Του Γιώργου Κυριακού
Ο Δρόμος συνομίλησε με τον Τέλνις Σκούκι, υποστηρικτή του Μπελέρη, για τη χειραγώγηση των ΜΜΕ και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ). Το 1989, 14 χρονών, ο Σκούκι καταδικάστηκε για «εχθρική δράση κατά του κράτους», μια κατηγορία που οδηγούσε και σε εκτελέσεις. Μετά τη μεταπολίτευση αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου, και στη συνέχεια εργαζόταν ως δημοσιογράφος στο Αργυρόκαστρο. Το 2014, όταν δημοσίευσε έρευνα για το εμπόριο και τις διαδρομές μεταφοράς ναρκωτικών, μια εγκληματική ομάδα έστειλε «προειδοποιητικά» ένα κεφάλι τράγου στο σπίτι του. Τότε ζήτησε άσυλο στη Νορβηγία, όπου ζει με την οικογένειά του από το 2015.
Όντας δημοσιογράφος, μπορείς να μας περιγράψεις τα προβλήματα στον χώρο των ΜΜΕ;
Η Αλβανία αντιμετώπισε προκλήσεις στον δρόμο προς τη δημοκρατία. Ο αυταρχισμός, ο πολιτικός έλεγχος, η διαφθορά έχουν ζήσει ανοδικές και πτωτικές περιόδους. Επί του παρόντος, η εξουσία βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο ενός πολιτικού κόμματος από το 2013. Αυτό έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ αντιμετωπίζονται από την κεντρική εξουσία. Ορισμένα ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων τηλεοπτικών σταθμών και εφημερίδων, έχουν τον ίδιο ιδιοκτήτη ή βρίσκονται υπό την επήρεια ίδιων προσώπων ή πλούσιων, που επηρεάζουν το περιεχόμενό τους. Η έλλειψη διαφάνειας και λογοδοσίας επηρεάζει τον τρόπο που αναφέρονται σημαντικά γεγονότα. Ο χειρισμός της δολοφονίας του Κατσίφα, υπό τον έλεγχο του Έντι Ράμα, ήταν το «κερασάκι στην τούρτα». Δεν αρκούσε η ανικανότητα της αστυνομίας να σώσει μια ζωή, αλλά τα ΜΜΕ εκτέλεσαν και δεύτερη φορά το θύμα επειδή ήταν μειονοτικός, ελληνικής καταγωγής, γεννημένος και μεγαλωμένος στη νότια Αλβανία. Η κυβέρνηση Ράμα έχει επιτύχει τον έλεγχο και μέσω της χρήσης των ΜΚΔ. Εκείνος και η συμμορία του εμφανίζονται παντού, και ισχυρίζεται ότι είναι ο ίδιος η πηγή ειδήσεων, έτσι οι δημοσιογράφοι δεν ζητούν διαφάνεια. Παράλληλα, η χρήση των ΜΚΔ έχει φέρει νέες προκλήσεις, όπως της διάδοσης ψευδών ειδήσεων. Ο πρωθυπουργός δεν χρειάζεται να διαβάσει τον Τύπο, αφού ελέγχει τη συντακτική επιτροπή! Παρά αυτές τις προκλήσεις, όμως, οι δημοσιογράφοι μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της δημοκρατίας.
Ποια είναι η στρατηγική του Ράμα;
Με αυταρχικές μεθόδους επέβαλε έλεγχο στα παραδοσιακά ΜΜΕ. Η χρήση της κυβερνητικής διαφήμισης ως μέσο ελέγχου είναι ένα καθαρό παράδειγμα. Άλλο παράδειγμα, ο αυταρχισμός απέναντι σε δημοσιογράφους που ασκούν κριτική. Έτσι οικοδομήθηκε ένα τρομακτικό περιβάλλον, και κάποιοι δημοσιογράφοι εξαγοράζονται, ή σιωπούν επειδή φοβούνται πιθανές συνέπειες αν αναφερθούν σε σκάνδαλα. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η χρήση των ΜΚΔ. Ο πρωθυπουργός και η ομάδα του έχουν εκμεταλλευτεί αυτές τις πλατφόρμες για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων και τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Δυστυχώς, παρατηρώ ότι διεθνείς δομές σιωπούν. Προσωπικά, κατηγορώ και την Ελλάδα για τη σιωπή της, διότι έχει αφαιρεθεί η ελευθερία των ΜΜΕ, έχει περιοριστεί η ποιότητα ζωής, έχει κατασκευαστεί το σύστημα διαφθοράς, τα ευαίσθητα δεδομένα δεν τα διαχειρίζεται το κράτος, απαλλοτριώνεται η ψήφος του λαού. Μια κλίκα ελέγχει τα πάντα στην Αλβανία, όπως τα SS έπρατταν στη ναζιστική Γερμανία. Η χώρα χρειάζεται διαφάνεια, λογοδοσία και ελευθερία του Τύπου για να χτίσει μια ισχυρή δημοκρατία. Όμως η συμπεριφορά του πρωθυπουργού έχει απωθήσει αυτές τις αξίες.
Σήμερα αναφέρεσαι στον Μπελέρη. Τι συμβαίνει στη Χιμάρα;
Πριν απαντήσω, θέλω να μοιραστώ ένα προσωπικό βίωμα. Ήταν 1984. Για πρώτη φορά γνώρισα τη Χιμάρα στην ελληνική γλώσσα από τέσσερα αδέλφια Χιμαριώτες. Εγκαταστάθηκαν στο ορφανοτροφείο μετά από την τραγική απώλεια των γονιών τους… Πλέον δεν έχω άμεση σχέση με την τρέχουσα κατάσταση στην Χιμάρα, αλλά παρακολουθώ τα γεγονότα. Η κατάσταση είναι ανησυχητική για όλους όσοι εμπλεκόμαστε στην προάσπιση της δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι απαράδεκτο να ανεχόμαστε οποιαδήποτε δραστηριότητα ή δήλωση που επηρεάζει αρνητικά τις κοινότητες και τα άτομα. Οι δηλώσεις μου σχετικά με παρόμοιες καταστάσεις στο παρελθόν βασίζονταν στις αρχές της δικαιοσύνης, του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανάγκης για διάλογο και ειρηνική επίλυση. Η τήρηση του νόμου και ο σεβασμός της νομικής διαδικασίας είναι ζωτικής σημασίας. Οι καταστάσεις υψηλής έντασης απαιτούν λογική διαχείριση και, για μένα, η προάσπιση της δικαιοσύνης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι σημαντική αποστολή. Οι αρχές πρέπει να διερευνούν προσεκτικά τα γεγονότα και να εξασφαλίζουν δικαιοσύνη. Ο πρωθυπουργός πρέπει να είναι ενωτικός ηγέτης και να συνδράμει στην εύρεση βιώσιμης και δίκαιης λύσης για τα εμπλεκόμενα μέρη.
Ο πρωθυπουργός Ράμα, εσάς που και αγαπάτε την πατρίδα σας και υπερασπίζετε τον Μπελέρη, σας κατονομάζει «αλβανόφωνους». Γιατί;
Η χρήση όρων όπως «αλβανόφωνοι» είναι ένα κραυγαλέο παράδειγμα χειραγώγησης. Προσπαθεί να χωρίσει την αλβανική κοινωνία, δημιουργώντας μια τεχνητή διαίρεση μεταξύ εκείνων που είναι υπέρ του Μπελέρη και εκείνων που είναι κατά. Είναι μια σκόπιμη προσπάθεια να βλάψει την πολιτική συνεργασία και τον διάλογο. Οι πρακτικές του έχουν δημιουργήσει ένα ανθυγιεινό περιβάλλον. Τα ποσοστά ανεργίας αυξήθηκαν, η οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα και η διαφθορά έχει διαδοθεί σε πολλούς τομείς. Αυτές οι προκλήσεις έχουν αναγκάσει πολλούς να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ο Ράμα προσπαθεί να παρουσιαστεί ως υπερασπιστής των Αλβανών, αλλά στην πραγματικότητα καταχράται τα συναισθήματα των πολιτών για να επωφεληθεί πολιτικά. Χρησιμοποιεί την εθνική ταυτότητα για πολιτικούς σκοπούς, παρουσιάζοντας τον εαυτό του σαν τον μοναδικό αφοσιωμένο στην Αλβανία. Στην πραγματικότητα, κατηγορείται για πολλές πράξεις και συμπεριφορές που έχουν χαρακτηριστεί ως επιζήμιες. Αυτός ο άνθρωπος περιφρονεί τους Αλβανούς. Για παράδειγμα, πετά με αεροπλάνο σαν βασιλιάς, ξεχνώντας ότι είναι πρωθυπουργός ενός φτωχού κράτους. Η χειραγώγηση των πολιτικών διαδικασιών και η διχασμένη κοινωνία είναι η κύρια μέθοδός του για να διατηρήσει την εξουσία του. Η έλλειψη λογοδοσίας και διαφάνειας είναι ένα επιπλέον στοιχείο που τον κάνει να μοιάζει σαν μια φιγούρα που ενεργεί εκτός νόμου…
Δίκη Μπελέρη-Κοκαβέση: Στο κενό που αφήνουμε, προχωράει ο Ράμα…
Μέχρι και την Πέμπτη ήταν άγνωστη η εξέλιξη στη δίκη των δύο Χιμαριωτών-ομήρων της αλβανικής κυβέρνησης. Η πραγματικότητα όμως καταμαρτυρεί ότι ο Ράμα, και το δίκτυο κρατικών θεσμών που ελέγχει μαζί με τους ολιγάρχες, θα συνεχίσουν να στοιχηματίζουν στη δική τους επιτυχία. Η ανύπαρκτη ελλαδική πολιτική, όταν δεν υπονομεύει θετικές εξελίξεις για τα δικαιώματα του ελληνισμού στην Αλβανία, παίζει με τα –δυστυχώς– ανύπαρκτα αντανακλαστικά του ελληνισμού γενικότερα. Οι φτηνές ανακοινώσεις των αρμοδίων (οι οποίες μεταξύ άλλων έχουν εξαφανίσει το όνομα του συγκατηγορουμένου Παντελή Κοκαβέση), όπως και οι επισκέψεις στον προφυλακισμένο Μπελέρη (που αποτελούν το άλλοθι ενδιαφέροντος εκ μέρους των ιθυνόντων αυτής της αποστασίας), «κλειδώνουν» με την επιμονή του Βαλκάνιου ηγέτη-διαμεσολαβητή Ράμα, ο οποίος απολαμβάνει διεθνούς στήριξης. Ο ελλαδικός διπολισμός, εξάλλου, από τη μια υποστήριξης και από την άλλη «σκιών του Μπελέρη», δημιουργεί σύγχυση – η οποία επιτείνεται από το ξέπλυμα του Ράμα στα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Με το Κυπριακό ως αγνοούμενο, και με τη Χάγη να διαμοιράζει το Αιγαίο των μοναχοφάηδων, η ομηρία της Χιμάρας δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση: θα συνεχιστεί…
