Ηλέκτρα Καραγκίτσου, Τα παιδιά της ξενιτιάς. Παντελής Σίμος Καραγκίτσος, Αυτοβιογραφία ενός κομμουνιστή, Πρόλογος: Ηλίας Νικολακόπουλος, Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άι Στράτη, Αθήνα 2013
Τη δική της οδύσσεια, που ξεκίνησε σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, το 1952, περιγράφει η Ηλέκτρα Καραγκίτσου στην αυτοβιογραφική μαρτυρία της Τα παιδιά της ξενιτιάς. Αφήνοντας τον πατέρα της, Παντελή, εξόριστο στον Άι-Στράτη, θα καταφύγει στην Κύπρο, γενέτειρα της μητέρας της Ειρήνης Σολομωνίδου, όπου την περιμένουν οι δύο αδελφές της. Θα ξαναδεί τον πατέρα της 24 χρόνια αργότερα. Μέσα σε αυτό το διάστημα η ίδια θα βρεθεί, με τη βοήθεια του ΑΚΕΛ, αρχικά σε παιδικό σταθμό στην Ουγγαρία και κατόπιν στη Σοβιετική Ένωση: Ιβάνοβο, Μόσχα, Οδησσός, Τασκένδη, όπου θα σπουδάσει υδροβιολογία και ιχθυολογία. Διαδρομή κοινή για χιλιάδες πολιτικούς πρόσφυγες και παιδιά του εμφυλίου, διαδρομή προσωπική, διαφορετική για τον καθένα τους…
Ο Παντελής Σίμος Καραγκίτσος γεννήθηκε το 1901 στην Κομοτηνή. Σε ηλικία 18 ετών γίνεται μέλος της Σοσιαλιστικής Νεολαίας και, λίγο αργότερα, της ΟΚΝΕ. Καπνεργάτης και συνδικαλιστής, το 1927 εκλέγεται στην Ε.Ε. της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας. Το 1935 εκλέγεται στην Κ.Ε. του ΚΚΕ, ενώ το 1941 είναι από τους πρώτους που, μαζί με τους κομμουνιστές που απέδρασαν από τη Φολέγανδρο, ξεκινά την ανασυγκρότηση του κόμματος. Μέσα στις δύσκολες συνθήκες της Κατοχής αναλαμβάνει τη θέση του γραμματέα της Εθνικής Αλληλεγγύης, ενώ στα 1942-43 γίνεται μέλος του Π.Γ. Είναι αυτός που θα δώσει, εκ μέρους του Π.Γ. την εντολή στον Θανάση Κλάρα, σε συνάντηση που είχαν στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1942, να βγει στο βουνό προκειμένου να οργανώσει την πρώτη αντάρτικη ομάδα. Το καλοκαίρι του 1943 αναλαμβάνει τη θέση του γραμματέα της Κομματικής Οργάνωσης Περιοχής στην Ήπειρο. Η σύλληψή του μάλιστα από δυνάμεις του ΕΔΕΣ στο Τσεπέλοβο, τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς, αποτέλεσε την αφορμή για την γενική επίθεση του ΕΛΑΣ κατά των ανταρτών του Ζέρβα, εμφύλια σύγκρουση που διήρκεσε μέχρι τον Φεβρουάριο του 1944. Στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέγεται μέλος της Κ.Ε. ενώ στη συνέχεια θα φυλακιστεί και θα εξοριστεί στον Άι-Στράτη. Συνολικά πέρασε 27 χρόνια της ζωής του σε φυλακές και εξορίες.
Όταν η Ηλέκτρα Καραγκίτσου επέστρεψε στην Ελλάδα το 1975 και συνάντησε ξανά τον πατέρα της, της εμπιστεύτηκε ένα χειρόγραφο με την αυτοβιογραφία του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1980, θα φύγει απ’ τη ζωή. Το χειρόγραφό του αυτό παρέμεινε για πάνω από τριάντα χρόνια στο συρτάρι. Το συναισθηματικό βάρος, για ένα παιδί που οι πολιτικές συνθήκες και οι επιλογές των γονιών του το ανάγκασαν να μεγαλώσει μόνο, ήταν τεράστιο.
Μια επίσκεψη στον Άι-Στράτη, τόπο εξορίας του πατέρα της, ήταν το κλειδί που θα ξεκλείδωνε το συρτάρι. Εμπιστεύτηκε το χειρόγραφο στο Μουσείο Εξορίστων Άι-Στράτη, ο αντιπρόεδρος του οποίου, Χαρίλαος Σισμάνης, την προέτρεψε να καταγράψει και τη δική της μαρτυρία πλάι σε εκείνην του πατέρα της.
Καταγραφή βασανιστική και λυτρωτική μαζί, έδωσε με τον τρόπο αυτό μια «διπλή» αφήγηση: Η αυτοβιογραφία του κομμουνιστικού στελέχους, αλλά και η αναστοχαστική αυτοβιογραφική μαρτυρία της κόρης του, σε έναν ιδιότυπο διάλογο ανάμεσά τους…
Το Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων Άι-Στράτη εξέδωσε σε ένα τόμο τις δύο αυτές μαρτυρίες, χωρίς παρεμβάσεις που θα αλλοίωναν τον χαρακτήρα τους, απλώς εμπλουτίζοντάς τις με αρχειακό και φωτογραφικό υλικό, καθώς και ένα προλογικό κείμενο του καθηγητή Ηλία Νικολακόπουλου.
Το «διπλό» αυτό βιβλίο θα παρουσιάσουν την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου, στις 19.30, στο Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη του Δήμου Αθηναίων (Ηρακλειδών 66), η ιστορικός Ιωάννα Παπαθανασίου, ο ψυχίατρος Δημήτρης Πλουμπίδης και ο πολιτικός επιστήμονας Ηλίας Νικολακόπουλος, με συντονιστή τον αντιπρόεδρο του Μουσείου Χαρίλαο Σισμάνη.
Στρατής Αρτεμισιώτης
