Τα 127 μνημονιακά μέτρα της πρώτης αξιολόγησης κόβουν τον μετεκλογικό αέρα αυτοπεποίθησης της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ
Αν και με ισχνότερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, σε σχέση με τον Ιανουάριο, η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ επιχειρεί την «επανεκκίνηση» με έναν αέρα αυτοπεποίθησης. Λογικό από μιαν άποψη. Στη νέα Βουλή της τεράστιας μνημονιακής πλειοψηφίας δεν πρόκειται να συναντήσει ουσιαστικές αντιστάσεις. Τα κόμματα της μνημονιακής αντιπολίτευσης, ιδιαίτερα η Ν.Δ., διανύουν φάση εσωστρέφειας υπό το βάρος της νίκης του ΣΥΡΙΖΑ και δυσκολεύονται να βρουν ρόλο πέρα από αυτόν της ουσιαστικής συμπολίτευσης, στην υλοποίηση του μνημονίου.
Ωστόσο, αυτός ο αέρας αυτοπεποίθησης μπορεί σύντομα να κοπεί. Από τη μια πλευρά οι δανειστές δεν αφήνουν περίοδο μετεκλογικής χάριτος, αφού το χρονοδιάγραμμα του Μνημονίου είναι αδιαπραγμάτευτο. Και από την άλλη, οι πολίτες είναι δύσκολο να γοητευτούν από τις λεπτές αποχρώσεις του απροσδιόριστου «παράλληλου προγράμματος», την ώρα που τους έρχεται -εξατομικευμένος πια- ο λογαριασμός των μνημονιακών δεσμεύσεων.
Μαραθώνιος δύο μηνών
Την ερχόμενη εβδομάδα τα υπουργικά γραφεία θα πρέπει να πάρουν φωτιά, γιατί την αμέσως επόμενη (5-11/10) θα συμβαίνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα μεταξύ Αθήνας και Βρυξελλών: στις 5 Οκτωβρίου ξεκινά η συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης κι εκεί πρέπει να διατυπωθούν κάποιες ιδέες «παράλληλου προγράμματος» και «ισοδυνάμων» μέτρων, που να έχουν την έγκριση ή ανοχή των δανειστών. Την ίδια μέρα πρέπει να κατατεθεί το προσχέδιο Προϋπολογισμού 2016 με τις βασικές παραδοχές για περικοπές δαπανών και αυξήσεις φορολογικών εσόδων που θα υπηρετούν τις δεσμεύσεις του Mνημονίου. Ταυτόχρονα, πρέπει παρουσιαστεί και ο συμπληρωματικός Προϋπολογισμός του 2015 και να απαντά με ποιον μαγικό τρόπο θα καλύπτεται η υστέρηση εσόδων 4,1 δισ. που καταγράφτηκε στα στοιχεία οκταμήνου, παρά τη συγκράτηση 4,7 δισ. στις δαπάνες, δηλαδή τη μεθοδευμένη εσωτερική «στάση πληρωμών».
Την ίδια μέρα, στις Βρυξέλλες, θα πραγματοποιηθεί η συνεδρίαση του Eurogroup, το οποίο θα ελέγξει την πρόοδο στην υλοποίηση των προαπαιτουμένων, θα καθορίσει το χρονοδιάγραμμα της πρώτης αξιολόγησης και θα «συσκευάσει» σε δύο «πακέτα» την επόμενη λίστα προαπαιτούμενων που αντιστοιχούν σε δυο υποδόσεις από τη συνολική δόση δανεισμού 3 δισ. Δέκα μέρες αργότερα (15/10), πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή το Μεσοπρόθεσμο 2016-2019, με μέτρα που θα αποδώσουν πρόσθετο δημοσιονομικό όφελος 7 δισ. ευρώ. Όλα αυτά, κυριολεκτικά μια «μαύρη βίβλος» προαπαιτούμενων (βλέπε σχετικό ένθετο), πρέπει να καταρτισθούν, να συμφωνηθούν με την «τερατόικα» και να νομοθετηθούν σε δύο, το πολύ τρεις μήνες.
Παρ’ ότι ο πρωθυπουργός ζήτησε στο Υπουργικό Συμβούλιο «ταχεία ολοκλήρωση της αξιολόγησης», αφού από αυτήν εξαρτάται η υπεσχημένη αναδιάρθρωση του χρέους, η συμμετοχή του ΔΝΤ στο δανεισμό, αλλά και η κατανομή των δόσεων από το υπόλοιπο του νέου δανείου (περίπου 60 δισ.) μέχρι το 2018, η Κομισιόν συμπεριφέρεται σαν να μη βιάζεται. Ενώ προεκλογικά διεμήνυε ότι η πρώτη αξιολόγηση του 3ου Μνημονίου θα άρχιζε τις πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου, εκπρόσωπός της δήλωσε χθες ότι τα τεχνικά κλιμάκια θα έρθουν στην Αθήνα, κάποια στιγμή, «μέσα στο φθινόπωρο».
Με τη σφραγίδα των δανειστών
Από μιαν άποψη μια διολίσθηση του προγράμματος είναι αναπόφευκτη. Όχι τόσο γιατί το πρωτόκολλο συγκρότησης και ψήφου εμπιστοσύνης της νέας κυβέρνησης θέλει τον χρόνο του, όσο κυρίως γιατί ορισμένες από τις «μεταρρυθμίσεις» του 3ου Μνημονίου είναι πολύ βαριές για να «ξεπεταχτούν». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, υπό την άμεση επιτήρηση του ESM. Η αποτίμηση των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών πρέπει να γίνει μέχρι το τέλος Οκτωβρίου και οι δανειστές πιέζουν να ανεβάσουν τον λογαριασμό της έως και τα 20 δισ. ευρώ. Ωστόσο, οι πραγματικές κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών δεν μπορούν να υπολογιστούν πριν ολοκληρωθεί το ξεκαθάρισμα των κόκκινων δανείων μέχρι τον Ιούνιο του 2016.
Η Black Rock (η παλιά μας γνώριμη) έλαβε ήδη εντολή από την ΤτΕ (του επίσης γνώριμου Γ. Στουρνάρα) να κάνει την ακτινογραφία των μη εξυπηρετούμενων δανείων μέχρι τα τέλη Οκτώβρη, όμως το τι θα αφήσει η διαδικασία τακτοποίησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα ταμεία των τραπεζών θα είναι γνωστό πολλούς μήνες μετά. Αυτό σημαίνει ότι, για πολλοστή φορά, ο «βολονταρισμός» των δανειστών θα βάλει τη σφραγίδα του και στον τρόπο και στους ρυθμούς υλοποίησης και του 3ου Μνημονίου. Έτσι, παρά τις διακηρύξεις των δανειστών ότι επιθυμούν η κυβέρνηση να έχει την «πλήρη ιδιοκτησία» του προγράμματος, φαίνεται ότι κι αυτή τη φορά δεν θα είναι κάτι παραπάνω από «ενοικιαστής» του.
Σαν να μην πέρασε μια μέρα…
Κατά τα λοιπά, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, λίγο πριν ξεκινήσει η εξευτελιστική τελετουργία των αξιολογήσεων και το βασανιστήριο των δόσεων, έχει ήδη ξεχάσει τις δηλώσεις τύπου «δεν πιστεύουμε στο μνημόνιο, αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς», και περνά σε φάση εξωραϊσμού και υπεράσπισής του. Σαν να μην πέρασε μια μέρα, σαν να μην άλλαξε τίποτα από τον Μάιο του 2010…
Ο εξωραϊσμός του Μνημονίου και η «μαύρη λίστα» των μέτρων
Η ανακοίνωση που εξέδωσε, την περασμένη Πέμπτη, το υπουργείο Οικονομικών, σε απάντηση δημοσιευμάτων για επερχόμενους νέους φόρους, είναι δείγμα αυτού που ονομάσαμε επιχείρηση εξωραϊσμού και υπεράσπισης του μνημονίου. Όμως, πέρα από τον εξωραϊσμό των μέτρων, έχει και μια ενδιαφέρουσα κατακλείδα: «Όσοι διαφωνούν, ας καταλάβουν επιτέλους την ετυμηγορία των πολιτών στις 20/9/15 και ας προσαρμόσουν, επιτέλους, την πολιτική τους στα νέα δεδομένα». Η αποστροφή αυτή ερμηνεύει ευθέως το εκλογικό αποτέλεσμα ως ψήφο έγκρισης του Μνημονίου. Αλλά, ταυτόχρονα, αποτελεί ομολογία ότι το κυβερνητικό πρόγραμμα δεν είναι άλλο από το Μνημόνιο.
Επειδή το Μνημόνιο ψηφίστηκε, κατά τα ειωθότα, χωρίς να έχει διαβαστεί από τους βουλευτές, και πολύ περισσότερο από τους πολίτες, είναι χρήσιμο να υπενθυμίζουμε τις πιο βαριές προβλέψεις του. Από το σύνολο των 223 δράσεων μέχρι το 2018, οι 127 είναι τα προαπαιτούμενα της πρώτης αξιολόγησης και πρέπει να έχουν υλοποιηθεί μέχρι το τέλος του έτους. Είναι μια «μαύρη λίστα» παρεμβάσεων νεοφιλελεύθερης κοπής που η ανάγνωσή της κάνει τις κυβερνητικές διακηρύξεις «κανένας νέος φόρος, καμιά περικοπή συντάξεων» να ακούγονται φαιδρές.
Ιδού οι πιο βαριές, προβλέψεις της μέχρι το τέλος του χρόνου:
Σεπτέμβριος: Έναρξη δεσμεύσεων και κατασχέσεων λογαριασμών σε οφειλέτες Δημοσίου, άρση πλαφόν στις κατασχέσεις μισθών και συντάξεων, ξήλωμα ρύθμισης 100 δόσεων. Σταδιακή κατάργηση της έκπτωσης 30% του ΦΠΑ στα νησιά. Υπαγωγή επικουρικών ταμείων στην ΕΤΕΑ, αποκλειστική χρηματοδότηση από τις εισφορές τους. Σχέδιο τεχνικής βοήθειας από τη νέα επιτροπεία, την Structural Reform Support Service, υπό τον Ολλανδό Μάρτιν Φερβέι. Προετοιμασία ιδιωτικοποίησης ΔΕΗ με πρώτο στόχο τη μείωση κατά 25% των μεριδίων της στην αγορά.
Οκτώβριος: Αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος, με κατάργηση φοροαπαλλαγών και νέους ενιαίους συντελεστές. Πρώτο στάδιο κατάργησης της ειδικής φορολόγησης στο ντίζελ των αγροτών. Δρομολόγηση αύξησης της φορολογίας στους αγρότες, με συντελεστή 20% από το 2016 και 26% από το 2017. Αποστολή εκκαθαριστικών και πρώτη δόση ΕΝΦΙΑ 2015. Τελευταία δόση καταβολής τον Φεβρουάριο του 2016. Αυξήσεις συντελεστών στα εισοδήματα από ενοίκια. Μείωση στο μισό της επιδότησης θέρμανσης από τον Προϋπολογισμό. Μονιμοποίηση εισφοράς αλληλεγγύης από το 2016. Επανεξέταση καθεστώτος πλειστηριασμών ακινήτων και προστασίας πρώτης κατοικίας. Νέες αντικειμενικές αξίες με στόχο έσοδα τουλάχιστον 2,6 δισ. το 2016. Αυστηρότερος ορισμός του επαγγέλματος αγρότης. Πλήρης «ανεξαρτητοποίηση» Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων. «Μεταρρύθμιση» συνταξιοδοτικού με στόχο εξοικονόμηση δαπάνης 1,8 δισ. από το 2016, πλήρης εφαρμογή της ασφαλιστικής νομοθεσίας του 2010 και της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος, ανάκληση «μονομερών» ασφαλιστικών νομοθετημάτων της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Έκθεση για «κόκκινα δάνεια». «Ανεξαρτησία» διακυβέρνησης τραπεζών (το Δημόσιο εκτός Διοικήσεων). Επανεξέταση νομοθεσίας για την αγορά εργασίας: ομαδικές απολύσεις, συνδικάτα, συλλογικές συμβάσεις «βάσει βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών». «Απελευθερώσεις» αγορών και επαγγελμάτων βάσει των «εργαλειοθηκών Ι & ΙΙ του ΟΟΣΑ. Ιδιωτικοποίηση ΑΔΜΙΕ ή εναλλακτικό «ισοδύναμο». Δρομολόγηση πώλησης ΟΛΠ, διάρθρωση νέου Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, Μεταρρύθμιση ενιαίου μισθολογίου δημοσίων υπαλλήλων, καθορισμός πλαφόν σε δαπάνες και απασχόληση στο Δημόσιο.
Δεκέμβριος: Θέσπιση νέου συστήματος μόνιμης κινητικότητας σε ολόκληρο το Δημόσιο. Μείωση αμυντικών δαπανών 2015 κατά 100 εκατ. «Μεταρρύθμιση» συστήματος κοινωνικής πρόνοιας για εξοικονόμηση 0,25% του ΑΕΠ φέτος 50% το 2016 (περικοπές 1,4 δισ. Ενοποίηση όλων των ταμείων κοινωνικής ασφάλισης με την υποδομή και οργάνωση του ΙΚΑ. Ολοκλήρωση ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών. Δρομολόγηση πώλησης ΤΡΑΙΝΟΣΕ και ΕΕΣΣΤΥ (ROSCO).
