Η –σε διάστημα λίγων ημερών– δεύτερη συνάντηση του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ με την ελληνική πολιτική ηγεσία πιστοποιεί το στρατηγικό ενδιαφέρον της Κίνας για την Ελλάδα ως πύλη εισόδου των κινέζικων προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά και αξιοποίηση της βαλκανικής οδού. Περισσότερο απ’ όλα βεβαιώνει το ενδιαφέρον και την πρόθεση για αύξηση της επιρροής της κινέζικης οικονομικής πολιτικής σε Ευρώπη και Βαλκάνια.
Η στιγμή της επιτάχυνσης αυτής της διείσδυσης έχει επιλεγεί προσεκτικά. Η Κίνα γνωρίζει άριστα τους περιορισμούς των οικονομικών της βλέψεων που απορρέουν από το σταθερό προσανατολισμό της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, όλων των πτερύγων, στην ευρωατλαντική συμμαχία. Γνωρίζει άριστα τη σημασία και την επίδραση των υποδείξεων της αμερικανικής πλευράς προς την Ελλάδα, και ολόκληρη την Ευρώπη, περί μη εμπλοκής των συμμάχων της σε στρατηγικής σημασίας συνεργασίας, δίκτυα 5G, με την Κίνα.
Την ίδια στιγμή όμως εκτιμά ότι η Δύση είναι σε οπισθοχώρηση. Οι ΗΠΑ δεν είναι σε θέση, όπως στο παρελθόν, να επιβάλλουν τη θέληση τους στους δυτικούς εταίρους. Η Ε.Ε. βρίσκεται σε πολιτική και οικονομική παραλυσία, με αποδυναμωμένο τον άξονα Γερμανίας- Γαλλίας και μπλεγμένη σε μια απρόβλεπτων συνεπειών κρίση που σηματοδοτεί το ενδεχόμενο Brexit. Κατά συνέπεια η κινέζικη πολιτική εκτιμά ότι η έλλειψη ενός συμπαγούς δυτικού μετώπου αφήνει χαραμάδες ευκαιριών για τη δική της οικονομική επέκταση. Ταυτόχρονα ποντάρει στο ότι οι πιέσεις που θα δεχθεί η ελληνική πλευρά, όσο και αν αναμένεται να δημιουργήσουν προσκόμματα, δεν θα είναι σε θέση να ακυρώσουν πλήρως τα βήματα που η κινέζικη πλευρά θεωρεί σημαντικά σ’ ένα μακροχρόνιο και υπομονετικό σχεδιασμό οικονομικής κυριαρχίας.
Οικονομικές συμφωνίες με αστερίσκους
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Κινέζου πρόεδρου Σι Τζινπίνγκ στην Ελλάδα οι δύο χώρες υπέγραψαν 16 συμφωνίες οικονομικής, πολιτιστικής και πολιτικής συνεργασίας. Ορισμένες είναι δευτερεύουσας οικονομικής σημασίας (πρωτόκολλα για αγροτικά προϊόντα), άλλες βεβαιώνουν προθέσεις συνεργασίας (πλαίσιο συνεργασίας 2020-2022, επενδυτική συνεργασία) και ορισμένες αφορούν στρατηγικής σημασίας επιδιώξεις της κινέζικης πολιτικής. Η απρόσκοπτη εφαρμογή του σχεδίου επέκτασης της Cosco στον Πειραιά, η ίδρυση υποκαταστήματος της Bank of China και γραφείου αντιπροσωπείας της Τράπεζας Βιομηχανίας και Εμπορίου της Κίνας, η εμπλοκή της Κίνας σε τομείς της ενέργειας είναι συμφωνίες μεγάλης σημασίας. Βέβαια είναι γνωστό ότι η Κίνα ήδη εμπλέκεται στο ενεργειακό τοπίο της χώρας ελέγχοντας ένα σημαντικό πακέτο των μετοχών της ΑΔΜΗΕ. Τώρα η συνεργασία, ως πρόθεση συμμετοχής στην εκδήλωση ενδιαφέροντος, επεκτείνεται στην ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα όπου ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει μερικές από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες. Μένει να αποδεχθεί αν η κινέζικη συμμετοχή στο διαγωνισμό θα έχει την τύχη της αντίστοιχης συμμετοχής τους στην πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής, όπου αποκλείστηκε με παρέμβαση του αμερικάνου πρέσβη Πάϊατ.
Με ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε το επόμενο διάστημα τις αναπόφευκτες ανακλαστικές αντιδράσεις της Δύσης στις συμφωνίες που ανακοινώθηκαν. Κυρίως θα δούμε το αν και σε ποιο βαθμό οι συμφωνίες των δύο χωρών θα προχωρήσουν ή θα μείνουν στα χαρτιά σαν δηλώσεις καλής θέλησης…
Μεγάλης αντίστοιχα σημασίας είναι η συμφωνία ίδρυσης υποκαταστημάτων των δύο κινέζικων τραπεζών στην Ελλάδα. Μένει να δούμε το βαθμό εμπλοκής τους στη χρηματοδότηση επενδύσεων ή συμμετοχής σε εξαγορές ελληνικών επιχειρήσεων το επόμενο διάστημα.
Παρόλα αυτά είναι φανερό ότι οι συμφωνίες των δύο χωρών δεν άγγιξαν κρίσιμους τομείς. Δεν ανακοινώθηκε καμιά συνεργασία στο τομέα της μεταποίησης προϊόντων, της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης ή σε τεχνολογίες αιχμής. Δεν υπήρξε καμιά αναφορά στα δίκτυα 5G που αποτελούν την αιχμή των προτεραιοτήτων της κινέζικης ανάπτυξης αλλά και κύριο σημείο της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ.
Με ενδιαφέρον θα παρακολουθήσουμε το επόμενο διάστημα τις αναπόφευκτες ανακλαστικές αντιδράσεις της Δύσης στις συμφωνίες που ανακοινώθηκαν. Κυρίως θα δούμε το αν και σε ποιο βαθμό οι συμφωνίες των δύο χωρών θα προχωρήσουν ή θα μείνουν στα χαρτιά σαν δηλώσεις καλής θέλησης…
Πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική ή πολυεξάρτηση;
Η ανάδυση, μέσα από ατέλειες, παλινωδίες και αντιφάσεις, ενός πολυπολικού κόσμου και η επιστροφή στην εποχή των μεγάλων δυνάμεων, όπου η κάθε μία δραστηριοποιείται στην παγκόσμια σκηνή με γνώμονα το ιδιαίτερο συμφέρον της, ως τάση είναι ικανή συνθήκη να εξασφαλίσει πλεονεκτήματα και να προσφέρει ανάσες και ευκαιρίες σε ασθενέστερες οικονομικά χώρες. Με μια προϋπόθεση. Ότι οι χώρες αυτές διαθέτουν σχέδιο για την σωτηρία τους και πολιτική βούληση να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες.
Είναι φανερό, ότι παρά τους θριάμβους για την «επιστροφή» της χώρας στην ανάπτυξη, η ελληνική πλευρά δεν διαθέτει κανένα σχέδιο για κρίσιμους τομείς της ελληνικής παραγωγής, ικανούς να προσφέρουν υψηλή εγχώρια προστιθέμενη αξία.
Η ελληνική πλευρά παρουσιάστηκε στις διμερείς συναντήσεις ως «πρόθυμος» υποδοχέας επενδυτικών προτάσεων που σχετίζονται αποκλειστικά με τα ενδιαφέροντα και τις προτεραιότητες της άλλης πλευράς και όχι έναν δικό της σχεδιασμό. Όχι τυχαία δεν επεδίωξε, στα πλαίσια των συμφωνιών με την Κίνα, να ζητήσει στήριξη έναντι των απειλών που δέχεται από την Τουρκία σε ολόκληρο το μέτωπο από τη Θράκη ως το Αιγαίο και την Κύπρο. Το κινέζικο οικονομικό ενδιαφέρον για Ελλάδα και Βαλκάνια αποφεύχθηκε να συνδεθεί με τον κίνδυνο για την ειρήνη σε ολόκληρη την περιοχή που συνιστά ο τουρκικός επεκτατισμός. Η συζήτηση και οι συμφωνίες περιορίστηκαν αποκλειστικά στο τομέα των επενδύσεων. Και «επενδύσεις» θεωρούνται οι ευκαιρίες που διαμορφώνουν οι πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων με τη μορφή γενικής εκποίησης και «πλιάτσικου» όλων των κρίσιμων και κερδοφόρων τομέων της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική οικονομική ελίτ από την πλευρά της δείχνει την πατροπαράδοτη προθυμία της να συνεργαστεί και να «αντιπροσωπεύσει» τους νέους συνεργάτες.
Η στόχευση της Κίνας δεν περιορίζεται μόνο στις οικονομικές συμφωνίες που πέτυχε με την ελληνική πλευρά αλλά και στη διεύρυνση της επιρροής της στην οικονομική και πνευματική ελίτ του τόπου, συνθήκη ικανή και αναγκαία για την επίτευξη των πιο μακροπρόθεσμων στόχων της.
