Συνέντευξη του Haider Akbar Khan Rano, μέλους του προεδρείου του Κ.Κ. Μπαγκλαντές στον Πέτρο αλ Αχμάρ
Στο Μπαγκλαντές, ενώ οι νεκροί από την κατάρρευση του 8ώροφου εργοστασίου παραγωγής ρούχων Rana Plaza έχουν ανέλθει στους 1.127, εταιρίες που παράγουν διάσημα ρούχα στη χώρα (Benetton, Zara, Η&Μ, Tommy Hilfiger κ.λπ.) σπεύδουν να υπογράψουν επικοινωνιακές συμφωνίες βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών, ενώ το κράτος αίρει τα τυπικά εμπόδια για την ίδρυση συνδικάτων και οι εργάτες συνεχίζουν τις δυναμικές κινητοποιήσεις. Από την πλευρά τους, οι ισλαμιστές εντείνουν τις βίαιες επιθέσεις, αλλάζοντας την ατζέντα της κοινωνίας. Για την κατάσταση στη χώρα, ο Δρόμος μίλησε με τον Haider Akbar Khan Rano, μέλος του προεδρείου του Κ.Κ. Μπαγκλαντές.
Πού αποδίδετε το αυξανόμενο κύμα ισλαμιστικών επιθέσεων;
Οι ισλαμιστικές δυνάμεις έχουν μόλις το 5% των ψήφων. Το Jamat-I-Islam είναι η μεγαλύτερη και καλύτερα οργανωμένη φονταμενταλιστική δύναμη. Υιοθέτησαν τρομοκρατική τακτική γιατί απεγνωσμένα παλεύουν να σώσουν τους ηγέτες τους που δικάζονται για τα εγκλήματα που διέπραξαν στον πόλεμο της ανεξαρτησίας το 1971. Αληθεύει ότι είναι ισχυρότερες από ποτέ. Αυτό οφείλεται στην απουσία ισχυρών αριστερών δυνάμεων. Επίσης, τα μη φονταμενταλιστικά αστικά κόμματα που κυβερνούσαν διαδοχικά, δεν είχαν φιλολαϊκό πρόγραμμα και ήταν πολύ διεφθαρμένα. Έτσι, και με το αυξημένο γόητρο του ανερχόμενου διεθνούς φονταμενταλισμού, άνθισε και εδώ ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η δίκη για εγκλήματα πολέμου που διαπράχτηκαν πριν από 42 χρόνια; Τι αλλαγές θα επέφερε η δικαστική απόφαση στην κοινωνία;
Εγκλήματα γενοκτονίας και μαζικών βιασμών δεν μπορούν και δεν πρέπει να ξεχνιούνται. Εξαρχής, τα αστικά κόμματα που ανήλθαν στην εξουσία συμβιβάστηκαν με αυτά τα ακραία αντιδραστικά και αντιφιλελεύθερα κόμματα και ομάδες. Ο ιδρυτής του ανεξάρτητου Μπαγκλαντές Sheik Mujibur Rahman, μάλιστα, κήρυξε γενική αμνηστία για τους συνεργάτες του πακιστανικού στρατού. Ακόμα και το κυβερνών σήμερα Awami League το 1996 έκανε επίσημη συμμαχία με το Jamat-I-Islam, ενώ το 2006 υπέγραψε συμφωνία με άλλο ένα αντιδραστικότερο φονταμενταλιστικό κόμμα, του οποίου οι ηγέτες επίσης ήταν συνεργάτες των πακιστανών. Εξάλλου, το Εθνικιστικό Κόμμα (ΒΝΡ) συμμάχησε με το Jamat-I-Islam, δίνοντάς του δύο υπουργεία το 2001-2006. Επομένως, σταδιακά, αυτή η αντιδραστικότατη δύναμη που ηττήθηκε το 1971 και κανείς δεν σκεφτόταν την επιστροφή της στην πολιτική, κατέστη σημαντικός παράγοντας. Να γιατί η δίκη, αν και καθυστερημένα, είναι τρομερής σημασίας για την πολιτική ζωή. Όσοι δικάζονται είναι ηγέτες του Jamat-I-Islam (και ένας του ΒΝΡ) και είναι γνωστοί εγκληματίες. Η καταδίκη τους θα σήμαινε την ηθική καταδίκη των φονταμενταλιστών των οποίων οι σημερινές ενέργειες λίγο διαφέρουν από αυτές του 1971. Και τώρα επιτίθενται στον πολιτισμό της Βεγγάλης, ενθαρρύνουν τις επιθέσεις στους Χιντού, αντιτίθενται στη χειραφέτηση των γυναικών, που τότε βίαζαν ελεύθερα μετά από σχετική φετφά κοκ.
Η Δύση δηλώνει ευαίσθητη για την άνοδο του φονταμενταλισμού. Ποια η στάση της έναντι των ισλαμιστών στο Μπαγκλαντές;
Οι ΗΠΑ θεωρούν επωφελή την ύπαρξη ενός αμερικανόφιλου ισλαμιστικού κόμματος όπως το Jamat-I-Islam, σε μια χώρα 140 εκατομμυρίων, 90% των οποίων είναι μουσουλμάνοι. Έτσι, μαζί με τη Σαουδική Αραβία, το υποστηρίζουν υλικά. Μάλιστα, κάποιες οργανώσεις δήθεν προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα τις ΗΠΑ, που σιώπησαν π.χ. στη θανατική καταδίκη του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, άσκησαν δριμεία κριτική για τη δίκη εναντίον των ισλαμιστών εγκληματιών πολέμου στο Μπαγκλαντές, επικαλούμενοι θέματα δήθεν διαφάνειας και δικαστικών προτύπων.
Μιλήστε μας για τη στάση των κομμάτων στο πρόσφατο νεολαιίστικο αντιϊσλαμιστικό κίνημα Shahbag.
Το κόμμα μας συμμετείχε ενεργά στο κίνημα Shahbag, αλλά έμμεσα. Πρακτικά καθόριζε τις επόμενες κινήσεις μια επιτροπή. Σε αυτήν συμμετείχε εκπρόσωπος της προσκείμενης σε εμάς Φοιτητικής Ένωσης Μπαγκλαντές. Έτσι συνδιαμορφώσαμε την πλατφόρμα του Shahbag. Εξάλλου, πολλοί συμμετέχοντες στο κίνημα ήταν μέλη μας, εργαζόμενα συνεχώς για την ανάπτυξή του. Παρείχαμε επίσης τεχνικο-οργανωτική υποστήριξη. Αρχικά, επιτρεπόταν να μιλήσουν στελέχη κομμάτων. Εγώ ο ίδιος μίλησα. Όμως όταν κάποια στελέχη του κυβερνώντος κόμματος μίλησαν, η πλειοψηφία του ακροατηρίου αυθόρμητα αντέδρασε πετώντας μπουκάλια, πεπεισμένο ότι το Awami League συμβιβάστηκε με τους ισλαμιστές, πιέζοντας μάλιστα το δικαστήριο να μην καταδικάσει σε θάνατο τους ισλαμιστές κατηγορούμενους. Κατόπιν τούτου, απαγορεύτηκαν οι τοποθετήσεις στελεχών κομμάτων, κάτι το σωστό, καθώς δεν επρόκειτο περί βήματος για κομματικές αντιδικίες. Ωστόσο, οι διοργανωτές της Πλατφόρμας δεν είχαν πρόβλημα με τη φυσική τους παρουσία στις πλατείες, όπου χιλιάδες λαού συγκεντρώνονταν νυχθημερόν για πάνω από ένα μήνα. Επρόκειτο για την αφύπνιση της νέας γενιάς. Γι’ αυτό οι ισλαμιστές αλλά και το ΒΝΡ κατηγόρησαν τους διοργανωτές ως άθεους, και μάλιστα η ισλαμιστική οργάνωση Hafezat-I-Islam ζήτησε τη θανατική καταδίκη των διοργανωτών. Στις 5-6 Μάη δημιούργησαν χάος στην πρωτεύουσα, σκοτώνοντας αστυνομικούς, πυρπολώντας αυτοκίνητα και γραφεία, μεταξύ των οποίων και τα δικά μας. Κατέθεσαν μία αντι-πλατφόρμα 13 σημείων που είναι ακραία αντιδραστική, αντιδημοκρατική και εχθρική προς τις γυναίκες. Επομένως, δύο διαμετρικά αντίθετες δυνάμεις και ιδέες συγκρούονται σήμερα, με την κυβέρνηση να ταλαντεύεται και να συμβιβάζεται.
Η κατάρρευση του εργοστασίου Rana Plaza, με πάνω από 1.100 εργάτες νεκρούς, τι αντίχτυπο θα έχει στο εργατικό κίνημα;
Τα γεγονότα στο Rana Plaza και η φωτιά στο εργοστάσιο Tazrin προκάλεσαν οργή και αγανάκτηση στους εργάτες ενδυμάτων. Εκατοντάδες χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους, ζητώντας τιμωρία των ιδιοκτητών. Η κυβέρνηση δεν έκανε τίποτα εναντίον τους. Το 1/3 των μελών του Κοινοβουλίου, άλλωστε, είναι ιδιοκτήτες εργοστασίων και βιοτεχνιών ενδυμάτων. Τώρα, πάλι απέφευγε να συλλάβει τον ιδιοκτήτη του κτιρίου, αλλά η εργατική κινητοποίηση και η πίεση της κοινής γνώμης ήταν καταλυτική. Περίπου 4.000.000 εργάτες, 80% εκ των οποίων νέες γυναίκες, δουλεύουν σε αυτό τον κλάδο στην πρωτεύουσα. Οι συνθήκες εργασίας είναι ακραία ανθυγιεινές και εκμεταλλευτικές, με το χαμηλότερο μισθό παγκοσμίως και πολύωρη –έως και 18ωρη– εργασία. Τέτοιες συνθήκες συχνά αποτελούν αιτία αντίδρασης. Η συνδικαλιστική δράση ωστόσο καταστέλλεται, με τη συνδρομή της αστυνομίας και «φουσκωτών». Μάλιστα, ο πρόεδρος του Κεντρικού Συνδικάτου Εργατών Ενδυμάτων, σ. Montu Ghos, συνελήφθη το 2011 και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια, μαζί με εκατοντάδες άλλους συνδικαλιστές.
Έτσι, το εργατικό κίνημα αντιδρά διαφορετικά. Επιδεικνύει υψηλό αίσθημα ταξικής αλληλεγγύης. Π.χ., συχνά, αν γίνει κάτι σε ένα εργοστάσιο, οι εργάτες άλλων εργοστασίων διαδηλώνουν αλληλέγγυοι προς τους συναδέλφους τους. Ειδικά οι εργάτριες επιδεικνύουν επαναστατικές δυνατότητες και θα παίξουν σημαντικό ρόλο στο επαναστατικό κίνημα της χώρας. Δεν είναι, ωστόσο, ορθό να ελπίζουμε πως η εργατική συνείδηση θα κάνει ποιοτικά άλματα από αυτό το γεγονός.
Και η Αριστερά τι κάνει;
Έχουμε πολλά και καλά στελέχη στον κλάδο και επιθυμούμε να αναπτύξουμε και άλλα. Σε πολιτικό επίπεδο, ενδιαφερόμαστε για την ενότητα της Αριστεράς, παρ’ ότι δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί. Όμως, κατ’ αρχάς, ποιος πρέπει να ενωθεί; Πιστεύουμε πως μόνο όσοι έχουν κάποια μαζική βάση και επαναστατικό παρελθόν μπορούν να τροποποιήσουν καταστάσεις. Το Εργατικό Κόμμα, ωστόσο, συμμετέχει στην 14κομματική κυβερνητική συμμαχία και υπερψηφίζει ακόμα και αντιλαϊκά μέτρα, όπως την κατάργηση των υπηρεσιακών κυβερνήσεων. Επιδιώκουμε την ενότητα μαζί του, μόνο αν αποχωρήσει από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, από την άλλη, αν και δηλώνει μαρξιστικό-λενινιστικό, έχουμε μεγάλες διαφορές, αλλά έχουμε συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα 15 σημείων και ενιαία αντιπαλεύουμε την κυβέρνηση, τους φονταμενταλιστές, τους ντόπιους αστούς και τον ιμπεριαλισμό. Υπάρχουν, τέλος, μικρές οργανώσεις, χωρίς επαναστατικό παρελθόν, που όμως μπορούν να ενωθούν σε ένα ευρύ αριστερό δημοκρατικό μέτωπο, μαζί με προσωπικότητες, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχει επιτευχθεί.
