Ένα διαρκές έγκλημα από το πολιτικό σύστημα σε βάρος του λαού και της οικονομίας ολοκληρώνεται στο τέλος Οκτωβρίου 2019. Πρόκειται για την παράδοση-ξεπούλημα του ΟΠΑΠ, με μια σταδιακή διαδικασία από το ελληνικό Δημόσιο στους ιδιώτες επενδυτές εκ του εξωτερικού. Μια πρώτη σημείωση, όταν λέμε ΟΠΑΠ σήμερα εννοούμε το σύνολο του επίσημου ελληνικού μονοπωλίου στοιχηματισμού που αφορά α) το αθλητικό στοίχημα σε όλες τις μορφές του (Στοίχημα, Προ-Πο, ΠροποΓκόλ), β) τα παιγνίδια αριθμών (Λόττο, Τζόκερ, Κίνο, Πρότο, Extra 5, Super 3) γ) τις ιπποδρομίες με τα κάθε μορφής στοιχήματά τους, δ) το Σκρατς (γνωστό και ως Ξυστό από τα παλιά) και ε) τα πάσης φύσεως λαχεία (Λαϊκό, Εθνικό, Κρατικό). Ο τζίρος για όλα αυτά το 2018, μετά την αφαίρεση των εσόδων του Δημοσίου από τα «παιγνίδια», ήταν 1,5 δισ. ευρώ (0,82% του ΑΕΠ!).
Χάρισμα στους ιδιώτες
Το έγκλημα ξεκίνησε το 2001, επί ΠΑΣΟΚ, με την πρώτη «δημόσια προσφορά» μετοχών στο κοινό και την εισαγωγή του ΟΠΑΠ στο Χρηματιστήριο. Ακολούθησαν αρκετές άλλες σταδιακές πωλήσεις των μετοχών που κατείχε το Δημόσιο, σε όλη την περίοδο μέχρι την έναρξη των μνημονίων. Τον Αύγουστο 2013, επί κυβέρνησης Σαμαρά, πουλήθηκε το τελευταίο τμήμα (33%). Αγοραστής η εταιρεία Emma Delta, κοινοπραξία Μελισσανίδη (33,3%) και SAZKA Group (τσέχικη εταιρεία, 66,7%).
Τα ποσά που εισέπραττε σταδιακά το ελληνικό Δημόσιο πήγαιναν όλα στη «μαύρη τρύπα» των ελλειμμάτων και του χρέους, απλά για να το εμφανίζουν κατ’ έτος «καλλωπισμένο». Εκ του αποτελέσματος δεν συνέβαλαν ούτε στην ανάπτυξη της οικονομίας, όπως και οι τόσες άλλες αντίστοιχες αποκρατικοποιήσεις-ιδιωτικοποιήσεις, ούτε φυσικά απέτρεψαν την τελική χρεοκοπία της χώρας, που πλήρωσε και συνεχίζει να πληρώνει ο λαός.
Με την έλευση των μνημονίων μπήκε μπρος η «μηχανή» του ολοκληρωτικού ξεπουλήματος του συνόλου της δημόσιας περιουσίας «αντί πινακίου φακής». Ο ΟΠΑΠ και τα συνοδευτικά προϊόντα (λαχεία, ιππόδρομος) ήταν από τα «πρώτα λαχεία» για τους ιδιώτες «επενδυτές». Η τελική μεταβίβαση του ΟΠΑΠ τον Αύγουστο 2013 αποτελεί μέγα σκάνδαλο για το όλο σκηνικό της. Να σημειώσουμε ότι ήδη ο ΟΠΑΠ είχε εξαγοράσει από τον Ιούνιο 2013 τα κρατικά λαχεία. Το 33% του ΟΠΑΠ (μαζί με τα κρατικά λαχεία) ξεπουλήθηκε έναντι 652 εκατ. ευρώ ήτοι 6,19 ευρώ ανά μετοχή. Πριν ακόμα μεταβιβαστούν επίσημα οι μετοχές στον «επενδυτή» (αρχές Οκτώβρη 2013) η τιμή της μετοχής ήταν 50% πάνω (9,2 ευρώ). Άρα «χασούρα» 350 εκατ. ευρώ για το δημόσιο, δηλαδή όλους εμάς. Όμως οι «επενδυτές» δεν έβαλαν 652 εκατ. για την αγορά αλλά μόλις 274 εκατ. Τα υπόλοιπα (400 εκατ. ευρώ) τα δανείστηκαν από την ελληνική οικονομία (ομολογιακό δάνειο με κύρια συμμετοχή της Εθνικής Τράπεζας), με επιτόκιο 9,8% ετησίως, που για εκείνη την περίοδο ήταν σε «λογικά» επίπεδα αγοράς.
Η ενίσχυση του ΟΠΑΠ με νέα «προϊόντα» συνεχίστηκε και επί κυβέρνησης «αριστεράς». Τον Οκτώβρη 2015 κυρώθηκε από τη βουλή η παραχώρηση του ιπποδρομιακού στοιχηματισμού στον ΟΠΑΠ έναντι 40,5 εκατ. ευρώ, χωρίς όμως να μεταφερθούν και τα χρέη της ΟΔΙΕ Α.Ε., όπως ακριβώς είχε συμφωνηθεί επί της κυβέρνησης Σαμαρά. Ακολούθησε ο εξευτελισμός της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την αδειοδότηση του ΟΠΑΠ με τα «φρουτάκια» (VLTs) σε κάθε γειτονιά. Να θυμηθούμε ότι για να καμφθεί η αρνητική άποψη του προερχόμενου από τον ΣΥΡΙΖΑ κ. Αντώνη Στεργιώτη, αρμόδιου επικεφαλής της «ανεξάρτητης» αρχής «παιγνίων» (ΑΕΕΠ), χρειάστηκε να τον «καρατομήσει» η κυβέρνησή του προκειμένου να ικανοποιηθούν όλες οι απαιτήσεις που έθεσε ο ιδιωτικός πλέον ΟΠΑΠ για μια λειτουργία των VLTs «κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του». Έτσι μόνο αυτός πήρε άδεια έναντι περισσοτέρων του αρχικού σχεδιασμού (2011), μειώθηκε ο συνολικός αριθμός μηχανών από 35.000 σε 25.000, αυξήθηκαν τα χρόνια χρήσης των αδειών από 10 σε 18 έναντι του ιδίου τιμήματος κ.λπ. «Ρυθμίσεις» που συνεπάγονται δεκάδες εκατομμύρια κέρδη ετησίως προς όφελος των μετόχων του ΟΠΑΠ.
Η ενίσχυση της συμμετοχής της SAZK στον ΟΠΑΠ δεν έχει να προσφέρει καμιά ουσιαστική επίπτωση. Το όλο εγχείρημα είναι καθαρά κερδοσκοπικού χαρακτήρα με πολλές άσχημες επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία
«Μηχανή» παραγωγής κερδών
Ο ΟΠΑΠ, ειδικά σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, αποτελεί μια σίγουρη πηγή κερδών. Αφήνοντας ασχολίαστα, καθώς δεν επαρκεί ο χώρος, τα θέματα εθισμού στον τζόγο αλλά και την αρχική αντίληψη περί ΟΠΑΠ και κρατικών λαχείων, που ήταν δημόσια ιδιοκτησία για να χρηματοδοτούν αντίστοιχα τον αθλητισμό, τον πολιτισμό και την κοινωνική πρόνοια, μένουμε μόνο στον οικονομικό τομέα. Οι «επενδυτές» της Emma Delta στην περίοδο Αύγουστος 2013-Σεπτέμβριος 2019 έχουν εισπράξει από μερίσματα 471 εκατ. ευρώ. Δηλαδή σ’ έξι χρόνια πήραν πίσω όλο το αρχικό κεφάλαιο που «επένδυσαν» (274 εκατ.), τους έμειναν και 200 περίπου εκατ. ευρώ για να πληρώνουν τον αναλογούντα φόρο, τα τοκοχρεολύσια του ομολογιακού δανείου και φυσικά έχουν στην ιδιοκτησία τους την «κότα που γεννά τα χρυσά αυγά» για τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να αυξηθούν ακόμα περισσότερο τα μερίσματα-κέρδη τους. Κοινώς χωρίς προσπάθεια και κόπο κερδίζουν «τρελά λεφτά»…
Οι προοπτικές για το μέλλον της επιχείρησης είναι σημαντικές καθώς πέρα από τα τυχερά παιγνίδια εξαπλώνεται και σε δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών –ακόμα και χρηματοοικονομικών– αξιοποιώντας τα 4.100 σημεία-πρακτορεία που έχει σ’ όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Ήδη έχουν μπει σε λειτουργία οι υπηρεσίες ΟΠΑΠ «tora» – η «tora Wallet» έχει άδεια ως «Ίδρυμα Ηλεκτρονικού Χρήματος» από την Τράπεζα της Ελλάδος και η «tora Direct» εισήγαγε πρώτη την πώληση καρτών τηλεφωνίας σε «άυλη» μορφή στην αγορά. Μέσω αυτών γίνονται μεταφορές χρημάτων και πληρωμές λογαριασμών σαν να πρόκειται για τραπεζικό κατάστημα με τη διαφορά ότι το σχετικό δίκτυο είναι πολύ μεγαλύτερο από το τραπεζικό, λειτουργεί μέχρι αργά το βράδυ καθημερινά και το σαββατοκύριακο.
Φορολογικές ενισχύσεις «επενδυτών»
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη υπόσχεται ανάπτυξη αξιοποιώντας ως βασικό «εργαλείο» τη δραστική μείωση της φορολογίας των επιχειρηματικών κερδών και των μερισμάτων. Ο φορολογικός συντελεστής επί των κερδών των επιχειρήσεων ήταν 29%, έγινε 28% από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και θα μειωθεί στο 24% από την παρούσα το 2020 και στο 20% στη συνέχεια. Επίσης, ο φορολογικός συντελεστής των διανεμόμενων κερδών, που ήταν 15%, μειώθηκε στο 10% από το ΣΥΡΙΖΑ και θα πάει στο 5% το 2020 από τον κ. Μητσοτάκη. Καθώς λοιπόν οι ελληνικές κυβερνήσεις μοιράζουν λεφτά στους «επενδυτές» οι πλέον ισχυροί από αυτούς που ελέγχουν και το «παιγνίδι», είναι φυσικό να κάνουν τις κατάλληλες κινήσεις για να μεγιστοποιήσουν τα οφέλη. Οι εξελίξεις αυτές εξασφαλίζουν σημαντική ενίσχυση των μερισμάτων των «επενδυτών» για μια επιχείρηση όπως ο ΟΠΑΠ που μοιράζει κατά μέσο όρο την τελευταία πενταετία 270 εκατ. υπό μορφή μερισμάτων. Η προαναφερθείσα φορολογική μεταρρύθμιση σημαίνει καθαρή αύξηση των μερισμάτων στην τσέπη των «επενδυτών» για το 2020 19,5% και για τα μεγέθη του ΟΠΑΠ (για το 100% των μετοχών) 45 εκατ. ευρώ! Όταν δε θα γίνει ο συντελεστής φορολογίας κερδών 20% η αύξηση εκτοξεύεται στο 25,8% και το απόλυτο μέγεθος στο 60 εκατ. ευρώ!
Φυσικά όλα αυτά δεν αφήνουν ανεπηρέαστους αυτούς που καθορίζουν την πολιτική του ΟΠΑΠ κατέχοντας μόνο το 33%. Σε μια προσπάθεια να μεγιστοποιήσουν μεσομακροπρόθεσμα τα οφέλη τους οι Τσέχοι της SAZKA Group κατέθεσαν πρόταση (στις 8/7/2019, την επόμενη των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών) η οποία έχει εγκριθεί και «τρέχει» από 1-29 Οκτωβρίου 2019 για την εξαγορά όσων μετοχών της προσφερθούν, ακόμα και το σύνολο των σημερινών μετοχών του ΟΠΑΠ, πέραν του 33% της Emma Delta. Η τιμή που προσφέρει είναι 9,12 ευρώ ανά μετοχή (όταν η μετοχή στην παρούσα περίοδο βρίσκεται γύρω στα 9,2 ευρώ), δηλαδή διαμορφώνεται μια μέση μερισματική απόδοση 9,25% με τα δεδομένα της τελευταίας πενταετίας. Και μόνο με αυτό το κριτήριο είναι προφανές ότι η προτεινόμενη τιμή δεν είναι «ελκυστική». Όμως όταν ο κύριος μέτοχος έχει βάλει σκοπό να ελέγξει πλήρως την εταιρεία είναι γνωστό ότι έχει όλες τις δυνατότητες (μηχανισμοί και θεσμικό πλαίσιο) για να επιβάλλει στο τέλος τη θέλησή του. Η πρόσφατη περίπτωση με την Τιτάν Α.Ε. είναι ενδεικτική. Αφού απέτυχε η πρώτη πρόταση εξαγοράς στο τέλος του 2018 επανήλθε τον Απρίλιο του 2019 και πήρε τον απόλυτο έλεγχο της εταιρείας, όπως επιθυμούσε.
Οι συνέπειες για την οικονομία
Οι συνέπειες για την ελληνική οικονομία από μια τέτοια εξέλιξη, εκτός από την σημαντική μείωση των φορολογικών εσόδων που θα την καλύπτουν με τη δική τους φορολογία τα λαϊκά εισοδήματα, συνοψίζονται στα ακόλουθα λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο μεγαλύτερο ποσοστό της εταιρείας προσφερθεί στην SAZKA Group τόσο πιο κοντά θα βρεθεί ο ΟΠΑΠ να υπαχθεί στον πλήρη έλεγχο (έως το 100%) από την Emma Delta-SAZKA Group. Η επιχείρηση περνά πλέον στην πλήρη έλεγχο των ξένων. Με αποτέλεσμα, εκτός των άλλων, η ετήσια εκκροή αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στο εξωτερικό υπό μορφή μερισμάτων. Στον τομέα της ανάπτυξης της οικονομίας η συγκεκριμένη εξέλιξη (ενίσχυση συμμετοχής της SAZKA) δεν έχει να προσφέρει καμιά ουσιαστική επίπτωση καθώς δεν συνδέεται με επενδύσεις ή αλλαγή του στρατηγικού μοντέλου, όπως άλλωστε ομολογούν και οι ίδιοι. Το όλο εγχείρημα είναι καθαρά κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Η ενίσχυση όμως της συγκεκριμένης ιδιοκτησίας θα οξύνει την υποβόσκουσα σήμερα αντιπαράθεση με τους ιδιώτες ιδιοκτήτες πρακτορείων ΟΠΑΠ. Είναι γνωστή η πρόθεση της σημερινής διοίκησης του ΟΠΑΠ από τα πρακτορεία που ανήκουν σε ιδιώτες για να προχωρήσει σ’ αποκλειστικά δικά της πρακτορεία. Φυσικά μ’ εργασιακές σχέσεις και μισθούς «λάστιχο», με βάση την ισχύουσα και τροποποιούμενη προς το χειρότερο εργατική νομοθεσία. Πρακτικά μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει σημαντική μείωση στα εισοδήματα που δημιουργούνται εκτός της εταιρείας και φυσικά αλματώδη αύξηση της κερδοφορίας της. Στο βαθμό που θα ξεπεράσει το 90% η συμμετοχή της Emma Delta-SAZKA στον ΟΠΑΠ η μετοχή θα αποχωρήσει από το χρηματιστήριο υποχρεωτικά, μ’ ότι αυτό σημαίνει για το καταρρακωμένο κύρος της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς όταν η μία μετά την άλλη οι σημαντικές επιχειρήσεις την εγκαταλείπουν. Κατά τα άλλα η παρούσα κυβέρνηση προσβλέπει να αξιοποιηθεί στην πορεία η χρηματιστηριακή αγορά ως ενισχυτικός μοχλός της ανάπτυξης.
Με αυτές τις εξελίξεις ένα ακόμα ξεπούλημα, στη συγκεκριμένη περίπτωση του ΟΠΑΠ, καταλήγει να έχει τα εντελώς αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που διαφήμισε και διαφημίζει το πολιτικό σύστημα. Και όλα αυτά στο όνομα της ανάπτυξης… φυσικά της ανάπτυξης των κερδών της ολιγαρχίας και της «ξένης ακρίδας» για την οποία θα κληθούμε για μια ακόμα φορά να πληρώσουμε με ποικίλους τρόπος το σχετικό λογαριασμό από το υστέρημά μας.
