21 Μαΐου, απόγευμα προς βράδυ: Κωνσταντίνου και Ελένης, πολλές γιορτές και μαζέματα σε σπίτια εορταζόντων, τελικός φάιναλ φορ με πιθανή συμμετοχή Ολυμπιακού, που πολλοί φίλοι του θέλουν να δουν, και φυσικά μετά τις 7μ.μ. exit polls, πάνελ, σχολιασμοί… και κατά τις 9:30μ.μ. το τελικό αποτέλεσμα. Τότε με σιγουριά θα ξέρουμε πόσο μέσα ή έξω έπεσαν οι δημοσκοπικές, αν θα υπάρξουν μικρές και μεγάλες εκπλήξεις, και λίγο-λίγο θα ξετυλίγεται το κουβάρι των μετεκλογικών εξελίξεων. Η «επόμενη μέρα» μπορεί να μην είναι η Δευτέρα 22 Μαΐου. Μπορεί να χρειάζονται κι άλλα εικοσιτετράωρα για τη «γέννα», και πιθανά να πάμε σε νέες εκλογές στις 2 Ιουλίου. Θα υπάρχει όμως ένας νέος συσχετισμός ανάμεσα στα 3 συστημικά κόμματα, βάσει του οποίου θα ξετυλιχθούν όλα τα πιθανά σενάρια.
Η ρευστότητα θα κάνει την παρουσία της αισθητή. Κυρίως επειδή ανάμεσα στο δίπολο «εύχομαι να υπάρξει αυτοδυναμία της Ν.Δ.» του κ. Διονύση Σαββόπουλου (ασχολίαστο), και «τη Δευτέρα έρχεται η Δημοκρατία στο Μαξίμου» του κ. Αλέξη Τσίπρα (κι αυτό ασχολίαστο), υπάρχει μια μεγάλη περιοχή της κοινωνίας, των πολιτών που κουβαλούν μία ψήφο, αλλά καμία ελπίδα για καλύτερο αύριο. Αυτή θα δώσει με «σοφία» έναν συσχετισμό που θα οδηγήσει σε αναζήτηση «λύσεων» και προτάσεων διακυβέρνησης ποικίλης σύνθεσης.
Το βασικό μενού έχει οριστεί
Αυτό παίζεται, κι όχι ένα γενικό πλαίσιο πολιτικής «αλλαγής» ή διαφορετικής πορείας της χώρας. Αυτά άλλωστε είναι ξεκαθαρισμένα πράγματα: Το «βαθύ σύστημα» (πρεσβείες, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Στουρνάρας, ελληνικές ελίτ) έχει προσδιορίσει το «συναινετικό πλαίσιο διακυβέρνησης», κι έχει ορίσει το βασικό «μενού» που πρέπει να εκτελέσουν τα συστημικά κόμματα. Ο δε ανταγωνισμός τους, μέχρι την τελευταία στιγμή (δηλαδή το αποτέλεσμα της κάλπης), αφορά το ειδικό πλασάρισμα κάθε πτέρυγας στο «τραπέζι των συνδαιτυμόνων».
Το δίλημμα «συνέχιση και σταθερότητα, όχι επιστροφή στην ανωμαλία του ΣΥΡΙΖΑ» που επαγγέλλεται η Ν.Δ., και το άλλο δίλημμα, η «Αλλαγή με δικαιοσύνη παντού και τέλος του μητσοτακικού παρακράτους» που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ, στοχεύουν στην ιδιαίτερη εκμετάλλευση και επιρροή στο χώρο των αναποφάσιστων, στην γκρίζα ζώνη. Αυτά τα διλήμματα δεν δείχνουν ούτε συνοχή, ούτε σιγουριά για το τι θα πράξει κάθε μέρος ακριβώς την επομένη. Κι αυτό είναι στα «παιζόμενα» των εκλογών.
Τις τελευταίες μέρες καταγράφεται ένα ρευματάκι προς ΣΥΡΙΖΑ, ακριβώς στην κατεύθυνση «να τελειώνουμε με τον Μητσοτάκη». Ο Μητσοτάκης από την άλλη ποντάρει στην «πρωτιά» της Ν.Δ., που ίσως του δώσει μια ανάσα για πρωτοβουλίες (π.χ. μέχρι και διάσπαση του ΠΑΣΟΚ, αφού το σύνθημα έχει ριχτεί ήδη: «Μας ενδιαφέρει το ΠΑΣΟΚ, αλλά χωρίς Ανδρουλάκη»). Στο φόντο όμως παίζουν και εκδοχές κυβέρνησης «ειδικού σκοπού», και δεν είναι σίγουρο ότι θα πάμε σε δεύτερες εκλογές.
Το «βαθύ σύστημα» (πρεσβείες, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Στουρνάρας, ελληνικές ελίτ) έχει προσδιορίσει το «συναινετικό πλαίσιο διακυβέρνησης», κι έχει ορίσει το βασικό «μενού» που πρέπει να εκτελέσουν τα συστημικά κόμματα
Η «επόμενη μέρα» της κάλπης
Μπορούμε να την φανταστούμε ρεαλιστικά μόνο αν στηριχθούμε σε ορισμένα σταθερά σημεία:
α) Τη μεγάλη και μη αναστρέψιμη κρίση εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα. Αυτό το γεγονός μπορεί να δώσει παράδοξα μέσα από τις κάλπες, δηλαδή αρκετά κοντινή απόσταση ανάμεσα στους δύο πρώτους, μη δυνατότητα εύκολων χειρισμών ή πρωτοβουλιών, και πίεση για κυβέρνηση συνεργασίας από την πρώτη Κυριακή.
β) Τη μεγάλη σιωπή όλων των κομμάτων για τα γεωπολιτικά ζητήματα, τις εξελίξεις με την Τουρκία και τον αναδασμό Αιγαίου και Ν.Α. Μεσογείου, που είναι άμεση προτεραιότητα των ΗΠΑ, όπως και την πλήρη απουσία οποιασδήποτε νύξης για τον πόλεμο στην Ουκρανία (με ελάχιστες εξαιρέσεις και μάλιστα στο δεξιό στρατόπεδο: Κ. Καραμανλής, Ελληνική Λύση).
γ) Την πλήρη αποδοχή του πλαισίου που έχει θέσει ο κ. Στουρνάρας για την εφαρμόσιμη οικονομική πολιτική της επόμενης μέρας.
Κανένας πολίτης της χώρας δεν πιστεύει και δεν ελπίζει ότι με το άνοιγμα της κάλπης έρχεται η «Αλλαγή». Οι συνθήκες δεν έχουν τίποτα κοινό με το μακρινό 1981 και την Αλλαγή που υποσχόταν το ΠΑΣΟΚ (που τότε πήρε 48%, για να μην ξεχνιόμαστε, συν 12,3% τα δύο βασικά κόμματα της Αριστεράς), ούτε καν με το Γενάρη του 2015 που νίκησε ο ΣΥΡΙΖΑ. Ας θυμίσουμε το εκλογικό περιβάλλον του Ιανουαρίου 2015:
– ΣΥΡΙΖΑ 36,3% και 149 έδρες,
– Ν.Δ. 27,8% και 76 έδρες,
– Χρυσή Αυγή 6,3% και 17 έδρες,
– Ποτάμι 6% και 17 έδρες,
– ΚΚΕ 5,5% και 15 έδρες,
– ΑΝΕΛ 4,8% και 13 έδρες,
– ΠΑΣΟΚ 4,7% και 13 έδρες.
Δηλαδή τότε το άθροισμα Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ ήταν μόλις 32,5%! Από άποψη ουσίας, ο συσχετισμός έχει αλλάξει πολύ από το 2015. Ο ΣΥΡΙΖΑ παλεύει να είναι πάνω από 30%, ενώ τα άλλα δύο συστημικά κόμματα θα συγκεντρώσουν μαζί περίπου 40%, ίσως και παραπάνω. Ήδη δε ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει προς πάσα κατεύθυνση (κυρίως προς Πρεσβεία και Σολτς) ότι θέλει κυβέρνηση μαζί με το ΠΑΣΟΚ…
Η Πρεσβεία και η Τράπεζα
Εντελώς συμβολικά (και μάλλον όχι τυχαία) από τις εκδόσεις της Εστίας κυκλοφορεί το βιβλίο «Μακριά και αγαπημένοι. 80 χρόνια διπλωματία της Αμερικής στην Ελλάδα» σε επιμέλεια Ρίτσαρντ Λ. Τζάκσον. Σε αυτό οι πρέσβεις των ΗΠΑ στην Ελλάδα αφηγούνται τις σχέσεις τους με το ημεδαπό πολιτικό προσωπικό. Για τα τελευταία χρόνια παρελαύνουν οι Πάιατ και Μίλερ, που δίνουν αποκαλυπτικές εικόνες για Πρέσπες, Σούδα, Ίμια, σχέδιο Ανάν, Ολυμπιακούς 2004, Ανδρέα Παπανδρέου, Κ. Σημίτη, Α. Τσίπρα.
Για τις προδιαγραφόμενες εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα σημαντική η θέση «αυστηρής ουδετερότητας» της πρεσβείας των ΗΠΑ. Ο νέος πρέσβης κ. Τσούνης όπου βρεθεί κι όπου σταθεί τονίζει ότι η εκπληκτική συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση «δεν θα αλλάξει, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των επικείμενων εκλογών». Επομένως οι ΗΠΑ κατανοούν ότι η «δουλειά μπορεί να γίνει» με οποιοδήποτε μείγμα και σύνθεση κυβέρνησης: κεντροαριστερή, κεντροδεξιά, τρικολόρε, ειδικού σκοπού, μειοψηφίας, ανοχής κ.λπ.
Το ίδιο ακριβώς πιστεύει και ο κ. Στουρνάρας όταν με ηρεμία δηλώνει πως «με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο θα έχουμε μία κυβέρνηση, και άλλωστε έχουμε γίνει σοφότεροι μέσα στην κρίση». Το «βαθύ σύστημα» είναι πολύ ήσυχο, δεν έχει καν τις ανησυχίες του 1981 (Αλλαγή) ή του 2015 (Πρώτη Φορά Αριστερά), ούτε άλλα αντιμνημονιακά κόμματα και αντιμνημονιακό ρεύμα στην κοινωνία. Έχει ένα πολιτικό κομματικό σύστημα «γατάκι», ήσυχο, που ούτε διανοείται να βάλει σε αμφισβήτηση το ευρωατλαντικό πλαίσιο και το γενικό οικονομικό μοντέλο. Ένα πολιτικό σύστημα εξαρτημένο εντελώς, χωρίς κάποιον ισχυρό ηγέτη (σε αντιδιαστολή με ό,τι συμβαίνει στη γειτονική Τουρκία), και άρα με μεγάλη ευχέρεια κινήσεων και επιλογών επί του πεδίου. Ηρεμία συνεπώς στο στρατόπεδο του «βαθέως συστήματος».
Οι ροκανισμένοι και οι πιέσεις για συνεργασία
Οι δύο αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων, οι κκ. Τσίπρας και Μητσοτάκης, αντιλαμβάνονται ότι γίνονται κινήσεις απομάκρυνσής τους από την πολιτική κονίστρα – οπότε κινούνται δημιουργώντας εντυπώσεις περί της ισχύος που έχουν, την ίδια στιγμή που είναι και οι δύο αποδυναμωμένοι και ροκανισμένοι σε μεγάλο βαθμό. Δεν μπορούν πλέον να έχουν αυτόνομο ηγετικό ρόλο. Είναι αναγκασμένοι να συνεργαστούν με άλλους, να συμβιβαστούν, και να κινηθούν με βάση τις προσταγές του «βαθέως συστήματος» ως εκτελεστικοί βραχίονες. Και μάλιστα όχι με τη σχετική αυτονομία που είχαν μέχρι χτες. Ο βαθμός αυτονομίας τους σχετίζεται με τις προσπάθειές τους να κρατηθούν εντός της πολιτικής κονίστρας, εκβιάζοντας και εκβιαζόμενοι.
Το ίδιο ισχύει και για τον Ανδρουλάκη: κινδυνεύει να διασπαστεί από τις μεθοδεύσεις Μητσοτάκη και τη φιλοΝ.Δ. πτέρυγα που δρα στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, και κινδυνεύει άλλωστε να συνθλιβεί σε περίπτωση δεύτερων και πιο πολωμένων εκλογών. Γι’ αυτό και έχει ως γραμμή «συνεργασία με το πρώτο κόμμα», χωρίς να κόβει γέφυρες με το πιθανό δεύτερο κόμμα αν βγαίνουν οι αριθμοί.
Οι πιέσεις που θα ασκήσει το «βαθύ σύστημα» στην κατεύθυνση της δημιουργίας μιας κυβέρνησης συνεργασίας από τις πρώτες εκλογές, έχουν δώσει τροφή και στα σενάρια για «κυβέρνηση ειδικού σκοπού». Τις τελευταίες μέρες ξανάρθε στην επιφάνεια το θέμα των υποκλοπών, που πιθανά να λειτουργήσει ως μοχλός εξελίξεων. Μην ξεχνάμε ότι το θέμα τέθηκε από ευρωπαϊκούς κύκλους, και συνεχίζει να κρατιέται στην επιφάνεια. Σε αντίθεση μάλιστα με το πανεθνικό και παλλαϊκό αίτημα τιμωρίας των υπευθύνων για το έγκλημα στα Τέμπη, και αδιαφορώντας για το πόσο χαμηλά στο ενδιαφέρον των πολιτών είναι το θέμα των υποκλοπών (αφού όλοι παρακολουθούν τους άλλους, μηχανισμοί τους κρατούν από πολλές πλευρές, και αυτά είναι πραγματικά εργαλειοποιημένα…).
Κι όμως, οι εκλογές είναι κρίσιμες
Είναι κρίσιμες επειδή είναι στην ημερήσια διάταξη:
– η προώθηση των «Πρεσπών του Αιγαίου»,
– το τι θα γίνει στην Τουρκία και πως αυτή θα ρυμουλκηθεί προς τη Δύση,
– το τι και πώς θα διεκδικήσει ο τουρκικός επεκτατισμός, ζήτημα που ενδιαφέρει ΗΠΑ και Γερμανία, οι οποίες είναι πρόθυμες να του προσφέρουν αρκετά (και επειδή το θέμα αυτό απουσίασε τελείως κατά την προεκλογική περίοδο και την αντιπαράθεση των κομμάτων).
Είναι κρίσιμες επειδή θα ανακυκλώσουν το πολιτικό σύστημα, και ίσως λειτουργήσουν ως πλυντήριο και παραγραφή ευθυνών του πολιτικού συστήματος των «ακαταδίωκτων» και της πάσης φύσεως ασυλίας για τις ελίτ.
Είναι κρίσιμες και επειδή δεν πρόκειται να συμβάλλουν στο ξεπέρασμα του μπλοκαρίσματος της κοινωνίας και της χώρας. Αντίθετα, μάλλον θα συμβάλλουν στην ανακύκλωση του μπλοκαρίσματος σε άλλη τροχιά. Η Ελλάδα θα είναι χώρος, κόμβος, ορμητήριο, στρατηγικός σύμμαχος της Δύσης, χώρα περιορισμένης κυριαρχίας, με τις ελίτ να πλουτίζουν κάτω από οποιαδήποτε ποικιλία κυβέρνησης. Χώρα-χώρος μεταπρατισμού, υποθήκευσης πλούτου κι ανεμπόδιστης λεηλασίας, μεταμοντέρνα ημιαποικία, με πλήρες άδειασμα της δημοκρατίας και της συμμετοχής, αφού η αμερικανοποίηση της πολιτικής ζωής έχει προχωρήσει ακόμα περισσότερο (και το είδαμε στην προεκλογική περίοδο). Χώρα-χώρος «ακαταδίωκτων», αδίστακτων και κυνικών: όταν στην Γαλλία ο πρώην πρόεδρος Σαρκοζί κυκλοφορεί τούτες τις μέρες με βραχιολάκι καταδικασμένος, εδώ αυτό μοιάζει «άπιαστο», «απίθανο», «αδύνατο». Όπως συμβαίνει και στους φορολογικούς παράδεισους, εδώ το «ακαταδίωκτο» των πολιτικών προσώπων (αλλά και των «επιστημονικών» επιτροπών κ.λπ.) είναι υπέρτατη αρχή. Τόσα εγκλήματα χωρίς κόστος…
Η μεγάλη έλλειψη είναι πως ένα τεράστιο τμήμα της κοινωνίας δεν έχει φωνή, δεν εκφράζεται, δεν συγκινείται, δεν αντιπροσωπεύεται, δεν έχει ηγεσία, δεν βρίσκει νόημα, είναι σε κατάσταση οργής και αδυναμίας μαζί
Κρίσιμες εκλογές, και ίσως χρήσιμες – εάν βγουν χρήσιμα συμπεράσματα για τις κακοδαιμονίες και τις ελλείψεις. Και κυρίως τη μεγάλη έλλειψη, η οποία δεν καλύπτεται ούτε με την πληθώρα των 36 κομμάτων που διεκδικούν την ψήφο μας αύριο. Η μεγάλη έλλειψη είναι πως ένα τεράστιο τμήμα της κοινωνίας δεν έχει φωνή, δεν εκφράζεται, δεν συγκινείται, δεν αντιπροσωπεύεται, δεν έχει ηγεσία, δεν βρίσκει νόημα, είναι σε κατάσταση οργής και αδυναμίας μαζί. Δεν υπάρχει αυτό που λείπει, και δεν τονίζεται η έλλειψη αυτή. Σαν ένας βαριά τραυματισμένος άνθρωπος που δεν δίνει σημασία στο τραύμα του, το οποίο ολοένα και κακοφορμίζει, ώσπου τον οδηγεί στο να χάσει την ίδια την ύπαρξή του.
Η χώρα και η κοινωνία αντιμετωπίζουν υπαρξιακό πρόβλημα, και ο πολιτικός κόσμος αδιαφορεί πλήρως γι’ αυτό. Αν αυτό κατανοηθεί βαθιά, ίσως να είναι ένα σημαντικό ευεργέτημα για όλους όσοι νοιάζονται για τον τόπο και την κοινωνία.
Γι’ αυτό η ψήφος τιμωρίας προς το πολιτικό σύστημα έχει νόημα. Δεν είναι η λύση, αλλά προετοιμάζει καλύτερα τα πνεύματα.
