Η σύνοδος κορυφής στη Μόσχα, αυτήν την εβδομάδα, του Ανώτατου Ευρασιατικού Οικονομικού Συμβουλίου πέρασε στα ψιλά των περισσότερων ΜΜΕ. Επιβεβαίωσε όμως ότι η Ρωσία επιχειρεί εσπευσμένα να αναβαθμίσει και να διευρύνει την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (ΕΟΕ)* με δύο βασικούς στόχους. Ο πρώτος είναι να διατηρήσει την επιρροή της στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, που ιδίως μετά την εισβολή στην Ουκρανία έχουν αρχίσει να «κάνουν νερά», προσεγγίζοντας τόσο την Κίνα (περισσότερο) όσο και τη Δύση (λιγότερο). Είναι χαρακτηριστική η «γκρίνια» του Καζακστάν, ότι η ΕΟΕ παρεκκλίνει των αρχικών σκοπών της, που ήταν μια αποκλειστικά οικονομική ολοκλήρωση, αλλά και οι απόπειρες της αρμενικής κυβέρνησης για σταδιακή απαγκίστρωση του Ερεβάν από τον εναγκαλισμό της Μόσχας, αφού αυτή δεν υποστήριξε την Αρμενία στη σύγκρουσή της με το Αζερμπαϊτζάν (το οποίο ενισχύθηκε ανοιχτά από την Τουρκία και το Ισραήλ) για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Όπως θα δούμε, η αρμενική απόπειρα απαγκίστρωσης απέτυχε, και μάλιστα με βαρύ τίμημα για την Αρμενία…
Ο δεύτερος στόχος είναι το βάθεμα αυτής καθαυτής της ολοκλήρωσης, ώστε να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι Δυτικές κυρώσεις, αλλά και η διεύρυνσή της σε πιο «πολιτικά» και γεωστρατηγικά πεδία. Η επιδίωξη του Πούτιν είναι η ΕΟΕ να αποτελέσει προοπτικά πραγματικό αντίβαρο του Δυτικού μπλοκ, παραμένοντας όμως υπό ρωσική ηγεμονία – με την Κίνα ως «εταίρο» κι όχι ως καθοριστική δύναμη. «Πρέπει να επιτύχουμε την πραγματική, 100% ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών, των υπηρεσιών, των χρηματορροών και του ανθρώπινου κεφαλαίου και να διασφαλίσουμε την ενσωμάτωση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων των κρατών μας», είπε ο Πούτιν στην πρώτη συνεδρίαση (όπου συμμετείχαν μόνο οι επικεφαλής των κρατών μελών), χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που θυμίζει πολύ τις διακηρύξεις αρχών της Ε.Ε. Αλλά δεν σταμάτησε εκεί: «Θα ήθελα επίσης να προτείνω να εισαχθεί –εκτός από τις τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες– μια πέμπτη ελευθερία, αυτή της γνώσης, με βάση τις γενικές αρχές και τα πρότυπα της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και της δημόσιας διοίκησης. Αυτή θα συμβάλει στη διαμόρφωση ενός κοινού πολιτιστικού χώρου και, αν θέλετε, μιας κοινής ευρασιατικής ιδεολογίας», τόνισε χαρακτηριστικά ο Ρώσος πρόεδρος.
Φιλοδοξίες διεύρυνσης – Με την Αρμενία στο ρόλο Ιφιγένειας…
Στη συνέχεια ο Πούτιν πρότεινε την «επέκταση των αρμοδιοτήτων της Ευρασιατικής Επιτροπής**, αλλά με διασφάλιση της αρχής της συναίνεσης, ώστε να προστατεύεται η κυριαρχία κάθε κράτους μέλους της ΕΟΕ, και αυτή να καταστεί ακόμη πιο ελκυστική για τους δυνητικούς εταίρους και συμμετέχοντες». Πρόσθεσε ακόμη: «Η ΕΟΕ θα πρέπει να διευρύνει τις σχέσεις της με χώρες που επιδιώκουν ισότιμη και αμοιβαία επωφελή συνεργασία. Αναφέρομαι στους εταίρους μας στην Ασία, τον αραβικό κόσμο, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική, καθώς και στη στενότερη συνεργασία με πολυμερείς ενώσεις όπως η Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, η ομάδα BRICS και άλλες». Είναι ενδεικτικό των προθέσεων (αλλά και των δυνατοτήτων που διατηρεί το Κρεμλίνο παρά την πίεση της Δύσης) ότι στη διευρυμένη σύνοδο που ακολούθησε, πέραν των ηγετών των 5 κρατών μελών, πήραν μέρος και ο Αλίεφ (Αζερμπαϊτζάν), στον οποίο ο Πούτιν πραγματοποιεί επίθεση φιλίας, ο Μιρζιζόγεφ (Ουζμπεκιστάν), ο Ραχμόν (Τατζικιστάν), ο Λεμπέντεφ (ως εκπρόσωπος της ΚΑΚ), καθώς και ο Κινέζος γενικός γραμματέας του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, Ζανγκ Μινγκ. Επίσης, μέσω βιντεοδιάσκεψης, συμμετείχε και ο Κουβανός πρόεδρος Ντίαζ-Κανέλ.
Στη διάρκεια τόσο της «στενής» όσο και της διευρυμένης συνόδου, ο Πούτιν (πότε με επαίνους και πότε με σκληρή πίεση) κάλεσε τους εταίρους του να ευθυγραμμιστούν με τις «ανάγκες» σταθερής συγκρότησης ενός ευρασιατικού μπλοκ, εν ανάγκη θυσιάζοντας και τμήμα της κυριαρχίας τους. Πρώτο θύμα αυτής της γραμμής «συσπείρωσης» γύρω από τη Μόσχα φαίνεται να είναι η Αρμενία: ο πρωθυπουργός της Πασινιάν, θεωρούμενος φιλοδυτικός, αναγκάστηκε να δηλώσει (μετά από διμερή συνάντηση με τον Πούτιν, και έπειτα τριμερή με τη συμμετοχή και του Αλίεφ) ότι θα αναγνωρίσει πως το Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν, με μοναδικό αντάλλαγμα σαφείς εγγυήσεις προστασίας του αρμενικού πληθυσμού. Αυτό μάλλον είναι το «δωράκι» του Πούτιν στον Αλίεφ ώστε να διασφαλίσει την υποστήριξή του… Το πώς θα υποδεχθούν οι Αρμένιοι –και ιδίως αυτοί του Ναγκόρνο– τη δήλωση αυτή θα φανεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Αλλά γεγονός είναι (όπως έδειξε και η συγκαταβατική συναίνεση του Αλίεφ) ότι ο Πούτιν ενορχήστρωσε την παράδοση στο Αζερμπαϊτζάν εδαφών για τα οποία μάτωσαν οι Αρμένιοι, σε μια προφανή επιχείρηση συμμαζέματος του «ζωτικού χώρου» του…
* Σε αυτήν συμμετέχουν ως κράτη μέλη η Ρωσία, το Καζακστάν, η Λευκορωσία, η Αρμενία και το Κιργιστάν, ως υποψήφια μέλη το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, Η Συρία και η Μογγολία, και ως παρατηρητές η Μολδαβία (τυπικά μόνο πλέον) και η Κούβα.
** Όργανο αντίστοιχο με αυτό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ το Ανώτατο Ευρασιατικό Οικονομικό Συμβούλιο αντιστοιχεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Ε.Ε. Γενικά η φρασεολογία και η δομή της ΕΟΕ «αντιγράφει» αυτήν της Ε.Ε. μιας προηγούμενης περιόδου.
