του Νίκου Σταθόπουλου*
Ολοένα και πιο πυκνά και «βίαια» ζούμε τον μετεωρισμό του ανθρώπου που στέκει αμήχανος ανάμεσα στην παραδοσιακή ταυτοποίηση της ψυχής του και την χαοτική ακαθοριστία μιας «παράλογης» επικαιρότητας. Αυτό ακριβώς το χάσμα ανάμεσα στην ορίζουσα ενεργή μνήμη και την επικαθορίζουσα ενεργή αλλοτρίωση, αποτελεί το υπόβαθρο αδιέξοδο της συλλογικής μας αγωνίας. Όταν, την Μ. Παρασκευή, οι πιστοί στις εκκλησίες θα άδουν «Της ζωής την πέτραν εν κοιλία λαβών Άδης ο παμφάγος…», ούτε που θα «χαμπαρίζουν» ότι αυτοί είναι εκεί, σκέτη «πέτρα» πια, με την απολίθωση του αυτομαραζωμένου, και πλέον ούτε καν «Σωτήρα» δεν προσδοκούν, αφού οι υπαρξιακοί διχασμοί των λαών είναι και «ως τα άκρα» και λίαν τυφλωτικοί της κρίσης.
ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ, σαν γνήσια υποπροϊόντα μιας οιονεί υστερούσας περιφέρειας, τσαλαβουτάμε ανερμάτιστοι στην ιδεολογία του καινούργιου, που πλέον δεν εισάγεται μέσω αλλοτριωμένων μεταπρατών αλλά διαχέεται φυσιολογικά σαν πρόδηλο αυτονόητο του σύγχρονου κόσμου. Δεν είμαστε πια ένας «εμπορικός προορισμός» για αποικιοκράτες, αλλά «συστατική λειτουργία» του πλανητικά ενοποιημένου συστήματος. Το «καινούργιο», όχι απλά το κλασικό αστικό μίσος για την παράδοση, αλλά η «καινοτομία», ήγουν οτιδήποτε παράγει την αλήθεια ή το θέαμα μιας «ανταγωνιστικής διαφοράς», επομένως το καινούργιο ως αρθρωτικός άξονας της ύπαρξης. Μόνο χάρη σε αυτό μπορεί να ευδοκιμήσει η χειραγωγική στρατηγική των κοινοτοπιών. Χρειάζεται βαθύτατος συμβιβασμός της ψυχής και της οντικής σου πυρήνωσης για να λαμβάνεις ως αυτονόητο και εύλογο να σε κυβερνούν τέτοιες οικτρές ασημαντότητες όπως ο Τσίπρας και ο Μητσοτάκης!
Μας χωρίζουν χιλιάδες αιώνες από την «συντηρητική» σαφήνεια του Παπαδιαμάντη αλλά και από τη στοχαστική βιωματική θέαση του φιλοσοφημένου Καβάφη: Νιώθουμε όλο και πιο «ξεκρέμαστοι» και γι’ αυτό οι μεν ουρλιάζουν για να ακουστούν από τον εαυτό τους και οι δε «αποσύρονται» όχι κολλώντας ο ένας στον άλλο και φτιάχνοντας κοινότητες αλλά κλειδώνοντας την πόρτα τους και κρυπτόμενοι στην «ασφάλεια» και την «καθαρότητα» του αποτυχημένου κακομοίρη «αγγέλου της κάθαρσης». Αυτή η βαθιά αποδόμηση της επίγνωσης, αυτή η ασύλληπτη καταστροφή του θετικού λόγου περί εαυτότητας, είναι το ενεργό προαπαιτούμενο της γενικής παρακμής που αποδιαρθρώνει και εξευτελίζει τον τόπο. Το έχει κάνει ανάγλυφη ποιητική μαρτυρία ο Ρεμπώ γράφοντας «Το πρωί το βλέμμα μου είχε χαθεί στο άπειρο / και η όψη μου είχε τόσο αδειάσει / ώστε κι αν με κάποιον αντάμωσα/δεν θα με παρατήρησε». Σα λαός, σαν μια παλιά κοινότητα ομοίων στο βίωμα, πιεζόμαστε να χάσουμε το βάθος του προσώπου μας, να γίνουμε αθέατοι από τον συν-άνθρωπο και άρα μόνοι μας, ευάλωτοι, δυστυχισμένοι. Μα γιατί μας γοητεύει να το διαβάζουμε σε κάθε «καταραμένο» και να το εξαντλούμε σε μια ατομική αναφορά και όχι στη συλλογικότητα ενός λαού; Tι είναι ο λαός τάχα; Mια «κοινωνιολογική κατηγορία»;
Το γεγονός ότι την «υπόθεση Κασιδιάρη» τη «διεκπεραιώνει», κοινοβουλευτικά και επικοινωνιακά, ο Μαυρουδής Βορίδης, δεδηλωμένος ναζιστής και «τσεκούρι στους συμμορίτες», αποκαλύπτει το βασίλειο της αντίφασης που πλέον ορίζει τη φυσιολογία της πεθαμένης δημοκρατίας: H ακεραιότητα και η συνέπεια, σε ψυχικό, ηθικό και θεσμικό επίπεδο, έχουν αποσυντεθεί υπέρ ενός θεαμα-τικού πραγματισμού μέσω του οποίου η κοινωνία εξοικειώνεται με το «παράλογο» και μετουσιώνει αυτοματικά σε όρο καθημερινότητας τα πάντα, χωρίς αξιολογία και διάκριση. O Μάκης Μπαλαούρας ψηφοθηρεί στους Πακιστανούς εργάτες και ο Κυριάκος Μητσοτάκης υψώνει ένα «φράχτη» για να αποτραπεί η «εισβολή του τουρκοϋποκινούμενων Πακιστανών» τους οποίους οι υπουργοί του Μητσοτάκη φέρνουν από το Πακιστάν για να μην ξεμείνει από φτηνότατα εργατικά χέρια το τουριστικό κεφάλαιο! Aντιφάσεις! που, όμως, συναιρούνται προς το ύψος της «επενδυτικής βαθμίδος» από τις «Πρέσπες» την ίδια ώρα που δεξιοί, αριστεροί, κεντρώοι και φασίστες, συνεργούν τέλεια στον εθνικό πολυακρωτηριασμό και την κοινωνική πολυαποδόμηση.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ πάντα είναι κάτι πλουσιότερα βαθύτερο από τους εκλογικούς νόμους. Αυτό που μεθοδικά σκοτώνεται είναι το «πείσμα για Γολγοθά», η «του γιατρού» εμμονή στο σωστό και το δίκιο, που συνιστά τον πυρήνα κάθε αντίστασης. Οι πλανόδιοι ηλίθιοι με τα εμφυτεύματα συστημικής αντίληψης, αυτοί ντε οι «προοδευτικοί», αντιπαραθέτουν στον βιασμό της δημοκρατικής λογικότητας και ηθικής, τον «αντιφασισμό» ενός αριστερίζοντος «συνταγματικού τόξου» που ενώ έχει νομιμοποιήσει πάσης μορφής συνέργεια με την ακροδεξιά, τώρα, με την οργανική αποικιοποίηση ολοκληρωμένη στα τυπικά της, υποδύεται τη «δημοκρατία» δίνοντας στην θεμελιωτική αντίφαση το «βάθος» μιας «οριακής πολιτικής ηθικής», δηλαδή χειραγωγεί και την τελευταία ανεξάρτητη σκέψη μέσω ενός «δικαιωματικού φενακισμού» κλασικής λογοκοπίας. Μας αποπλανούν με τα περί εκλογικής συμμετοχής ενώ η ουσία βρίσκεται στην πάλη ενάντια στους φενακισμούς, κι αυτό δεν είναι «διανοουμενίστικο» αλλά βαθιά πολιτικά πρακτικό όπως ακριβώς η Σταύρωση είναι μια τζούφια απάτη χωρίς υιοθέτηση της Άρνησης στην καθημερινότητα.
Κι όλα, εν τω μεταξύ, βυθίζονται σχεδόν τελετουργικά στις «κρότου λάμψης» της παρακμής: Η ανομία διαχέεται ταχύτατα, η βία εμπεδώνεται σαν «ε τι να κάνεις;» κοινωνική προσαρμογή, η διαφθορά αποθεώνεται από τα «πλατάνια στο κέντρο της πρωτεύουσας» μέχρι τη Δικαιοσύνη που ολοφάνερα μπλοκάρει τις αποκαλύψεις για το απίθανο αίσχος του Κολωνού, η παραγωγή «εκκοινωνιστικών ανθρωπότυπων» ανατίθεται στα ποικίλα ριάλιτι, φόνοι, βιαιοπραγίες, εφηβικές συμμορίες, μπαράζ βιασμών. Ναι, αυτό που κραυγάζει η Κατερίνα Γώγου «Οι αστυνομικοί παγιδευμένοι από το περίστροφο / οι γυναίκες από το φύλο τους / η δικαιοσύνη από τους νόμους / οι οργανώσεις από τις φράξιες / οι γιατροί από τα ηλεκτροσόκ», και σαν «συμπέρασμα» μέσα στη θεσμοποιημένη φρίκη λέει «Πού να σταθώ για μια ανάσα μόνο. / Από παντού μας την έχουν στημένη». Τι διαφορετικό, Χριστιανοί μου, είπε ο Ιησούς; Τι άλλο σήμαινε το τρομερό «άφες αυτοίς..»; Έχουμε χαθεί στη μετάφραση!
Ατελείωτος κατάλογος δεινών και αθλιοτήτων σε μια όντως Ζωή εν Τάφω, αφού μιλάμε για μια ζωή με επιούσιο της πείνας και χωρίς μέλλον, όπου η οργανωμένη κοινωνική πρόνοια κατεδαφίζεται και υποκαθίσταται από την «στρατηγική της επιδοματικότητας και των ποικίλων pass» δηλαδή πλέον καθένας μόνος του για την στοιχειώδη επιβίωση. Είναι Ζωή Θανάτου με φιλοσοφικοποιημένη την απελπισία, εξ ου και η ουσιαστικά εξύμνηση των ποικίλων «φυγών», είναι Ζωή Εντάφια με πολιτικά εκλογικευμένη την «ατομική σωτηρία» μέσω του Δικαιωματισμού της μερικής διευθέτησης εντός μιας «αιώνιας πολιτισμικής δομής». Είναι ο Νεοφιλελευθερισμός σε πλήρες το «μεγαλείο» του, το θεοσκότεινο βασίλειο της φωταγωγημένης εγκατάλειψης, απονιάς, δήωσης. Είναι απίθανα προκλητικό να σου «απαντούν» σε αυτό το τερατώδες βίωμα με το «εκλογικό κομποσχοίνι», είναι ακριβώς οι «ενστάσεις» για τη βία του Ιησού στο προαύλιο του Ναού, οι οποίες απλώς εκλογίκευσαν τη σχεδιασμένη προδοσία!
Δεν είναι καθόλου τυχαίες οι λυσσαλέες επιθέσεις τόσο κατά της θρησκείας όσο και κατά της «επαναστατικής αρχαιολογίας», καθώς και οι δυο αφενός μεν συντηρούν μια υψηλότατη «μεταφυσική αυταπάρνησης» αφετέρου δε «εισηγούνται» μια ζωντανή σχέση με το ενιαίο του χρόνου, άρα κατοχυρώνουν ρίζες και «βλέπουν» πέρα από το φαίνεσθαι του αλλοτριωμένου πολιτισμικού Είναι σε ένα μέλλον με δικαιωμένη την πάσχουσα ανθρώπινη κατάσταση. Έχουμε βρεθεί στη θέση της άβολης οργής ενάντια σε «κριτικές» και «απορρίψεις» που αφορούν την κωδικοποιημένη ιστορική μας εμπειρία και την –τι πιο φυσικό, διάολε;…– αρχέγονη λαχτάρα του ανθρώπου να ζήσει με ισότητα, ελευθερία και δικαιοσύνη… Τρομακτικός ξεπεσμός, αν αναλογιστούμε και το ιστορικό μας παρελθόν! Μας αποσπούν βίαια από την ταυτότητα και τον ρυθμό μας, δηλαδή μας αλλοιώνουν ώστε πια να μη μπορούμε μια σαφή ακέραιη πράξη. Το λέει ο Γιώργος Θέμελης: «Πατώντας τάφους παλιούς και τάφους νιόσκαφτους / τη συνοδεύουν σπασμένες πέτρες κι ένα πλήθος σκιές / και μια βοή, ένας καπνός που βγαίνει από μεγάλα βάθη…». Αυτό ακριβώς τρέμουν και καταπολεμούν, αυτή την οντολογική ψυχική ενότητα που στο τέλος «θανάτω θάνατον πατήσας».
ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΓΡΑΜΜΕΣ γράφονται ενώ «εξελίσσεται» η Μεγάλη Εβδομάδα, και το πνευματικό κλίμα της λυτρωτικής μας παράδοσης τείνει προς την δραματικά χειραφετητική του κορύφωση : η άνοιξη των χιλίων ελληνικών συμβολισμών και τα Πάθη των απειράριθμων σημασιών αναγέννησης, πλέον πλαισιώνουν μια εμπορικίστικη διανοητικότητα χωρίς όραμα, βάθος και ποίηση, παρά μόνο με «ρεαλισμό» νεοβαλκάνιας κοπής, δηλαδή της υποτέλειας, του ευρωεκφυλισμού και της «προόδου» με στενά ποσοτικά κριτήρια κι αυτά αποταξικοποιημένα, άρα της πολιτικής οικονομίας του «τέλους της ιστορίας». Μένουμε όλο και λιγότεροι, κι αυτό είναι και καλό από την άποψη της κινητήρια ευαισθησίας και της διαύγειάς της!
Εκλογές για την ανάδειξη του καλύτερου αχθοφόρου των αποσκευών της Επικυριαρχίας, διασυρμός της ιερότητας του θανάτου μέσω του πολιτικαντισμού και της εταιρικής διατίμησης για το μακελειό στα Τέμπη, δικαιοσύνη που ακροβατεί μεταξύ Καϊάφα και Πιλάτου και Ιούδα, αυτογελοιοποίηση ενός κοσμάκη που ενώ κάνει «το σκατό του παξιμάδι» συμβουλεύει «ευγένεια» για τους παλιάτσους της μικρομεσαίας Δημοκρατίας που νοιάζονται μόνο για τον «καλύτερο πασχαλιάτικο προορισμό», τα ξεφτιλισμένα Ιεροσόλυμα των Γραφών όταν από το Ωσαννά σάλταραν στο Σταύρωσον (σε μια μοναδική συμβολική της τρεπτότητας μιας ανώριμης και απαίδευτης ελεύθερης βούλησης) είναι το ζοφερό παρόν μας απέναντι στο ίδιο το λεηλατημένο και χιλιοχλευασμένο πεπρωμένο μας. Το πρόβλημα πια είναι ριζικό και όχι της διαχείρισης: Ο ΣΥΡΙΖΑ κομίζει την κουλτούρα των κομφορμιστικών διευθετήσεων, η Δεξιά τον κυνισμό του επικαιροποιημένου «κοινωνικού δαρβινισμού» των μάνατζερ που τάχα καθένας μπορεί να γίνει, κι όλοι οι άλλοι σέρνονται με παραλλαγές και συνθέσεις πίσω από αυτά!
Το πιο τραγικό είναι ότι αυτός ο Γολγοθάς θα «διεξαχθεί» και χωρίς θεατές αφού ακόμα και το αγνώμον πλήθος θα έχει αναδιπλωθεί στο κουρασμένο ιδιωτικό τους νιώθοντας σιχασιά και για τους μεσσίες και τους σταυρωτήδες και για την ίδια τη μάταιη και ματαιωμένη ζωή του. O «ρεαλισμός» θα μανιάσει στις «αναλύσεις» εκβιάζοντας για το ίδιο παλιό κρασί στα ίδια παλιά μπουκάλια, τα «σχέδια επί χάρτου» θα «ανανεωθούν» όπως μεταμφιεζόταν ο Γιάννης Γκιωνάκης στις παλιές σαχλοφάρσες, όλα θα πάνε όπως από καιρό τα προσδιορίζουν «ανεπαισθήτως» τα συστημικά έντυπα, τα βάγια θα σαπίσουν, τα παλαμάκια θα «σβήσουν» μαζί με τους τεχνητούς «ήλιους» της προσωρινής ανάπαυλας στην κατάθλιψη, οι «ρεαλιστές», αυτά «τα οικτρά φερέφωνα της «προοδευτικότητας» που χρηματοδοτούν ο Γκέητς, ο Σόρος και τα αμερικανικά Πανεπιστήμια, θα «δικαιωθούν» και θα συνεχίσουν να μας προτείνουν να πεθαίνουμε «ασυμβίβαστοι» στο υπονομευμένο πληκτρολόγιο. Σε ένα γκάλοπ για τα «κριτήρια εκλογικής προτίμησης» η πλειοψηφία των νεαρών που θα ψηφίσουν πρώτη φορά τοποθέτησε στην πρώτη θέση την «εύρεση εργασίας», με άλλα λόγια όποιος μεσάζοντας φροντίσει τον εκλέγουμε, όποιος λαοπλάνος εγγυηθεί τον σηκώνουμε στην ασπίδα, κι ας είναι ο Αδόλφος (τι διαφορετικό έκανε τάχα με την απόλυτη «πολεμική οικονομία»;). Ποια ιδανικά, ποιες αξίες, ποια οράματα; Τι; Τα θαυμάσια παιδιά της προσφοράς στα Τέμπη. Ναι, μια πανέμορφη σταγόνα στον ωκεανό!
ΤΟ ΤΕΤΕΛΕΣΤΑΙ του Ιησού, τόσο διακωμωδημένο από τους κρετίνους της καριέρας, των «ταξιδιών» και του γκομενισμού, θα σηματοδοτήσει όχι έναν μυθικό θάνατο αλλά το ληξιπρόθεσμο μιας απελπισίας που πλέον πρέπει ή να εκραγεί ή να βγάλει το σκασμό έτσι που κλαψουρίζει αμόρφωτη, απαραδειγμάτιστη, μονομερής και χωρίς μπέσα. Είναι καιρός να τα πάρουμε όλα στα χέρια μας, καταργώντας ιερατεία και νομενκλατούρες και αβανγκάρντ, και να επιβάλουμε την τελεσίδικη ελληνικότατη χαρμολύπη της Ανάστασης – «Στην Αττική του έαρος, ο Ιησούς πεθαίνει / πόση χαρά πόση χαρά / των Μαριών τα μύρα κι οι πληγές ολόφωτες / πόση χαρά πόση χαρά», «βλέπει» ο προφητικός Ν.Καρούζος. Εμείς;
* Ο Νίκος Σταθόπουλος είναι φιλόλογος και συγγραφέας
