Του Γιάννη Σχίζα
Η επανάληψη ενός ταξιδιού στον φυσικό δορυφόρο της Γης, που έγινε πρώτη φορά πραγματικότητα το μακρινό 1969, βρίσκει άλλο ένα εμπόδιο καθώς η NASA αναβάλει την πρώτη της προσεδάφιση στο φεγγάρι εδώ και περισσότερα από 50 χρόνια έως το 2027, καθώς οι μηχανικοί της υπηρεσίας αγωνίζονται να διορθώσουν κρίσιμα ζητήματα ασφάλειας με το υλικό και να προσαρμόσουν τα σχέδια που χρειάζονται για μελλοντικές πτήσεις.
Η ανακοίνωση έρχεται μια ημέρα αφότου ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ όρισε τον αστροναύτη και δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία της SpaceX Τζάρεντ Άιζακμαν ως τον επόμενο επικεφαλής της NASA.
Οι κύριοι παράγοντες της καθυστέρησης είναι τα συνεχιζόμενα προβλήματα με τη θερμική ασπίδα του διαστημικού σκάφους Orion που κατασκευάστηκε από την Lockheed Martin. Η ασπίδα είναι απαραίτητη για την προστασία του πληρώματος από τις καυτές θερμοκρασίες όταν το όχημα επανέρχεται στην ατμόσφαιρα της Γης.
Κατά τη διάρκεια μιας μη επανδρωμένης αποστολής πρόβας τζενεράλε το 2022, κομμάτια της θερμικής ασπίδας αποκολλήθηκαν από την κάψουλα καθώς επέστρεφε στη Γη, εγείροντας ανησυχίες για την ικανότητά της να προστατεύσει την ζωή μελλοντικών πληρωμάτων.
Η υπηρεσία αποφάσισε μετά από εκτεταμένες δοκιμές να διατηρήσει την υπάρχουσα θερμική ασπίδα, αλλά να αλλάξει την τροχιά του οχήματος καθώς εισέρχεται στην ατμόσφαιρα της Γης, δήλωσε ο σημερινός επικεφαλής της NASA, Μπιλ Νέλσον. Για τις επόμενες αποστολές Artemis, το σκάφος θα αποκτήσει μια νέα θερμική ασπίδα.
Ο πύραυλος που ωθεί το σκάφος στο διάστημα, το Space Launch System της Boeing, είναι επίσης χρόνια πίσω από το χρονοδιάγραμμα.
Η διαστημική βιομηχανία βρίθει από ερωτήματα σχετικά με το εάν ο Άιζακμαν, ο οποίος, όπως και ο Τραμπ, έχει στενούς δεσμούς με τον Ίλον Μασκ της SpaceX και ήταν επικριτικός για το προβλεπόμενο κόστος της εκτόξευσης του πυραύλου SLS της Boeing, θα μπορούσε να επιχειρήσει να ωθήσει την Artemis μπροστά.
Ο Νέλσον είπε ότι δεν ανησυχούσε ότι η νέα διοίκηση θα καταργήσει το SLS υπέρ του Starship της SpaceX, το οποίο βρίσκεται ακόμη σε πρώιμη ανάπτυξη.
«Πρώτα απ’ όλα, υπάρχει ένα διαστημόπλοιο ικανό για μεταφορά ανθρώπων που πετά και έχει ήδη πετάξει πέρα από το φεγγάρι, μακρύτερα από οποιοδήποτε άλλο διαστημόπλοιο που μπορεί να φέρει άνθρωπο, και αυτό είναι το SLS σε συνδυασμό με το Orion», είπε ο Νέλσον.
Η SpaceX και η Blue Origin κατασκευάζουν ακάτους προσελήνωσης για το πρόγραμμα Artemis.
Πηγή: ot.gr
Οι σιωπηλές νίκες του 2024 για το περιβάλλον
Το Ηνωμένο Βασίλειο έκλεισε τον τελευταίο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα το 2024.
Καθώς οι χώρες επιδιώκουν την ταχεία απεξάρτηση από τον άνθρακα στις οικονομίες τους, πολλοί πρώην σταθμοί παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα αποδεικνύονται πολλά υποσχόμενοι χώροι για μπαταρίες βιομηχανικής κλίμακας.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται ραγδαία σε όλο τον κόσμο. Στις ΗΠΑ, η παραγωγή αιολικής ενέργειας σημείωσε ρεκόρ τον Απρίλιο, ξεπερνώντας την παραγωγή ενέργειας με καύση άνθρακα.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΔΟΕ) αναμένει ότι ο κόσμος θα προσθέσει 5.500 GW ισχύος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέχρι το 2030 και ότι η παγκόσμια ισχύς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα αυξηθεί κατά 2,7 φορές σε σύγκριση με το 2022.
Το 2021 η κυβέρνηση του Ισημερινού εξέδωσε μια απόφαση-ορόσημο, σύμφωνα με την οποία η εξόρυξη στο δάσος νεφών Los Cedros παραβιάζει τα δικαιώματα της φύσης.
Στη Νέα Ζηλανδία, οι κορυφές του Εθνικού Πάρκου Egmont – που μετονομάστηκε σε Te Papakura o Taranaki – αναγνωρίστηκαν ως προγονικά βουνά και έγιναν από κοινού νομικό πρόσωπο, γνωστό ως Te Kāhui Tupua.
Στη Βραζιλία, ένα μέρος του ωκεανού απέκτησε νομική προσωπικότητα – με την παράκτια πόλη Linhares να αναγνωρίζει τα κύματά της ως ζωντανά όντα, παρέχοντάς τους το δικαίωμα στην ύπαρξη, την αναγέννηση και την αποκατάσταση.
Εν τω μεταξύ, μια νέα συνθήκη που διαμορφώθηκε από τους ηγέτες των ιθαγενών του Ειρηνικού είδε τις φάλαινες και τα δελφίνια να αναγνωρίζονται επίσημα ως «νομικά πρόσωπα».
Στον Βόρειο Ατλαντικό ανακοινώθηκε μια νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή από τις Αζόρες. Η περιοχή περιλαμβάνει εννέα υδροθερμικές πηγές, 28 είδη θαλάσσιων θηλαστικών και 560 είδη ψαριών.
Η αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας μειώθηκε στο πιο χαμηλό επίπεδο των τελευταίων 9 ετών το 2024, μειούμενη κατά περισσότερο από 30% τους 12 μήνες έως τον Ιούλιο. Η αποψίλωση των δασών μειώθηκε παρά το γεγονός ότι οι πυρκαγιές στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας αυξήθηκαν σχεδόν 18 φορές κατά την ίδια χρονική περίοδο μετά από μια ιστορική ξηρασία.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται σχεδόν δύο χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα.,
Μια μεγάλη ανασκόπηση των πρωτοβουλιών προστασίας ζωντανών οργανισμών φέτος διαπίστωσε ότι τις περισσότερες φορές είναι αποτελεσματικές στην επιβράδυνση ή την αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας.
Οι επιστήμονες εξέτασαν 665 δοκιμές μέτρων σε όλο τον κόσμο και διαπίστωσαν ότι είχαν θετικό αποτέλεσμα σε δύο στις τρεις περιπτώσεις.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η Πρωτοβουλία Διατήρησης Altyn Dala, η οποία εργάστηκε στο Καζακστάν για να σώσει την απειλούμενη με εξαφάνιση αντιλόπη Saiga στα λιβάδια της Χρυσής Στέπας.
Σήμερα, 2,86 εκατομμύρια αντιλόπες περιφέρονται στη Χρυσή Στέπα, και έχει μετακινηθεί από το καθεστώς «σοβαρά απειλούμενη» στο καθεστώς «σχεδόν απειλούμενη» στον Κόκκινο Κατάλογο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης.
Στην Καλιφόρνια, η άγρια ζωή έχει επωφεληθεί από τις προσπάθειες δεκαετιών της φυλής των ιθαγενών Αμερικανών Yurok να αναπληρώσει τα ζώα στα εδάφη της φυλής.
Το 2024, αυτό κορυφώθηκε με την επιστροφή του σολομού στον ποταμό Κλάμαθ. Μετά από απουσία 100 ετών, τα ψάρια εντοπίστηκαν στη λεκάνη του ποταμού Κλάμαθ στο Όρεγκον, μετά από μια ιστορική απομάκρυνση φράγματος πιο κάτω στο τμήμα του Κλάμαθ στην Καλιφόρνια.
Εν τω μεταξύ, ένα εντατικό πρόγραμμα για την επανεισαγωγή των κονδόρων της Καλιφόρνιας, σημείωσε επίσης αυξανόμενη επιτυχία.
Βρέθηκαν να γυροφέρνουν τη μαύρη τρύπα του Γαλαξία
Σαν πρόβατα που ξύνονται στη γκλίτσα του τσοπάνη, δύο νεαρά άστρα βρέθηκαν να περιφέρονται το ένα γύρω από το άλλο σε μικρή απόσταση από έναν θανάσιμο κίνδυνο, την πελώρια μαύρη τρύπα που κρύβεται στην καρδιά του Γαλαξία.
Η ανακάλυψη που δημοσιεύεται στο Nature Coommunications προκάλεσε έκπληξη στους ερευνητές, οι οποίοι πίστευαν ότι το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο της μαύρης τρύπας θα ανάγκαζε τα δύο άστρα του ζεύγους είτε να χωρίσουν είτε να συγχωνευτούν.
Όπως όλοι οι γαλαξίες, ο δικός μας «Μίλκι Ουέι» κρύβει στο κέντρο του μια «υπέρμαζη» μαύρη τρύπα, 4 εκατ. φορές μεγαλύτερη του Ήλιου, γνωστή στους αστρονόμους ως Τοξότης Α* ή Sgr A*.
Η ύπαρξή της επιβεβαιώθηκε πριν από περίπου δύο δεκαετίες εξετάζοντας τις κινήσεις άστρων που γυροφέρνουν το αόρατο τέρας με μεγάλη ταχύτητα –οι κινήσεις αυτές θα ήταν αδύνατο να εξηγηθούν αν δεν υπήρχε ένα αντικείμενο μεγάλης μάζας που τα επηρέαζε με το βαρυτικό πεδίο του.
Τα νεογέννητα άστρα που περιγράφει η νέα μελέτη είναι μέλη του «σμήνους S», της ομάδας άστρων που γυροφέρνουν τον Τοξότη Α. Η διεθνής ομάδα που υπογράφει τη νέα μελέτη διαπίστωσε ότι το φως του ζεύγους, ή δυαδικού συστήματος στην αστρονομική ορολογία, αλλάζει περιοδικά καθώς τα άστρα κινούνται το ένα γύρω από το άλλο και ενίοτε πλησιάζουν ή απομακρύνονται σε σχέση με τη Γη.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η αστρογένεση και ο σχηματισμός δυαδικών συστημάτων είναι εφικτά ακόμα και στο βίαιο περιβάλλον γύρω από υπέρμαζες μαύρες τρύπες.
«Οι μαύρες τρύπες δεν είναι τόσο καταστροφικές όσο νομίζαμε» δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Φλόριαν Πάισκερ του Πανεπιστημίου της Κολωνιας, επικεφαλής της μελέτης.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το ζευγάρι δεν αναμένεται να ζήσει πολύ: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, η θανάσιμη έλξη του Τοξότη Α* είναι έτοιμη να διαλύσει το δυαδικό σύστημα από στιγμή σε στιγμή.
Βαγγέλης Πρατικάκης
