Συνέντευξη στον Κώστα Στοφόρο
Η Σαρίτα Χαΐμ στο Placebo, το μυθιστόρημά της που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας καταφέρνει να μας δώσει ένα διεισδυτικό πορτρέτο των επιπτώσεων της κρίσης στη «μεσαία τάξη». Άνθρωποι της «διπλανής πόρτας», όπως συνηθίζουμε να λέμε, είναι οι ήρωές της. Άνθρωποι που θα μπορούσαν να είναι γνωστοί και φίλοι μας. Ακόμη κι εμείς οι ίδιοι. Οι έφηβοι που πρωταγωνιστούν στην ιστορία θα μπορούσαν να είναι τα δικά μας παιδιά. Κι ομολογώ πως ώρες-ώρες ήταν σα να είχε στηθεί μπροστά μου ένας καθρέφτης και να έβλεπα τον ίδιο τον εαυτό μου!
Η υπόθεση ξεκινά με μια απόπειρα αυτοκτονίας ενός νέου κοριτσιού, που πέφτει θύμα εκβιασμού μέσα από το διαδίκτυο. Είναι ένα βότσαλο που πέφτει σε μια ήδη ταραγμένη λίμνη, αφού η κρίση έχει φέρει στην επιφάνεια πολλές συγκρούσεις στην οικογένεια.
Το νήμα ξετυλίγεται σιγά-σιγά, χωρίς να λείπει και το σασπένς και ανακαλύπτουμε ανθρώπους, ζωντανούς χαρακτήρες που ο καθένας δίνει τη δική του μάχη…
Ο μεγάλος αδερφός με το περιοδικό, το Placebo, και την ομάδα που προσπαθεί να δημιουργήσει μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Η κοπέλα του, που πρέπει να πάρει αποφάσεις. Οι γονείς τους που βιώνουν την αποξένωση και τη σύγκρουση. Ο κολλητός. Η οικογενειακή φίλη που αναρωτιέται για τα αγνά της κίνητρα. Ο νεαρός καλλιτέχνης – μετανάστης σε σύγκρουση ανάμεσα στον πολιτισμό της πατρίδας και τις δικές του αναζητήσεις. Ένας αστυνομικός, που δεν είναι «μπάτσος». Μικροί και μεγάλοι ρόλοι, απολύτως πειστικοί.
Και χωρίς πλαστή αισιοδοξία και εύκολες λύσεις, το βιβλίο, αν και σε κάνει να προβληματίζεσαι έντονα για όσα κάνεις εσύ ο ίδιος, σε πνίγει κατά στιγμές, σου αφήνει μια γεύση αυθεντικής αισιοδοξίας. Μπορούμε να το παλέψουμε, ο καθένας με τον τρόπο του και όλοι μαζί.
Καταφέρνετε με μοναδικό τρόπο να περιγράψετε τα όσα νιώθουν νεαρά παιδιά και έφηβοι μέσα στην οικογένεια. Είναι θέμα ενσυναίσθησης, εμπειρίας, μελέτης;
Υποθέτω πως είναι ένας συνδυασμός και των τριών. Το «εξελιγμένο μοντέλο» αυτής της γενιάς που έχει συνδέσει τόσο άμεσα την καθημερινότητα της με την τεχνολογική εξέλιξη μου προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον. Το ότι στο σπίτι μας μεγαλώνουν δύο παιδιά στην εφηβεία σίγουρα συνηγορεί στο να έχω μια «από πρώτο χέρι» εμπειρία.
Δείχνετε επίσης ανάγλυφα με ποιον τρόπο η κρίση φθείρει τις σχέσεις και κυρίως μέσα στα ζευγάρια. Πώς μπορεί κανείς να αντισταθεί σε αυτό τον εξωτερικό παράγοντα που καταλήγει να μας διαλύει όλους;
Ένας εξωτερικός παράγοντας από μόνος του δεν είναι ποτέ ικανός να δυναμιτίσει την οποιαδήποτε σχέση αν είναι καλά δουλεμένη και στερεωμένη πάνω σε κοινούς στόχους και δεσμεύσεις. Πιστεύω πως οι άνθρωποι για να συνυπάρξουν δεν χρειάζεται να είναι όμοιοι, αλλά διατεθειμένοι να αφουγκραστούν την άλλη πλευρά και να βρουν ένα κοινό σχέδιο δράσης. Με λίγα λόγια, να τους αφορά ένας κοινός στόχος.
Παρουσιάζετε και την άλλη πλευρά, αυτών που τα καταφέρνουν χρησιμοποιώντας κάθε μέσον. Και είσαστε μάλιστα πολύ αιχμηρή. Πώς μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει τέτοιους ανθρώπους;
Ο αμοραλισμός δεν εμφανίστηκε στις μέρες μας. Σε κάθε περιβάλλον υπάρχει εκείνος που όπως κοινώς λέμε «δεν έχει τσίπα». Δεν ξέρω αν μεμονωμένα μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τέτοιους τύπους, δεν έχω καμία βεβαιότητα. Συχνά εμφανίζονται ως πολυπράγμονες, υπερβολικά έξυπνοι, γνώστες της μοναδικής αλήθειας. Υποθέτω πως ένα κράτος δικαίου που λειτουργεί, με κανόνες που ακολουθούνται ή τουλάχιστον γίνεται σοβαρή προσπάθεια γι’ αυτό, είναι ο μόνος τρόπος περιορισμού της δράσης τους.
Στο μυθιστόρημά σας υπάρχουν και έντονες πολιτικές αιχμές για τη δράση των γνωστών νεοναζιστικών συμμοριών. Τι σας φοβίζει περισσότερο;
Αυτό που με προβληματίζει είναι η λήθη, η απαξίωση της ιστορίας και ο θόρυβος που προκαλείται από επικίνδυνες φωνές που κηρύσσουν το μίσος. Όταν ο ανεξέλεγκτος φόβος για το διαφορετικό αποκτήσει «σώμα» τότε είναι ικανός για τερατογενέσεις.
Ξεφεύγετε από τα στερεότυπα τόσο σε ό,τι αφορά στον κόσμο που κινείται στα Εξάρχεια, όσο και σε ό,τι αφορά μια μερίδα των αστυνομικών. Είχατε κάποιον συγκεκριμένο στόχο;
Ποτέ δεν μου άρεσε να βάζω ανθρώπους στο ίδιο τσουβάλι απερίσκεπτα, εύκολα. Το δύσκολο είναι να βγεις από τα στεγανά του στερεότυπου που είναι η εύκολη λύση. Ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του προσλαμβάνουσες, έρχεται στον κόσμο ως μοναδικός, οι πράξεις και οι επιλογές του μέσα στον χρόνο ορίζουν την πορεία του.
Δεν λείπει βεβαίως και η νότα αισιοδοξίας με το Placebo, το περιοδικό που μάλλον δεν είναι καθόλου… placebo. Είναι έτσι;
Το Placebo είναι αλήθεια πως πραγματεύεται δύσκολα θέματα μέσα από καθημερινούς χαρακτήρες και συμπεριφορές. Στόχος μου όμως δεν ήταν να δημιουργήσω ένα δυστοπικό σύμπαν γι’ αυτούς, αντίθετα ήθελα να τους αφήσω ελεύθερους με την ελπίδα να κάνουν την υπέρβαση. Ουσιαστικά το Placebo του καθενός είναι η εσωτερική μας δύναμη, η διάθεση να ξεπεράσουμε τα εμπόδια, να γλύψουμε τις πληγές μας και να προχωρήσουμε.
Είναι λύση όμως η φυγή στο εξωτερικό; Είναι μονόδρομος για τα νέα και δημιουργικά παιδιά; Η δική σας εμπειρία τι λέει;
Δεν έχω καλή σχέση με τους μονόδρομους. Πιστεύω πως πάντα υπάρχουν επιλογές και εμείς καλούμαστε ανάλογα με την εμπειρία, τις επιθυμίες και τη χρονική στιγμή να διαλέξουμε. Σίγουρα η εσωστρέφεια δεν βοήθησε ποτέ κανέναν, αντίθετα δημιουργεί φοβίες για το άγνωστο, το αδύναμο, το διαφορετικό. Οι νέοι πρέπει να τολμούν γιατί αυτοί θα αλλάξουν τον κόσμο. Μπορεί η εμπειρία που θα αποκτήσουν κάπου αλλού να τους βοηθήσει να ξαναστήσουν ένα καλύτερο εδώ. Ήρθε ο καιρός να παραδεχτούμε πως χωρίς ξεβόλεμα, χωρίς μετακίνηση από τα γνωστά, δεν πάμε παρακάτω.
