Βρισκόμαστε εν μέσω των γιορτών και πολλοί από εμάς αποφασίζουμε να κάνουμε δώρο βιβλία. Και πολύ καλά κάνουμε!
Το ζήτημα είναι από πού τα αγοράζουμε.
Πριν από λίγες μέρες βρέθηκα σε γνωστό πολυκατάστημα που πουλάει κυρίως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, αλλά –δυστυχώς– και βιβλία.
Μπαίνοντας στην είσοδο πήγα να χαζέψω τις «προτάσεις» του βιβλιοπωλείου. Πάνω πάνω στο ράφι «Η Γυναίκα Μέσα μου» της Britney Spears. Ένα σωρό αντίτυπα με τη θολωμένη γυμνή φωτογραφία της τραγουδίστριας στο εξώφυλλο.
Διαβάζω πως είναι «μια γενναία και εντυπωσιακά συγκινητική αφήγηση για την ελευθερία, τη διασημότητα, τη μητρότητα, την επιβίωση, την εμπιστοσύνη και την ελπίδα. Γραμμένο με ειλικρίνεια και χιούμορ, το συγκλονιστικό βιβλίο της Spears φωτίζει τη δύναμη του έρωτα και της μουσικής…»
Μάλιστα.
Κάτω από τη Britney ο Καζαντζάκης!
Ενδιαφέρουσα η αξιολόγηση των συγγραφέων. Έτσι είναι όμως. Για το πολυκατάστημα πιο σημαντική συγγραφέας είναι η Britney. Ο Καζαντζάκης ούτε μια γυμνή φωτογραφία δεν έχει βγάλει. Τι κρίμα!
Ανεβαίνω στον όροφο των βιβλίων και πάνω στους πάγκους η εμπορικότητα κυριαρχεί συντριπτικά έναντι της ποιότητας. Προωθείται (να υποθέσω όχι με το αζημίωτο) κυρίως η υποκουλτούρα, η ροζ λογοτεχνία, τα βιβλία για παιδιά που έχουν τα πιο εντυπωσιακά εξώφυλλα. Πού και πού υπάρχουν και κάποια καλά βιβλία χαμένα στο δάσος των ιλουστρασιόν εκδόσεων…
Με αυτή την εικόνα στο μυαλό, λίγες μέρες αργότερα βρίσκομαι στη Λέσβο καλεσμένος από τα βιβλιοπωλεία Φωτίου. Και λέω «βιβλιοπωλεία» γιατί το ένα που λειτουργεί η κυρία Μαίρη Φωτίου βρίσκεται στην πόλη της Μυτιλήνης ενώ το άλλο που λειτουργεί η κόρη της Μυρένα βρίσκεται σε ένα χωριό της Γέρας, τον Παπάδο.
Έχω επισκεφθεί τρία βιβλιοπωλεία στην πόλη της Μυτιλήνης, το ένα καλύτερο από το άλλο: Book & Art της Βάλιας Μπαρμπατιώτη, το ιστορικό βιβλιοπωλείο Χατζηδανιήλ (λειτουργεί από το 1827) της Κλειώς Χατζηδανιήλ και αυτό της κυρίας Φωτίου.
Σε πείσμα των καιρών προσφέρουν πολιτισμό, έχουν βιβλία που χαίρεσαι να τα ξεφυλλίζεις και να τα διαβάζεις, έχουν γνώσεις ώστε να κατευθύνουν τον άνθρωπο που περνά την πόρτα τους, είναι έτοιμοι να σου φέρουν κάθε βιβλίο που θα ζητήσεις.
Νιώθω αγαλλίαση κάθε φορά που βρίσκομαι στο νησί, αλλά και θυμό για την έλλειψη υποστήριξης τόσο από την πολιτεία, όσο και από τους εκδότες. Που συνεχίζοντας (όχι όλοι ευτυχώς) μια ολέθρια πολιτική θεωρούν πολύ σωστό να προσφέρουν μεγάλες εκπτώσεις σε πολυκαταστήματα, να τοποθετούν όπου λάχει τα βιβλία τους, χωρίς να συνειδητοποιούν πως τα απαξιώνουν με τον χειρότερο τρόπο.
Όμως και οι αναγνώστες-πελάτες έχουν ευθύνες που για μικρές (ή και ανύπαρκτες) διαφορές στη τιμή, αντί να στηρίξουν τα καλά βιβλιοπωλεία της πόλης και του νησιού τους προτιμούν διάφορα άλλα καταστήματα ή και τις αγορές μέσω διαδικτύου.
Φυσικά η κύρια ευθύνη βαραίνει τους κρατικούς φορείς. Η ανυπαρξία Κέντρου Βιβλίου, η ανυπαρξία οποιασδήποτε στήριξης των βιβλιοπωλείων της περιφέρειας, ο επερχόμενος φορολογικός διωγμός κι άλλα πολλά καθιστούν τις προσπάθειες των ανθρώπων των μικρών βιβλιοπωλείων ηρωικές.
Και στις μεγάλες πόλεις.
Ακόμη περισσότερο όμως στους μικρούς τόπους. Μου κάνει εντύπωση το διπλό κουράγιο που χρειάζονται άνθρωποι όπως η κυρία Μυρένα Φωτίου για να μην παραδώσουν τα όπλα.
Διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο του Παπάδου στη Γέρα και συναντώντας το μικρό αυτό βιβλιοπωλείο χαίρεσαι να βλέπεις καλά βιβλία στη βιτρίνα και στα ράφια του. Ευτυχώς που υπάρχουν βεβαίως και τα χαρτικά, τα μολύβια, τα στυλό κ.λπ., αλλιώς δεν πιστεύω πως μόνο με τα βιβλία μπορεί κανείς να τα βγάλει πέρα.
Να κρατάς το μαγαζί και να υπάρχουν μέρες που περνούν το κατώφλι ελάχιστοι άνθρωποι. Κι εσύ να μην το βάζεις κάτω.
Χωρίς βοήθεια σχεδόν να οργανώνεις εκδηλώσεις, να ψάχνεις για «χορηγούς» ώστε να μπορέσεις να φέρεις συγγραφείς…
Και η Λέσβος δεν είναι το μόνο μέρος που συμβαίνουν αυτά. Όπου κι αν έχω ταξιδέψει βρίσκω τέτοια βιβλιοπωλεία. Στην Ξάνθη, στην Καστοριά, στην Αλεξανδρούπολη, στα Χανιά, στην Κόρινθο, στη Λέρο, στη Χίο, στην Κομοτηνή, στα Ιωάννινα…
Κι όπου δεν υπάρχουν τέτοια βιβλιοπωλεία η έλλειψή τους είναι κάτι περισσότερο από προφανής για το επίπεδο πολιτισμού ενός τόπου.
Κι όπου κι αν έχω ταξιδέψει και επισκέπτομαι βιβλιοπωλεία, αλλά και μέσα στην Αττική, παντού μένω με τις καλύτερες εντυπώσεις. Με ανθρώπους που έχουν αγάπη και πάθος για το βιβλίο και το διάβασμα. Που έχουν γνώσεις.
Αφού κανείς δεν τους στηρίζει, ας το κάνουμε εμείς.
Ο τρόπος απλός: Αγοράζουμε βιβλία ΜΟΝΟ από τα βιβλιοπωλεία…
Υ.Γ.: Κανονικά θα έπρεπε, αντί να γράφω, να παραθέσω ονόματα και διευθύνσεις βιβλιοπωλείων από όλη την Ελλάδα…
