ότι δεν πάει άλλο με την υπάρχουσα μορφή της νομισματικής ενοποίησης που έφτασε στα όρια της. Δεύτερο χαρακτηριστικό τους είναι η διάθεση να αποτρέψουν τα χειρότερα για το κεφάλαιο. Για παράδειγμα, μια αποχώρηση από το ευρώ και παύση πληρωμών του χρέους κάτω από τη λαϊκή πίεση και τους εργατικούς αγώνες. «Να μη γίνει η Ελλάδα κι ο ευρωπαϊκός Νότος Αργεντινή», θα λέγαμε ξέροντας μάλιστα ότι στην Αργεντινή ήταν αστικά κι όχι εργατικά συμφέροντα ανοιχτά στην πάλη για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό που σφράγισαν και διαχειρίστηκαν την απο-δολαριοποίηση της οικονομίας και την παύση πληρωμών, χωρίς φυσικά να πρέπει να υποτιμούμε καθόλου τις θετικές επιπτώσεις που είχε αυτή η μεταβολή στον λαό της Αργεντινής. Το τρίτο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η μέριμνα για το πώς η επόμενη μέρα της εξόδου δεν θα γυρίσει μπούμεραγνκ για τον ιμπεριαλισμό. Μπούμερανγκ θα γύρναγε, για παράδειγμα, αν η Ελλάδα καθόριζε μια ανταγωνιστική ισοτιμία για το εθνικό της νόμισμα, που θα δημιουργούσε προβλήματα στη γερμανική εξαγωγική μηχανή ή αν δεν πλήρωνε το δημόσιο χρέος της.
Οι προτάσεις για την Ελλάδα
Ας δούμε τι περιλαμβάνουν αυτές οι προτάσεις και τι σημαίνει η κάθε μία. Σε αδρές γραμμές δύο είναι οι προτάσεις, παρ’ ότι έχουν δει το φως της δημοσιότητας κι άλλα σχέδια που συμπληρώνονται ή επικαλύπτονται από τις δύο προτάσεις που θα αναλύσω.
Η πρώτη είναι της Ντόιτσε Μπανκ και κατατέθηκε ολοκληρωμένη σε έκθεσή της με ημερομηνία 18 Μαΐου 2012. Εν ολίγοις, προβλέπει την παράλληλη κυκλοφορία δύο νομισμάτων στην Ελλάδα: του Geuro και του ευρώ. Με το πρώτο θα πληρώνονται οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι συνταξιούχοι, οι άνεργοι. Το δεύτερο νόμισμα θα διευκολύνει τον εξωτερικό τομέα της οικονομίας: Δηλαδή την αστική τάξη και τα μικρομεσαία στρώματα στις αγορές εισαγόμενων και πολυτελών ειδών και το κράτος στην αποπληρωμή του δημόσιου χρέους. Περιττό να ειπωθεί ότι πρόκειται για κοινωνικά καταστροφικό σχέδιο, καθώς θα σημάνει ένα νομισματικό απαρτχάιντ, την δημιουργία μιας δυαδικής κοινωνίας. Στο πλαίσιό της τα φτωχότερα στρώματα θα συναλλάσσονται με μια διαρκώς υποτιμούμενη δραχμή χωρίς πρόσβαση ούτε καν στις γνωστές αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Από την άλλη, το σταθερό ευρώ θα είναι το νόμισμα των συναλλαγών μιας μειοψηφίας που θα έχει ανεμπόδιστη πρόσβαση σε εισαγόμενα αγαθά.
Το ζητούμενο για το γερμανικό ιμπεριαλισμό από το σχέδιο της διπλής κυκλοφορίας είναι να συνεχίσει να αποπληρώνεται το δημόσιο χρέος. Να μην επιχειρήσει δηλαδή το κράτος να μετατρέψει σε εθνικό νόμισμα τις διεθνείς του υποχρεώσεις, επικαλούμενο τη νομισματική αλλαγή, κάτι που θα σήμαινε σημαντικές απώλειες για τους δανειστές μας, λόγω της υποτίμησης.
Η δεύτερη πρόταση του Χανς Βέρνερ Ζιν προβλέπει την έξοδο μεν από το ευρώ αλλά τη χορήγηση καθεστώτος συνδεδεμένων μελών στις χώρες που αδυνατούν να ακολουθήσουν (associated members). Στο πλαίσιο αυτού του καθεστώτος η μελλοντική δυνατότητα επιστροφής στο ευρώ θα λειτουργεί ως κίνητρο. Άμεσα αυτό που θα υπάρχει είναι η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών, με ένα περιθώριο διακύμανσης ± 15%, για παράδειγμα, γύρω από την κεντρική ισοτιμία του ευρώ. Το περιθώριο αυτό θα στενεύει με την πάροδο του χρόνου, υποδεικνύοντας ότι η «περίοδος μαθητείας» φτάνει στο τέρμα της. Κι όταν κλειδώσει τότε θα γίνεται η πλήρης επανένταξη στο ευρώ.
Το ζητούμενο για το γερμανικό ιμπεριαλισμό από αυτό το σχέδιο είναι να συνεχίζει ο ίδιος να καθορίζει τη συναλλαγματική ισοτιμία της δραχμής. Έτσι να αποτραπούν ανταγωνιστικές υποτιμήσεις όπως αυτές που κυριαρχούσαν μέχρι την έλευση του ευρώ και δεν επέτρεπαν στο γερμανικό καπιταλισμό να κεφαλαιοποιήσει, σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, τα οφέλη που εξασφάλιζε από την τεχνολογική του ανωτερότητα ή την ευκολία του να νικάει επί του ταξικού του αντιπάλου.
Η πραγματικότητα είναι πως η σχετική συζήτηση για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, το Grexit όπως λέγεται, το τελευταίο διάστημα έχει κοπάσει. Αυτό συμβαίνει κατά τη γνώμη μου για δύο λόγους, αν αφήσουμε εκτός προβληματισμού τους κινδύνους που δημιουργούνται από μια πιθανή μετάσταση της κρίσης σε Ισπανία και Ιταλία ή την ανεπαρκή προετοιμασία μηχανισμών όπως ο ESM: Οι συζητήσεις για την έξοδο της Ελλάδας έχουν περιοριστεί εξαιτίας, κατ’ αρχάς, της σχετικής νηνεμίας που επικράτησε στο κίνημα, μετά τις εκλογές, λόγω κυριαρχίας κοινοβουλευτικών αυταπατών και μιας μακαριότητας από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ που καταλήγει στο ότι οι άλλοι, πολύ σύντομα, θα αποτύχουν και τότε θα έρθουμε εμείς να λύσουμε όλα τα προβλήματα, που ως γνωστό έχουμε στο τσεπάκι μας τις λύσεις και την τεχνική επάρκεια. […]
Ο δεύτερος λόγος για την υποχώρηση των συζητήσεων περί εξόδου της Ελλάδας σχετίζεται με την πρόσκαιρη χαλάρωση της δημοσιονομικής κρίσης που έφερε στο μέτωπο το PSI και ειδικότερα οι μειωμένες πληρωμές για τόκους.
Πιστεύω, ωστόσο, ότι σύντομα οι συζητήσεις για έξοδο της Ελλάδας θα επανέλθουν δριμύτερες υπό το φως δύο εξελίξεων. Η πρώτη είναι οι αυξανόμενες κοινωνικές αντιστάσεις που θα αποδείξουν ότι σχέδια σαν και αυτό του Σουλτς θα μείνουν στα χαρτιά κάτω από μαχητικούς και ανυποχώρητους αγώνες. Η δεύτερη εξέλιξη που θα επαναφέρει στο προσκήνιο τις συζητήσεις για αποπομπή της Ελλάδας από την Ευρωζώνη σχετίζεται με την ανεξέλεγκτη πορεία που ακολουθεί το δημόσιο χρέος και τις δυσκολίες που υπάρχουν για μια ήπια διαχείρισή του.
Υπ’ αυτήν την προοπτική, της επιστροφής των συζητήσεων για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, ο κίνδυνος που διατρέχουμε είναι σαφής: Η πρότασή μας να χάσει τον ανατρεπτικό της χαρακτήρα και τον ειδοποιό διαφορά της από ομόηχες αστικές προτάσεις που εδράζεται στο εξής σημείο, κατά την άποψή μου: Ότι η έξοδος από το ευρώ είναι μια άμεση πρόταση η οποία:
• Βελτιώνει τη θέση της κοινωνικής πλειοψηφίας, καθώς επιτρέπει την άσκηση αναδιανεμητικής πολιτικής.
• Πλήττει τα αστικά συμφέροντα και τις διασυνδέσεις της αστικής τάξης με τον ιμπεριαλισμό, ενώ ταυτόχρονα
• Διευκολύνει την πάλη για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό, καθώς καθιστά εκ νέου προσβάσιμο στη λαϊκή πάλη το πεδίο της νομισματικής πολιτικής.
Προϋπόθεση έτσι ώστε η πάλη για έξοδο από το ευρώ να μην εκφυλιστεί σε μια διαχειριστική-τεχνοκρατική πρόταση ή σχέδιο επιβεβλημένο από το εξωτερικό, είναι να συνδυαστεί άρρηκτα με τα ακόλουθα τέσσερα πολιτικά μέτρα και ένα τεχνικής φύσης:
Το μέτρο «τεχνικής φύσης» είναι ο διοικητικός καθορισμός της συναλλαγματικής ισοτιμίας της νέας δραχμής για ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να αποτραπούν φαινόμενα σαν κι αυτά που βλέπουμε στο Ιράν τις δύο τελευταίες εβδομάδες. […]
• Άμεση παύση πληρωμών του δημόσιου χρέους, πάλη για διαγραφή όλου ή του μεγαλύτερου μέρους, με τη βοήθεια του λογιστικού ελέγχου.
• Σύγκρουση και ρήξη με την Ε.Ε. κι όχι συναινετική αποχώρηση, ακόμη κι αν η τυπική έξοδος δεν γίνει άμεσα.
• Εθνικοποίηση των τραπεζών, με εργαλείο τα μυθικά ποσά που έχουν λάβει από το 2008 και υπερβαίνουν ένα ετήσιο ΑΕΠ και στόχο την εξυπηρέτηση της παραγωγικής ανασυγκρότησης.
• Τέλος, αλλά πρώτο σε σημασία, είναι ο στόχος αυξήσεων σε μισθούς, συντάξεις, επιδόματα ανεργίας και μαζικών προσλήψεων σε κοινωνικές υπηρεσίες (παιδεία, υγεία, πολιτισμός, περιβάλλον) έτσι ώστε η επανεκκίνηση της οικονομίας να γίνει με μοχλό την εσωτερική ζήτηση και μέσο το αυξημένο περιθώριο δράσεων που παρέχει το εθνικό νόμισμα. Ανατροπή σε κάθε περίπτωση του δόγματος «προέχει η σταθεροποίηση της οικονομίας», όπως δήλωσε στο Βήμα ο Γιώργος Σταθάκης, διαβεβαιώνοντας έτσι την αστική τάξη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα εξασφαλίσει τη συνέχιση (και σε αυτό το πλαίσιο την διόρθωση ή τον εξανθρωπισμό) κι όχι την ανατροπή της σημερινής καταστροφικής πολιτικής, από τα κάτω και τα αριστερά, όπως είναι το διακύβευμα.
Οι τέσσερις τελευταίοι στόχοι αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο ο στόχος της εξόδου από το ευρώ μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για την αντικαπιταλιστική έξοδο από την σημερινή, κοσμοϊστορική κρίση και όρος για να μπορούμε να πούμε ότι ως επαναστάτες φανήκαμε αντάξιοι των προκλήσεων που έθεσε η σημερινή ανεπανάληπτη ιστορική συγκυρία.
(Εκτεταμένα αποσπάσματα από την ομιλία του σε ημερίδα του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής, με θέμα «Η Ελλάδα εντός και εκτός Ευρωζώνης – Απόπειρα συγκρίσεων»)
