Tα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών στέλνουν μηνύματα για την αναμέτρηση του Νοέμβρη
Παρά τις ιδιαιτερότητες των διπλών αυτοδιοικητικών εκλογών της περασμένης Κυριακής στο ισπανικό κράτος (ταυτόχρονη ψηφοφορία για δήμους και αυτόνομες κοινότητες), τα αποτελέσματα δίνουν μια πρόγευση των τάσεων του εκλογικού σώματος, και προαναγγέλλουν αδυναμία σχηματισμού μονοκομματικής κυβέρνησης στις εθνικές εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Οι «σοσιαλιστές», αν και παραμένουν δεύτερη δύναμη, αδυνατούν να καλύψουν τις μεγάλες απώλειες της δεξιάς, κι έτσι ο παραδοσιακός δικομματισμός έχει δεχθεί σημαντικό πλήγμα. Από την άλλη, το κατασκεύασμα των Ciudadanos (η ισπανική εκδοχή του «Ποταμιού», που προωθείται από όλα τα δυναμικά κέντρα του συστήματος) λειτουργεί αρκετά πετυχημένα ως «μαξιλαράκι» απορρόφησης της δυσαρέσκειας. Έτσι ανακόπτεται και η δυναμική των Podemos, που καθηλώθηκαν στην τρίτη θέση σε επίπεδο ισπανικού κράτους.
Μαδρίτη και Βαρκελώνη: εκτός μέσου όρου
Οι θριαμβολογίες με βάση δύο εξαιρετικές (κυριολεκτικά) περιπτώσεις, τις επιτυχίες των δημοτικών σχημάτων σε Μαδρίτη και Βαρκελώνη, δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Καταρχήν επειδή οι κινηματικοί συνδυασμοί «Μαδρίτη Τώρα» και «Βαρκελώνη Μαζί» αποτέλεσαν συσπειρώσεις ευρύτερων δυνάμεων με επικεφαλής εμβληματικές προσωπικότητες, κι έπειτα επειδή δίνεται η λανθασμένη εντύπωση σαρωτικής νίκης (τα συγκεκριμένα αποτελέσματα των συνδυασμών στους δύο δήμους είναι 32% και 25% αντίστοιχα).
Έτσι, στη Μαδρίτη η μοναδική πιθανότητα εκδίωξης της δεξιάς από τη δημαρχία είναι η φθοροποιά συνεργασία με τους «σοσιαλιστές», που όμως μάλλον προτιμούν να φλερτάρουν με τη δεξιά και τους Ciudadanos… Αντίθετα, στην καταλανική πρωτεύουσα είναι εφικτή μια ριζοσπαστική συμμαχία αφού, εκτός από τη «Βαρκελώνη Μαζί», υψηλά ποσοστά συγκέντρωσαν και οι αυτονομιστικές δυνάμεις (Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας 11% και Λίστες Λαϊκής Ενότητας 7,5%).
Κι όμως, υπάρχει προοπτική!
Το σάπιο και αντιλαϊκό σύστημα επιχειρεί απεγνωσμένα, και με σχετική επιτυχία (π.χ. Ciudadanos), να αποπροσανατολίσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Στο στρατόπεδο των δυνάμεων που διακηρύσσουν ότι επιθυμούν αλλαγή υπάρχουν σοβαρά προβλήματα: 1) Οι Podemos χάνουν την αρχική ορμή τους και ωθούνται σε αμφιλεγόμενες συμμαχίες. 2) Η ισπανική Ενωμένη Αριστερά συνεχώς συμπιέζεται προς τα κάτω και σπαράσσεται από εσωτερικές έριδες (π.χ. στο δήμο της Μαδρίτης ένα τμήμα υποστήριξε τον κινηματικό συνδυασμό, ενώ ένα άλλο κατέβασε χωριστή λίστα, με απογοητευτικά αποτελέσματα). 3) Η Πατριωτική Αριστερά (Βάσκοι, Καταλάνοι κ.λπ.) απλά συγκρατεί τις δυνάμεις της. Φαίνεται λοιπόν ότι η μοναδική ελπιδοφόρα προοπτική είναι η σύγκλιση αυτών των τριών προοδευτικών χώρων. Αν επιχειρηθεί κάτι τέτοιο, που διακαώς το επιθυμεί η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνικής τους βάσης (κόντρα στην εχθρότητα που επικρατεί στις «κορυφές»), μπορεί να γεννηθεί ένα νέο μπλοκ πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που θα αμφισβητήσει σοβαρά την κυριαρχία του παλιού.
Παρακάτω δημοσιεύουμε το άρθρο του Κατού Αρκονάδα επειδή δίνει μια εικόνα της κατάστασης πιο «πραγματική», κι άρα πιο χρήσιμη, από τις αχρείαστες θριαμβολογίες.
Ε.Φ.
***
Εποχή αλλαγών ή αλλαγή εποχής;
Του Κατού Αρκονάδα*
Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα του πρωθυπουργού Ραχόι (PP) πήρε την πρώτη θέση στις δημοτικές εκλογές στο ισπανικό κράτος με πάνω από 6 εκατομμύρια ψήφους (27%) και εξέλεξε 22.750 συμβούλους. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) ακολουθεί με 5.600.000 ψήφους (25%) και 20.823 συμβούλους. Τα παραδοσιακά συστημικά κόμματα αποσπούν το 52% των ψήφων που, προστιθέμενο στο 6,5% των «Πολιτών» (Ciudadanos), δίνει σχεδόν 60% σε αυτούς που στηρίζουν το καθεστώς και το νεοφιλελεύθερο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο.
Από την άλλη, αυτές οι εκλογές επιβεβαιώνουν το κλείσιμο του κύκλου του παραδοσιακού δικομματισμού στην Ισπανία, που παλιά συγκέντρωνε ποσοστά πολύ ψηλότερα από τα σημερινά, και την ανάδειξη νέων κομμάτων και νέων τρόπων άσκησης της πολιτικής. Όλα δείχνουν ότι, όποιος και να κερδίσει τις εκλογές στα τέλη του έτους, οι συστημικές δυνάμεις πιθανά θα αποσπάσουν ένα σημαντικό ποσοστό και, μέσα σε μια κρίση που κάποιοι τη θεώρησαν αξεπέραστη, θα επιχειρήσουν να ανασυνθέσουν –με κάποιες επιφανειακές παραχωρήσεις– το παλιό πολιτικό σύστημα.
Πτώση του δεξιού Λαϊκού Κόμματος
Ωστόσο, η διαφθορά που έχει κυριεύσει την ισπανική πολιτική έχει αφήσει το σημάδι της στο Λαϊκό Κόμμα, το οποίο είδε την ισχύ του να μειώνεται κι άλλο, την ίδια ώρα που αυξάνεται η παρουσία της αριστεράς και του κοινωνικού φιλελευθερισμού της κεντροαριστεράς. Το Λαϊκό Κόμμα χάνει την απόλυτη πλειοψηφία στις περισσότερες πρωτεύουσες και στις αυτόνομες κοινότητες. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της νέας αυτής εποχής είναι η πρωτεύουσα της χώρας, όπου η Εσπεράνθα Αγκίρε του Λαϊκού Κόμματος ήρθε μεν πρώτη τόσο σε ψήφους όσο και σε αριθμό συμβούλων, αλλά μια συμμαχία μεταξύ του συνδυασμού «Μαδρίτη Τώρα» (συσπείρωση των Podemos, τμήματος της Ενωμένης Αριστεράς και του κόμματος Equo, μεταξύ άλλων) και του PSOE θα μπορούσε να δώσει τη δημαρχία στη Μανουέλα Καρμένα, την πρώην δικαστίνα του Ανώτατου Δικαστηρίου, υποψήφια με το «Μαδρίτη Τώρα».
Συμμαχία Podemos–PSOE;
Η ενωτική πλατφόρμα «Μαδρίτη Τώρα», στο εσωτερικό της οποίας οι Podemos έχουν σημαντική ισχύ, θα μπορέσει να κυβερνήσει τη Μαδρίτη μόνο μέσω μιας συμμαχίας με το PSOE. Μιλάμε για το PSOE των GAL [Σ.τ.Μ.: παραστρατιωτικές ομάδες που συγκρότησε η τότε «σοσιαλιστική» ισπανική κυβέρνηση και τους ανέθεσε τον «βρώμικο πόλεμο» ενάντια στη βασκική ΕΤΑ], το κόμμα των υποθέσεων διαφθοράς στην Ανδαλουσία, το κόμμα που άρχισε να εφαρμόζει το 2010 τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές προσαρμογής μέσω της εργασιακής «μεταρρύθμισης» και της περικοπής των συντάξεων. Εάν επιλεχθεί αυτό το πιθανό σενάριο, η πρώτη επίπτωση θα είναι ότι οι Podemos θα αναγκαστούν να κατεβούν από τα σύννεφα της θεωρητικής συζήτησης στη λάσπη της πολιτικής αρένας. Η δεύτερη επίπτωση, θα είναι ότι η ανηφόρα που οδηγεί στις γενικές εκλογές στο τέλος του έτους θα επιμηκυνθεί και θα γίνει ακόμη πιο απότομη.
Καταλονία: Η ελπιδοφόρα εξαίρεση
Η Καταλονία για μία ακόμη φορά κάνει τη διαφορά. Η Άντα Κολάου, μια ακτιβίστρια κατά των εξώσεων, την οποία μέχρι πρόσφατα τη βλέπαμε με μια ντουντούκα στο χέρι ή ακόμη και να την έχει συλλάβει η αστυνομία, θα είναι η επόμενη δήμαρχος της Βαρκελώνης με τη συμμαχία «Βαρκελώνη Μαζί». Έτσι, η πιο σημαντική δημαρχία που κερδίζει η αριστερά είναι, παραδόξως, αυτή που κερδήθηκε με τη συμμαχία στην οποία έχουν τη λιγότερη επιρροή οι Podemos! Στη «Βαρκελώνη Μαζί» συμμετέχουν τα κόμματα «Πρωτοβουλία για την Καταλονία – Πράσινοι», «Ενωμένη και Εναλλακτική Αριστερά», Equo, «Συνταγματική Διαδικασία» και Podemos (ο βασικός υποψήφιος των οποίων, ο Χάιμε Άσενς, εξελέγη μόλις τέταρτος μεταξύ των δημοτικών συμβούλων του συνδυασμού). Η «Βαρκελώνη Μαζί» κέρδισε τις εκλογές στην καταλανική πρωτεύουσα επειδή είναι ο συνδυασμός που: 1) Έχει περισσότερο προχωρήσει σε νέους τρόπους άσκησης της πολιτικής και λειτουργεί με πραγματική εσωτερική δημοκρατία. 2) Έχει εμβαθύνει στη διαδικασία της σύγκλισης και της λαϊκής ενότητας από τα κάτω περισσότερο από κάθε άλλο αντίστοιχη συλλογικότητα. 3) Έχει υιοθετήσει έναν ηθικό κώδικα για την εσωτερική του λειτουργία, από τον οποίο θα μπορούσαν να παραδειγματιστούν πολλές άλλες δυνάμεις της αριστεράς.
(πατήστε και δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερο μέγεθος)
Ανατροπή στη Ναβάρα;
Στη Χώρα των Βάσκων και στη Ναβάρα [Σ.τ.Μ.: η Ναβάρα δεν αναγνωρίζεται από το ισπανικό κράτος ως τμήμα της Χώρας των Βάσκων] η Πατριωτική Αριστερά και τα κόμματα που απαρτίζουν το πλατύ μέτωπο υπέρ της ανεξαρτησίας Bildu, που είχαν πάρει 345.000 ψήφους το 2011 και ήταν η πρώτη δύναμη σε περιφερειακό επίπεδο, έχασαν το 10% των ψήφων τους. Από την άλλη, πηγή χαράς είναι η ισχυρή πιθανότητα να ανατραπεί το καθεστώς στη Ναβάρα, αφού τα κόμματα που υποστηρίζουν την αλλαγή (Bildu, Podemos και η τοπική εκδοχή της Ενωμένης Αριστεράς) εκλέγουν συνολικά 26 βουλευτές στο τοπικό κοινοβούλιο – δηλαδή απόλυτη πλειοψηφία. Παρότι οι Podemos δεν έχουν σημαντική παρουσία στη Χώρα των Βάσκων και στη Ναβάρα (αφού εκεί δεν υφίσταται η αποσύνθεση της ισπανικής πολιτικής και συνδικαλιστικής αριστεράς), το πλατύ μέτωπο υπέρ της ανεξαρτησίας πλέον δεν μαζεύει την ψήφο ούτε της δυσαρέσκειας ούτε της ελπίδας. Άρα θα χρειαστεί να ανοιχτεί μια συζήτηση τους επόμενους μήνες ώστε να βρεθούν νέοι τρόποι άσκησης της πολιτικής, προσαρμοσμένοι στη νέα εποχή που βιώνει η βασκική κοινωνία.
Κεντροδεξιά εναντίον κεντροαριστεράς
Στους επόμενους μήνες θα κυριαρχήσει μια διαμάχη ανάμεσα στην κεντροδεξιά και την κεντροαριστερά, με το Λαϊκό και το Σοσιαλιστικό Κόμμα να είναι σαν κάτι παλιούς πρωταγωνιστές του κινηματογράφου, που είναι κακοί ηθοποιοί αλλά… κρατάνε – και με τους Podemos και τους Ciudadanos να είναι οι ανερχόμενοι αστέρες της νέας ισπανικής πολιτικής σκηνής. Οι Ciudadanos, αν δεν φθαρούν πολύ από τις μετεκλογικές συμμαχίες σε αυτοδιοικητικό επίπεδο, θα φτάσουν δυνατοί στις γενικές εκλογές, όπου η έλξη που ασκεί ο ηγέτης τους μπορεί να τους εγγυηθεί ακόμη και την τρίτη θέση. Οι Podemos, παρά το παράδοξο γεγονός ότι μία δικαστίνα 71 χρόνων τους ανανέωσε (οι πληροφορίες λένε ότι στη γιορτή της νίκης στη Μαδρίτη πολύς κόσμος φώναζε «Μανουέλα για πρόεδρος» παρόντος του Πάμπλο Ιγκλέσιας…), θα τα βρουν σκούρα αν προχωρήσουν σε συμμαχίες με το Σοσιαλιστικό Κόμμα.
Τυχόν συμμαχία των Podemos με το Σοσιαλιστικό Κόμμα, και η αδυναμία να παρουσιάσουν ως δική τους τη δημαρχία της Άντα Κολάου ή έστω την πιθανή δημαρχία της Μανουέλα Καρμένα (αν βέβαια αποτραπούν τα σενάρια συνεργασίας δεξιάς, σοσιαλιστών και Ciudadanos στη Μαδρίτη…), δεν είναι θρίαμβος. Ακόμη ένα στοιχείο σημαντικό είναι ότι στην πόλη της Μαδρίτης η λίστα «Μαδρίτη Τώρα» της Μανουέλα Καρμένα πήρε 519.000 ψήφους ενώ, με τον ίδιο αριθμό ψηφοφόρων, η λίστα των Podemos στο αυτόνομο κοινοβούλιο πήρε μόλις 285.000 ψήφους. Δηλαδή πολλοί παραδοσιακοί ψηφοφόροι του Σοσιαλιστικού Κόμματος ψήφισαν στο δήμο της Μαδρίτης τη συσπείρωση της αριστεράς με επικεφαλής μια μη κομματική υποψήφια, αλλά για την τοπική κυβέρνηση το Σοσιαλιστικό Κόμμα διατηρεί τη δεύτερη θέση, πίσω από το Λαϊκό Κόμμα και μπροστά από τους Podemos.
(πατήστε και δείτε τον πίνακα σε μεγαλύτερο μέγεθος)
Ζητούμενο η γενίκευση των «εξαιρέσεων»!
Είναι ξεκάθαρο ότι οι Podemos προκάλεσαν την κατάρρευση του ισπανικού δικομματισμού. Όμως, από τις ρωγμές αυτού του καταρρέοντος συστήματος γεννήθηκαν οι δεξιοί Podemos που ονομάζονται Ciudadanos, οι οποίοι θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν καλύτερα την ευκαιρία που ανοίγεται στο τέλος του χρόνου…
Από τη στιγμή που ο δικομματισμός έδωσε τη θέση του σε έναν τετρακομματισμό, θα πρέπει να δούμε εάν η λαϊκή ενότητα που επιτεύχθηκε στη Βαρκελώνη και στη Μαδρίτη θα μπορέσει να απλωθεί σε ολόκληρο το ισπανικό κράτος. Σ’ αυτό το υποθετικό σενάριο, θα είναι κρίσιμος ο ρόλος των αριστερών δυνάμεων της περιφέρειας, στη Χώρα των Βάσκων και στην Καταλονία αλλά ακόμη και στη Γαλικία, όπου οι «παλίρροιες των πολιτών» άρπαξαν από το Λαϊκό Κόμμα την απόλυτη πλειοψηφία σε ένα από τα ιστορικά του φέουδα. Το ισπανικό κράτος ζει αναμφίβολα μια εποχή αλλαγών. Αλλά ακόμη είναι νωρίς για να προσδιοριστεί εάν θα μετατραπεί σε μια αλλαγή εποχής.
* Ο Κατού Αρκονάδα είναι Βάσκος πολιτικός επιστήμoνας. Έχει διατελέσει σύμβουλος στο υπουργείο Στρατηγικού Σχεδιασμού και στην Αντιπροεδρία του Πολυεθνικού Κράτους της Βολιβίας. Είναι μέλος του Δικτύου Διανοουμένων για την Υπεράσπιση της Ανθρωπότητας. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 24/5/2015 στην ηλεκτρονική σελίδα του TeleSur (www.telesurtv.net).
