Περί της… φύσεως των πραγμάτων
Του Βαγγέλη Στογιάννη*
Όσο περνούν οι μέρες από την πυρκαγιά που έκαψε το ΚΔΑΥ του Ασπροπύργου, νέα στοιχεία και δεδομένα έρχονται στο φως. Τα δεδομένα αυτά δικαιώνουν τις εκτιμήσεις του σημειώματος της προηγούμενης εβδομάδας (Δρόμος, 13/6/2015), που μιλούσε για ολιγωρία και καθυστέρηση αντίδρασης του κρατικού μηχανισμού σε μία καταστροφή που δεν αποτελούσε κεραυνό εν αιθρία και που όλοι γνώριζαν ότι εάν συνέβαινε, όπως συνέβη, θα επρόκειτο κυριολεκτικά για ένα Τσερνόμπιλ «τσέπης» με αδιανόητες επιπτώσεις σε μία περιοχή κατοικημένη σχεδόν από το 50% του πληθυσμού της χώρας.
– Από το 2012 η Πρωτοβουλία Συνεννόησης για τη Διαχείριση των Απορριμμάτων της Αττικής (ΠΡΩΣΥΝΑΤ) έχει αναδείξει την αξιοποίηση του συγκεντρωτικού συστήματος διαχείρισης αστικών αποβλήτων και των υποδομών του, από τη μαφία των λαθρεμπόρων αποβλήτων και εκείνο το σύστημα που προωθεί την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης αστικών αποβλήτων σε σύμμεικτη μορφή προκειμένου εν τέλει αυτά να οδηγούν σε φαραωνικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας και σε απώτερο στάδιο να καούν υπό το πρόσχημα της ενεργειακής τους αξιοποίησης.
– Το 2013 η ΠΡΩΣΥΝΑΤ και η Ecoeleusis αποκάλυψαν την παράνομη διακίνηση αστικών σύμμεικτων αποβλήτων με προέλευση τη Μύκονο από το συγκεκριμένο ΚΔΑΥ μέσω του Λιμανιού της Ελευσίνας έχοντας, μάλιστα, αποστείλει και επιστολές με σχετικά ερωτήματα στον εποπτεύοντα Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και στην Ελληνική Εταιρία Ανάκτησης και Ανακύκλωσης (την εταιρία που διαχειρίζεται το σύστημα των μπλε κάδων), οι οποίες ακόμα δεν έχουν απαντηθεί.
– Δύο φορές στο εν λόγω ΚΔΑΥ επιβλήθηκαν πρόστιμα για παράνομη διακίνηση αποβλήτων προς τη Βουλγαρία, μετά τη δέσμευση και επιστροφή ισάριθμων φορτίων στην Ελλάδα από τις βουλγαρικές Αρχές.
– Οι εκθέσεις αυτοψίας του σώματος επιθεωρητών περιβάλλοντος ρητά διαπιστώνουν ότι η εταιρία «διενεργούσε παράνομη συλλογή, μεταφορά, προσωρινή αποθήκευση και ανεξέλεγκτη διάθεση εν δυνάμει επικίνδυνων αποβλήτων» χωρίς λήψη και τήρηση των ελάχιστων μέτρων, όρων και προδιαγραφών για τη διαχείρισή τους.
– Στις μετρήσεις των συγκεντρώσεων διοξινών, φουρανίων, πολυχλωριωμένων, διφαινυλίων και αιωρουμένων σωματιδίων που διενεργήθηκαν από τον Δημόκριτο «ανιχνεύτηκαν ιδιαίτερα υψηλές τιμές διοξινών», ενώ «οι τιμές που μετρήθηκαν για τα αιωρούμενα μικροσωματίδια υπερβαίνουν κατά πολύ τις οριακές τιμές που ορίζει η οδηγία 2008/50/ΕΚ για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα». «Είναι σε εξέλιξη η ανάλυση διοξινών PCBs σε δείγματα επιφανειακών υδάτων που συνέλεξε η ΕΥΔΑΠ». Μεταξύ άλλων συνίσταται για την ευρύτερη περιοχή να «απαγορευτεί η βοσκή οικόσιτων πουλερικών και άλλων ζώων» και «να σκεπαστούν τυχόν ακάλυπτες δεξαμενές που χρησιμοποιούνται για ύδρευση οικισμών ή για το πότισμα των ζώων».
– Σε ό,τι αφορά τη διασπορά βαρέων μετάλλων μετά από τέτοια πυρκαγιά αξίζει να επισημανθεί ότι αυτά προκύπτουν σε στοιχειακή μορφή, μορφή που τα καθιστά κινητικότατα και άκρως επικίνδυνα, καθώς μεταξύ άλλων απορροφούνται από τα φυτά εισερχόμενα στην τροφική αλυσίδα.
– Στην ανακοίνωση-παρέμβασή της για την πυρκαγιά η ΠΡΩΣΥΝΑΤ ακόμα μία φορά διαπιστώνει: «Το υποτιθέμενο εργοστάσιο ανακύκλωσης στον Ασπρόπυργο δεν είναι μοναδική περίπτωση. Στην πραγματικότητα είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα της παθογένειας του υφιστάμενου συστήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων, που τα τελευταία χρόνια απέκτησε τεράστια διάσταση μέσα από επιλογές εξυπηρέτησης μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων»… «Ο βασικός εποπτικός οργανισμός της πολιτείας, ο ΕΟΑΝ περιορίζεται σε έναν τελείως διακοσμητικό ρόλο, δικαιολογεί και συγκαλύπτει όσα παράτυπα και παράνομα συμβαίνουν».
Τι συμπεράσματα βγαίνουν έως εδώ; Μα ότι από την πρώτη στιγμή κανείς δεν δικαιούται να παριστάνει τον ανυποψίαστο και ανενημέρωτο ούτε για τη φύση, ούτε για τη σοβαρότητα του ατυχήματος. Ότι κανείς δεν νομιμοποιείται να επικαλεστεί ότι περίμενε τα αποτέλεσματα μετρήσεων (που συνήθως εξάγονται κατόπιν εορτής), προκειμένου να δικαιολογήσει την ολιγωρία στο να ληφθούν από την πρώτη στιγμή τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας του πληθυσμού. Ότι εκείνος που έστειλε την Πυροσβεστική και όλο τον κόσμο που εργάστηκε με αυτοθυσία για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς με ακατάλληλες μάσκες διαφυγής p2 από όχι τοξικό καπνό ή χωρίς καθόλου μάσκες, κυριολεκτικά εγκλημάτησε.
Αντί επιλόγου
Περισσότερο όμως και από όλα αυτά και αντί επιλόγου ας μείνουμε σε ορισμένες επισημάνσεις: Θα ανέμενε κανείς λιγότερη έκπληξη και περισσότερη σεμνότητα ίσως από εκείνους που τις προηγούμενες ημέρες με συσκέψεις θεμελίωναν επικοινωνιακά το δόκιμο και καίριο της αντίδρασης του συστήματος αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων της χώρας και της Περιφέρειας. Θα δικαιούταν κάποιος να είναι λίγο πιο αισιόδοξος για το μέλλον τώρα που έχει καταδειχτεί με τραγικό τρόπο το επικίνδυνο αδιέξοδο της ιδιωτικοποιημένης συγκεντρωτικής διαχείρισης απορριμμάτων, ιδιαίτερα καθώς φαίνεται ότι γίνονται δειλά βήματα στην κατεύθυνση της αποκέντρωσης της διαχείρισης με διαχωρισμό στην πηγή, ανακύκλωση και κομποστοποίηση σε μικρές ασφαλείς, δημόσιες, δημοτικές εγκαταστάσεις – όμως δεν είναι έτσι. Το νέο σύστημα, που περιγράφεται και στο νέο εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης αποβλήτων, υπονομεύεται προτού καν αρχίσει να στήνεται. Λίγες μέρες πριν υπογράφηκε σύμβαση ΣΔΙΤ για φαραωνική εγκατάσταση διαχείρισης συμμείκτων στη Δυτική Μακεδονία με μεγάλο ιδιωτικό όμιλο.
Η Περιφέρεια Αττικής λίγους μήνες μόνο πριν, αποφεύγοντας να περιγράψει με σαφή πολιτική απόφαση την κατεύθυνση και το περιεχόμενο της αναθεώρησης του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων και του οδηγού εκπόνησης τοπικών σχεδίων διαχείρισης, τα άφησε χωρίς πολιτική κατεύθυνση στα χέρια του επί χρόνια εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόντος ΕΔΣΝΑ, του περιφερειακού φορέα διαχείρισης αποβλήτων δηλαδή.
Σήμερα μηχανικοί του ΕΔΣΝΑ, εκείνοι που θα εμψυχώσουν και καθοδηγήσουν τους Δήμους στην υλοποίηση των τοπικών σχεδίων διαχείρισης προς όφελος της κοινωνίας, συνυπογράφουν, ενόψει της αναθεώρησης του εθνικού σχεδιασμού διαχείρισης αποβλήτων, κείμενο θέσεων υπέρ της ενίσχυσης και διατήρησης περιφερειακών συγκεντρωτικών συστημάτων και κατά της αποκέντρωσης της διαχείρισης. Όμορφος κόσμος ηθικός ή διαφορετικά… τι ‘χες Γιάννη τι ‘χα πάντα.
* Ο Bαγγέλης Στογιάννης είναι μέλος της ΠΡΩΣΥΝΑΤ
