Οι αυξημένες αφίξεις στο Αεροδρόμιο Ηρακλείου δεν φέρνουν μόνο χαμόγελα.
Άλλη μια καλοκαιρινή σεζόν τελειώνει στο Αεροδρόμιο Ηρακλείου. Οι πτήσεις μειώνονται σιγά-σιγά και σχεδόν όλοι στο αεροδρόμιο είναι ευχαριστημένοι με τα εκατομμύρια των ξένων που ήρθαν και φέτος στο νησί και άφησαν τα λεφτά τους. Το ότι τα άφησαν κυρίως στα all inclusive ξενοδοχεία-μεγαθήρια κι όχι στα τοπικά καταστήματα, είναι μια άλλη συζήτηση. Σχεδόν τα μισά μικρομάγαζα της Καλοκαιρινού και του Αγίου Μηνά έχουν στις προσόψεις τους ταμπέλες με το –σύνηθες πλέον- ενοικιάζεται.
Κάτι φαίνεται ότι αλλάζει στην ψυχολογία των μαγαζατόρων με τις αφίξεις κρουαζιερόπλοιων, που αφήνουν για μια σύντομη επίσκεψη μερικών ωρών χιλιάδες Ιταλούς, Ρώσους, Γάλλους… Περνάς από την αγορά και δυσκολεύεσαι να περπατήσεις από τους μυριάδες τουρίστες που κάθονται και χαζεύουν ό,τι τους κάνει εντύπωση, λες και δεν έχουν ξαναδεί φο μπιζού ή σταμπάδικα (μαγαζιά που φτιάχνουν μπλούζες με όποια στάμπα θες). Φίλος μαγαζάτορας μου είχε πει τον Απρίλη, όταν άρχισαν να ξεμυτίζουν από την παραλία οι πρώτες ορδές: «Κοίτα, ήρθαν τα πρώτα κρουαζιερόπλοια!», σαν να έλεγε «Σωθήκαν τα παιδάκια μας». Όταν του επεσήμανα ότι το κατάστημά του δεν απευθυνόταν σε τουρίστες -κλειδαράδικο έχει- μου απάντησε ότι δεν έχει σημασία, θα αλλάξει η ψυχολογία της πόλης και θα αρχίσει να κινείται η αγορά. Κάπως έτσι, κατάντησε μια πόλη να κινείται στους ρυθμούς των αφίξεων των κρουαζιερόπλοιων και των τσάρτερ -μην ξεχνάμε πως το Αεροδρόμιο Ηρακλείου έχει την πρώτη θέση στις αφίξεις τσάρτερ κάθε χρόνο.
Κάποιοι δεν είναι χαρούμενοι
Αλλά, για το αεροδρόμιο ξεκινήσαμε αυτό το οδοιπορικό και φτάσαμε στην πόλη-τουριστική ατραξιόν. Όλοι, λοιπόν, είναι ευχαριστημένοι από τις αυξημένες αφίξεις -κυρίως από Ρωσία και Ισραήλ- και φέτος. Όλοι; Μάλλον όχι.
Η φίλη μου η Σ., για παράδειγμα, που δουλεύει στην Goldair, για δεύτερη σεζόν φέτος, στα counter (στα γκισέ που τσεκάρουν οι επιβάτες τα εισιτήρια). Παίρνει μεν «καλό» μισθό (περίπου 800 και κάτι ευρώ και, ως γνωστόν, οτιδήποτε πάνω από τα βασικά 750 είναι εξαιρετικό), αλλά δεν πληρώνεται υπερωρίες για τις δυο ώρες -το λιγότερο- που κάθεται παραπάνω σε κάθε 8ωρο, αλλά ούτε πληρώνεται και για τα νυχτερινά της. Όταν πήγε να υπογράψει τη σύμβαση της είπαν ότι αυτά τα έχουν υπολογίσει στο μισθό και είναι φιξ σε όλους. Και μάλιστα είναι «καλό μέτρο», κάνει δεν κάνει υπερωρίες θα τα πληρωθεί. Βέβαια, αν πληρωνόταν τα νόμιμα θα είχε μισθό περίπου 1.500 ευρώ. Μάλλον δεν τα υπολογίσανε καλά στα… λογιστήρια.
Δεν νομίζω ότι αισθάνεται ικανοποιημένη από τη φετινή σεζόν και η Δ., που δουλεύει στον καθαρισμό του αεροδρομίου. Είχε κάποιους μήνες απλήρωτη και δεν είχε να πληρώσει το νοίκι της, μου έλεγε ένα απόγευμα έξω από τις Αφίξεις. Άσε που ήταν και ανασφάλιστη, καθώς το αφεντικό υποχρεώνει τις καθαρίστριες να αυτασφαλίζονται στο ΤΕΒΕ και αυτός δεν πληρώνει τίποτα.
Απλήρωτος έμεινε για μερικές βδομάδες και ο Φ., εργαζόμενος σε υπηρεσίες ασφαλείας (security), που έγινε «μπαλάκι» στην αντιδικία που υπήρξε μεταξύ Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και Brinks (της εταιρίας που ανέλαβε την φύλαξη του αεροδρομίου από τον Μάιο). Το σκεπτικό, με βάση το οποίο δεν πλήρωνε η εταιρία το προσωπικό της, ήταν απλό: δεν μας πληρώνει το κράτος και δεν σας πληρώνουμε. Αλλά εσείς θα δουλεύετε χωρίς παράπονο σε ένα από τα πιο κουραστικά πόστα του αεροδρομίου. Και με συνεχείς απειλές ότι η εταιρία έχει υπεράριθμους και έρχονται απολύσεις ή, καλύτερα, μη ανανεώσεις συμβάσεων, αφού σχεδόν όλοι δουλεύουν με τρίμηνες συμβάσεις.
Μάλλον και ο Δ. που είναι εργάτης για τη Swissport, δεν πρέπει να συμμερίζεται τον τοπικό ενθουσιασμό με την αύξηση του τουρισμού. Τον συνάντησα, πρόσφατα, στο υπόγειο να ξεφορτώνει βαλίτσες. Η ώρα ήταν 1:35 μετά τα μεσάνυχτα. Αφού χαιρετηθήκαμε, τον ρώτησα τι βάρδια ήταν και τι ώρα σχόλαγε. Γέλασε. «Έχω σχολάσει από τις 12. Αλλά για night shift (νυχτερινή βάρδια) στο πρόγραμμα έχουν μόνο δύο συναδέλφους. Δεν θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα. Τσεκάρουν τρεις πτήσεις επάνω». Τον συγχάρηκα για την αλληλεγγύη του και τον ρώτησα αν θα πληρωθεί τις υπερωρίες. Ξαναγέλασε και μου απάντησε με σεμνότητα πως δεν το κάνει από αλληλεγγύη. Ήταν υποχρεωμένος να κάτσει αυτός και άλλος ένας για τις πρώτες ώρες τουλάχιστον, μέχρι να βγει η πολύ δουλειά. Και φυσικά, δεν θα πληρωθεί τις υπερωρίες. Η Swissport δεν πληρώνει υπερωρίες, τελεία. Όταν έχει συγκεντρώσει 3.000 αιτήσεις για δουλειά, όποιος δεν είναι ικανοποιημένος «να σηκωθεί να φύγει». Μήπως υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί να ελέγξουν πόσες ώρες δουλεύει κάποιος και πόσο πληρώνεται;
Κίνδυνοι ακόμα και για την ασφάλεια
Ακόμα και όταν υπεισέρχονται ζητήματα safety (ασφαλείας) στην κουβέντα, κανενός το αφτί δεν ιδρώνει. Για να μπορέσετε πιο εύκολα να παρακολουθήσετε την… κουβέντα, όταν λέμε safety στο αεροδρόμιο, εννοούμε όλα τα απαραίτητα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για αποφυγή ατυχημάτων λόγω αμέλειας ή απροσεξίας, εν αντιθέσει με το security που αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται για την αποτροπή έκνομων ενεργειών. Στην περίπτωση, λοιπόν, που ένας εργάτης εργάζεται κάτω από τα αεροπλάνα για 9 ώρες και αυτό επί 5 συνεχόμενες μέρες, λογικό είναι κάποια στιγμή να κάνει μια απρόσεκτη κίνηση που μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο αεροπλάνο ή και στον ίδιο, με ό,τι αυτό σημαίνει.
Και όλα αυτά αφορούν τόσο τη Swissport, όσο και οποιαδήποτε εταιρία εργάζεται στην Εξυπηρέτηση (handling) των αεροδρομίων. Για παράδειγμα, η άλλοτε κραταιά Ολυμπιακή, την οποία πρόπερσι ανέλαβε ο μέγας… εξυγιαντής Βγενόπουλος. Ακριβώς στη λήξη της περιόδου κατά την οποία δεν επιτρεπόταν να απολύσει προσωπικό, έγιναν δεκάδες «απομακρύνσεις» (το θέμα κάλυψε Ο Δρόμος τον προηγούμενο χειμώνα). Μόνο στο Ηράκλειο χάθηκε το 1/3 των θέσεων εργασίας, με τις απολύσεις να φτάνουν σχεδόν τις 30. Κι έτσι, βλέπεις τώρα το προσωπικό να τρέχει πανικόβλητο να προλάβει να κάνει τα πάντα για να μην έχει καθυστέρηση το αεροσκάφος και φάει πρόστιμο η εταιρία. Και αν μιλήσεις με κάποιον από το μόνιμο προσωπικό, είναι ανήσυχος για τις απολύσεις που όλοι θεωρούν δεδομένο ότι θα ξαναρχίσουν από το Νοέμβρη. Μέχρι τότε απλά δεν επιτρέπονται, γιατί δεν μπορεί μια εταιρία που προσλαμβάνει εποχικό προσωπικό να απολύει παράλληλα μόνιμο.
Ο τουρισμός μπορεί να φέρνει κάποια χαμόγελα, αλλά σύντομα θα σβήσουν, αφού η σεζόν λήγει στις 31 Οκτωβρίου.
Κι ενώ όλα αυτά συμβαίνουν μέσα στο αεροδρόμιο, οι εργαζόμενοι εύκολα υποκύπτουν σε λογικές «κοινωνικού αυτοματισμού». Στην πρόσφατη απεργία των ταξιτζήδων, δεν ήταν λίγοι οι εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο που έβριζαν και έλεγαν ότι αν του χρόνου οι αφίξεις έχουν πέσει στο μισό, θα φταίνε οι «ταρίφες» που έκαναν αποκλεισμό του αεροδρομίου. Χωρίς να κάνουν τον κόπο να σκεφτούν για ποιο λόγο ο άλλος κάνει αγώνα και αν είναι δίκαιος. Εν τω μεταξύ, τις ίδιες μέρες κυκλοφορούσαν στο Ηράκλειο εκπρόσωποι εταιρίας ισραηλινών συμφερόντων, που έψαχναν πρόθυμους οδηγούς για να στήσουν εταιρία ταξί που θα εξυπηρετεί το αεροδρόμιο.
Μέχρι να φθάσουμε σε αυτό το σημείο, έχει προηγηθεί βέβαια μια προσπάθεια δεκαετιών ώστε να διαλυθεί ο συνδικαλισμός στο χώρο δουλειάς και να καταστούν ανενεργά τα σωματεία στο Αεροδρόμιο Ηρακλείου. Αν η σκέψη τού κάθε εργαζόμενου δεν ξεφύγει από το πώς «θα σώσει το τομάρι του» και δεν κινηθεί μαζί με τους συναδέλφους του στον ίδιο χώρο, για να αποτρέψουν τη χειροτέρευση των όρων εργασίας, τα πράγματα δεν θα αλλάξουν. Και το αεροδρόμιο ενδείκνυται για πειραματισμούς κάθε είδους σε «νέου τύπου» εργασιακές συνθήκες.
Κ.Φ.
