Αρχίζει μεθοδικά η συγκομιδή περιουσιών στη χώρα των… κόκκινων δανείων
του Ζαχαρία Ρουστάνη
Η σύγχυση πρυτάνευσε τις τελευταίες μέρες στην επιβεβλημένη από τον Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών πρακτική, που υποχρέωνε τις τελευταίες να αποστείλουν το αργότερο έως τις 30 Δεκεμβρίου ειδοποίηση σε κάθε πελάτη με καθυστερημένες οφειλές. Ο τίτλος του «συνεργάσιμου δανειολήπτη» ήταν το διακύβευμα, όμως οι τράπεζες εκμεταλλεύτηκαν την ελλιπή πληροφόρηση και την αναμπουμπούλα και πίεσαν τους δανειολήπτες να προβούν άρον-άρον σε νέα ρύθμιση, με λεόντειους και καταχρηστικούς όρους, που σε ορίζοντα ύφεσης οδηγούν αργά ή γρήγορα, τον έναν μετά τον άλλον, τους πολίτες σε αδυναμία εξυπηρέτησης και σε παράδοση των περιουσιών τους. Η φτωχοποίηση που επιβλήθηκε στη χώρα αρχίζει τώρα να περνά στο τελευταίο της στάδιο, αυτό της… συγκομιδής περιουσιών.
Από τις 15 Φεβρουαρίου σταματά η προστασία για πρώτη κατοικία, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και καταναλωτικά δάνεια. Ως τότε, δηλαδή, εξαιρούνται από τις διατάξεις του σχεδίου «όλες οι απαιτήσεις από καταναλωτικές δανειακές συμβάσεις, δανειακές συμβάσεις με υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης πρώτης κατοικίας, δάνεια και πιστώσεις χορηγούμενες σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και δάνεια με εγγυήσεις του Eλληνικού Δημοσίου».
Ο εκδοχέας και το… θήραμα
Με αυτόν τον τρόπο η εφαρμογή περιορίζεται προσωρινά στις υπόλοιπες απαιτήσεις, δηλαδή στα δάνεια προς μεγάλες επιχειρήσεις και σε μη καταναλωτικά δάνεια χωρίς υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης πρώτης κατοικίας. Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου για τη «Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων» καθίσταται δυνατή η δημιουργία δευτερογενούς αγοράς μη εξυπηρετούμενων δανείων, που κρίνεται ότι θα ωφελήσει τόσο τα πιστωτικά ιδρύματα όσο και τους οφειλέτες. Οι εταιρίες που εξαγοράζουν τα κόκκινα δάνεια θα μπορούν να χορηγούν νέα δάνεια, μετά από άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος, προκειμένου να αναχρηματοδοτηθούν τα μη εξυπηρετούμενα.
Η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα μπορεί να ανατίθεται σε εταιρία εκδοχέα για διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών, χρόνος απαραίτητος για να καταστρώσει τη στρατηγική που αναλογεί στο εκάστοτε… θήραμα. Προβλέπεται, βέβαια, ότι 12 μήνες πριν από την προσφορά προς πώληση των απαιτήσεων, πρέπει να έχει προταθεί στον δανειολήπτη -και τον εγγυητή- με εξώδικη πρόσκληση η ρύθμιση του δανείου του. Η τράπεζα θα μπορεί να ενισχύσει άμεσα τη ρευστότητά της εισπράττοντας άμεσα ένα τμήμα της αμοιβής της, το οποίο είναι αμφίβολο αν θα το εισέπραττε με αναγκαστική εκτέλεση και σε κάθε περίπτωση θα το εισέπραττε πολύ αργότερα. Ο εκδοχέας θα έχει αγοράσει την απαίτηση σε τιμή μικρότερη της ονομαστικής της αξίας και θα μπορεί να εξαντλήσει στο έπακρον τις ευεργετικές ρυθμίσεις του περασμένου καλοκαιριού για τις ηλεκτρονικές κατασχέσεις και τη σχετική παράκαμψη των δικαστικών «εμποδίων». Προβλέπεται, επίσης, μη απαίτηση της προηγούμενης πρόσκλησης των οφειλετών στις περιπτώσεις των «επίδικων ή επιδικασθεισών απαιτήσεων ή των απαιτήσεων κατά των μη συνεργάσιμων δανειοληπτών», καθώς στις περιπτώσεις αυτές οι συνθήκες έχουν… ωριμάσει και η συγκομιδή χρειάζεται να επισπευστεί.
Όλα προμελετημένα
Μπορεί, βέβαια, να θεσπίζεται καθεστώς «αυστηρής εποπτείας» των εταιριών διαχείρισης και μεταβίβασης των απαιτήσεων και υποχρέωσή τους να τηρούν τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών, ώστε να διασφαλίζεται ότι σε κάθε περίπτωση δεν θα χειροτερεύσει η νομική ή πραγματική θέση του οφειλέτη μόνο και μόνο λόγω της μεταβίβασης της οφειλής του ή της ανάθεσής της προς διαχείριση», αλλά η «νομική θέση» έχει ήδη αλωθεί με τα προαπαιτούμενα του καλοκαιριού, η δε επιδείνωση της «πραγματικής θέσης» είναι… εξασφαλισμένη από τη συνεχιζόμενη ύφεση και την οικονομική ασφυξία που έχει δρομολογηθεί και ολοκληρώνεται στη χώρα.
Στο πλαίσιο της ενημέρωσης του δανειολήπτη, ορίζεται ότι οι Εταιρίες Διαχείρισης μπορούν να προσλαμβάνουν Εταιρίες Ενημέρωσης Οφειλετών για Ληξιπρόθεσμες Οφειλές (τις περίφημες εισπρακτικές). Στο μέτρο που η άρση απορρήτου είναι αναγκαία για τις ανάγκες της διαχείρισης, προβλέπεται η ρύθμιση αυτή ως απαραίτητη καθώς, όπως σημειώνεται στην αιτιολογική έκθεση, «η προβολή τραπεζικού απορρήτου θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδυναμία της εταιρίας να διεκπεραιώσει τη διαχείριση.
Ταυτόχρονα, όμως, τίθενται όρια στην άρση τόσο του τραπεζικού απορρήτου όσο και στην ανακοίνωση προσωπικών δεδομένων του οφειλέτη στην εταιρία διαχείρισης, καθώς αυτά επιτρέπονται μόνο στο μέτρο που είναι αναγκαία για τους σκοπούς της διαχείρισης».
Η διαχείριση και μεταβίβαση απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα πραγματοποιείται από ανώνυμες εταιρίες που εδρεύουν στην Ελλάδα ή σε κράτος-μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και εγκαθίστανται στην Ελλάδα μέσω υποκαταστήματος, στους σκοπούς των οποίων συμπεριλαμβάνεται η άσκηση αυτών των δραστηριοτήτων. Οι όροι, οι προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά χορήγησης της σχετικής άδειας για την άσκηση των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πλαίσιο της διαχείρισης και μεταβίβασης απαιτήσεων, θα εξειδικευτούν από την Τράπεζα της Ελλάδος καθώς αυτή θα χορηγεί την άδεια. Για τη λήψη της σχετικής άδειας, είναι απαραίτητη η πιστοποίηση της ταυτότητας των άμεσων ή και έμμεσων μετόχων, των συμβούλων, της ταυτότητας των προσώπων με ειδικές συμμετοχές και της ταυτότητας μετόχων άνω του 10%, «ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια των εν λόγω εταιριών και να περιορίζεται ο κίνδυνος νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες».
Παίρνουν θέση οι παίκτες
Σε 56 δισ. ευρώ ανέρχεται η πρώτη φουρνιά των «κόκκινων δανείων» που θα διατεθούν στα funds, μετά την ψήφιση των διατάξεων που ρυθμίζουν το πλαίσιο της διαχείρισης και μεταβίβασης απαιτήσεων μη εξυπηρετούμενων δανείων άνω των 90 ημερών. Εξ αυτών, τα 40 δισ. ευρώ είναι μη εξυπηρετούμενα δάνεια μεγάλων επιχειρήσεων και τα 16 δισ. ευρώ είναι στεγαστικά (το σύνολο των «κόκκινων» δανείων φθάνει τα 107 δισ. ευρώ επί συνόλου χορηγήσεων ύψους 212 δισ. ευρώ), ελλείψει όμως ρευστότητας στην οικονομία, η όποια απαίτηση αποπληρωμής θα ισοδυναμεί ανά πάσα στιγμή με κατασχετήριο. Ήδη τρεις διεθνείς εταιρίες έχουν πάρει θέση βολής, οι Aktua, Fortress και Apollo. Από τις μέχρι τώρα κρούσεις που έχουν κάνει στις τράπεζες έχει διαφανεί ότι τα κερδοσκοπικά κεφάλαια θέλουν να κατεβάσουν πολύ τον πήχη της αγοράς, φτάνοντας ακόμα και στα 5-15 ευρωλεπτά ανά ευρώ οφειλής! Αντίθετα, στα 40 με 50 ευρωλεπτά εκτιμώνται οι τιμές για βιώσιμες επιχειρήσεις με υψηλό δανεισμό, προεξοφλώντας τη διαγραφή του μισού της οφειλής με ανάληψη του μάνατζμεντ «που θα εξασφαλίσει την εξυγίανσή της και στη συνέχεια την πώλησή της».
Οι ειδικές εταιρίες που θα ιδρυθούν στη χώρα μας για τη διαχείριση και μεταβίβαση των κόκκινων δανείων θα μπορούν θεωρητικά να κάνουν στους δανειολήπτες «ευνοϊκότερες προτάσεις» ρύθμισης σε σχέση με τα πιστωτικά ιδρύματα, λόγω της διαφοράς της τιμής απόκτησής τους. Αλλά, στο μεταξύ, κανείς δεν θα τις εμποδίσει να μετατρέψουν σε χρηματιστηριακό προϊόν το λάφυρό τους και ως εκ τούτου, μπορεί να «έχουν τη δυνατότητα», αλλά δεν θα προτιμήσουν να κάνουν ευνοϊκότερες προτάσεις.
