του Κώστα Δημητρόπουλου*
Όπως είχε προαναγγελθεί**, στο παρόν φύλλο αναλύονται τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στη Χιμάρα, ώστε να μην υπάρχουν παρανοήσεις για το πώς ο εκλεκτός του Ράμα «κέρδισε» τον Δήμο μετά τη σύλληψη και καθαίρεση του Φρέντη Μπελέρη. Η ανάλυση βασίζεται στα δεδομένα που δημοσιοποίησε η Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή της Αλβανίας, η οποία φυσικά αγνοεί τη βία και νοθεία που χαρακτηρίζει –κατά καιρούς εντονότερα– τις δημοτικές εκλογές στη Χιμάρα.
Εκλογείς και συμμετοχή 2003-2024: γενικά στοιχεία
Κατά τη διάρκεια των δημοτικών εκλογών των τελευταίων περίπου είκοσι ετών, είτε στον παλιό Δήμο Χιμαραίων είτε στον μετά το 2014 διευρυμένο, οι μεν ψηφοφόροι του εκάστοτε υποψήφιου του κόμματος της ελληνικής μειονότητας (ΚΕΑΔ-Ομόνοια) παραμένουν σε σχετικά σταθερούς αριθμούς, οι δε ψηφοφόροι των κατά καιρούς εκλεκτών των Τιράνων παρουσιάζουν θεαματική άνοδο [βλ. γράφημα 1]. Οι δύο κυριότεροι σταθμοί στην άνοδο των τελευταίων ήταν οι δημοτικές εκλογές του 2011 (όπου διπλασιάστηκαν οι ψήφοι τους σε σχέση με τις εκλογές του 2007) και του 2015. Τότε υπερ-τριπλασιάστηκαν οι ψήφοι του φιλοκυβερνητικού υποψηφίου σε σχέση με το 2011, κυρίως χάρη στη διεύρυνση (διάβαζε αλλοίωση) του Δήμου…
Πράγματι, το 2014 προστέθηκαν στον Δήμο Χιμάρας ο έως τότε Δήμος Βράνιστας (Αλβανοί μουσουλμάνοι κάτοικοι) και η τέως Κοινότητα Λουκόβου (εθνικά-θρησκευτικά μικτός πληθυσμός). Έτσι, η προ του 2014 απροκάλυπτη νοθεία και βία αντικαταστάθηκε από μια νομιμοποιημένη μορφή νόθευσης της εκλογικής βούλησης των Χιμαραίων, αφού το εκλογικό σώμα υπερδιπλασιάστηκε και η σύνθεσή του αλλοιώθηκε.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών της 4/8/2024 στη Χιμάρα, στις οποίες αυξήθηκε ελαφρά τόσο ο αριθμός των εγγεγραμμένων όσο και η συμμετοχή [βλ. γράφημα 2], νικητής ήταν ο ελληνικής καταγωγής Βαγγέλης Τάβος, ο οποίος έλαβε 5.022 ψήφους. Ο Βαγγέλης Τάβος συμμετείχε στις εκλογές ως προσωπική επιλογή του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα. Κατάγεται από τo χωριό Γεωργουτσάτες της Δρυϊνούπολης Αργυροκάστρου και έως πρόσφατα δεν είχε καμιά συγγενική ή άλλη σχέση με την περιοχή της Χιμάρας. Ο ανθυποψήφιός του Πέτρος Γκικουρίας, και αυτός ελληνικής καταγωγής, έλαβε 3.545 ψήφους. Γεννήθηκε στο μεγαλοχώρι της Χιμάρας Δρυμάδες και κατέβηκε στις εκλογές με τη σημαία της «Ομόνοιας» και τη στήριξη της αλβανικής αντιπολίτευσης.
Συγκρίσεις με τις εκλογές του 2023
Στις εκλογές της 14/5/2023 ο υποψήφιος των Τιράνων (Γκέργκι Γκόρο) είχε λάβει 3.818 ψήφους. Φέτος ο Βαγγέλης Τάβος έλαβε 5.022. Το όλον, 1.204 παραπάνω ψήφους. Ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης το 2023 (Φρέντης Μπελέρης) είχε λάβει 3.837 ψήφους, ενώ φέτος ο Πέτρος Γκικουρίας έλαβε 3.545, δηλαδή 292 λιγότερους ψήφους σε σχέση με πέρυσι.
Βέβαια ο Πέτρος Γκικουρίας στον παλιό Δήμο Χιμαραίων επικράτησε του αντιπάλου του με 53,6% και 2.462 ψήφους, καταγράφοντας μάλιστα μια ελαφρά άνοδο σε αριθμό ψήφων (16) και κρατώντας μια διαφορά 330 ψήφων από τον Β. Τάβο. Αντίθετα, στον τέως δήμο Λουκόβου έλαβε το 35,3% των έγκυρων ψηφοδελτίων (σημαντική πτώση σε ποσοστό και ψήφους), ενώ στη Βράνιστα περιορίστηκε στο 10,8% του συνόλου των ψήφων (χάνοντας και σε απόλυτους αριθμούς 50 ψήφους).
Έτσι τελικά ο υποψήφιος του «Σοσιαλιστικού Κόμματος Αλβανίας» Βαγγέλης Τάβος έλαβε 1.204 παραπάνω ψήφους από τον Γκόρο (2023), και 1.477 περισσότερους από τον τωρινό αντίπαλό του. Οι διαφορές αυτές πιθανολογούμε ότι προκύπτουν κυρίως από:
- Τα 871 επιπλέον άτομα που προσήλθαν στις κάλπες. Από αυτούς υπολογίσαμε ότι οι 252 είναι νέοι εγγεγραμμένοι, και 619 από όσους δεν είχαν προσέλθει στις κάλπες κατά τις προηγούμενες εκλογές.
- Τη μετακίνηση 292 ψηφοφόρων, κυρίως από την παράταξη της «Ομόνοιας» προς αυτή του υποψηφίου του κυβερνώντος κόμματος.
Σε κάθε παλιά δημοτική ενότητα σημειώθηκε μια μικρή αύξηση τόσο των εγγεγραμμένων, όσο και της συμμετοχής [βλ. γράφημα 3]. Σε ποσοστά η άνοδος στη συμμετοχή ήταν 4,03% στον τ. Δήμο Χιμαραίων, 5,36% στον τ. Δήμο Βράνιστας και 1,80% στην παλιά Κοινότητα Λουκόβου. Πιο αναλυτικά, η διαφοροποίηση σε απόλυτους αριθμούς είναι η εξής:
- Στον τ. δήμο Χιμαραίων οι παραπάνω εκλογείς ήταν 567, εκ των οποίων 205 νέοι εγγεγραμμένοι.
- Στον τέως δήμο Βράνιστας οι παραπάνω εκλογείς ήταν 139, ενώ οι εγγεγραμμένοι μειώθηκαν κατά 20.
- Στον τέως δήμο Λουκόβου ψήφισαν 165 παραπάνω άτομα, εκ των οποίων 67 νέοι εγγεγραμμένοι.
Εν τέλει, φαίνεται ότι ο Τάβος κέρδισε σχεδόν τετραπλάσιους ψηφοφόρους από όσους έχασε ο Γκικουρίας. Θεωρητικά τα «καθαρά» του κέρδη είναι 912 ψήφοι, γεγονός που ξεπερνά τους 871 νέους ψηφοφόρους!
Ορισμένες εξηγήσεις και συμπεράσματα
Η παραδοσιακή (ενβερική) μέθοδος της ψυχολογικής πίεσης, των απειλών και των εκφοβισμών των ψηφοφόρων παραμένει σε ισχύ. Τμήματα του πληθυσμού είναι ευεπίφορα στην υποταγή και την ποδηγέτηση. Κάποιοι άνθρωποι αδυνατούν να αντισταθούν, και σε αυτό συντείνουν λόγοι όπως ο χαρακτήρας τους ή οι εξαρτήσεις από το κράτος – οι οποίες ισχυροποιούνται λόγω παλιότερων ή και νεώτερων υποθέσεων συνεργασίας με τις αρχές σε θέματα που αφορούν κυρίως διώξεις που υπέστησαν συντοπίτες τους (ή και οι ίδιοι) κατά το απώτερο ή και εγγύς παρελθόν. Σε αυτούς πρέπει να προστεθεί και ένας αριθμός ατόμων που εκβιάζεται λόγω των εσκεμμένων εκκρεμοτήτων εκ μέρους του κράτους στο μεγάλο ζήτημα της επιστροφής της ακίνητης περιουσίας και νομικής κατοχύρωσης των περιουσιακών δικαιωμάτων, όπως επίσης και από πάσης φύσης υποσχέσεις αναστολών πληρωμών προστίμων, φόρων ή χρεών προς τράπεζες κ.ά.
Εδώ και δεκαετίες παρακολουθούμε τις εκλογικές διαδικασίες στη Χιμάρα. Θεωρούμε πως τον περασμένο Αύγουστο επαναλήφθηκαν και εντάθηκαν πρακτικές νόθευσης της εκλογικής βούλησης των Χιμαραίων. Μετά το 2015 και τη διεύρυνση του Δήμου αυτές οι πρακτικές έχουν λάβει νέες μορφές. Η νοθεία πραγματώθηκε από διάφορα πρόσωπα, που είχαν άμεση ή έμμεση υπαλληλική σχέση με το κράτος και τις υπηρεσίες του, έως και υψηλόβαθμα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος και των κρατικών θεσμών. Ως ενδιάμεσοι χρησιμοποιήθηκαν άτομα που κατοικούν στο νέο Δήμο, έποικοι αλλά και ντόπιοι…
* Ο Κώστας Δημητρόπουλος είναι κοινωνιολόγος, μέλος της Πρωτοβουλίας «Οι απ’ έδω» για τα δικαιώματα του γηγενούς Ηπειρωτικού Ελληνισμού στην Αλβανία. Το παρόν άρθρο συνοδεύεται και από άλλα κατατοπιστικά γραφήματα, που θα αναρτηθούν στην ηλεκτρονική έκδοση (www.edromos.gr).
** Επίσκεψη στη Χιμάρα (φύλλο 696).
