του Γιάννη Σχίζα
Στην ομαδική θερινή έκθεση ζωγραφικής της Gallery Art Prisma, 24 καλλιτέχνες μας μεταδίδουν μια αίσθηση που ιδιαίτερα εκφράζει η Λουϊζα Καρπιδάκη, ιστορικός τέχνης: «Ατέρμονα ταξίδια, θελκτικά αρμενίσματα, μαγευτικά πελάγη… Και πριν απ’ όλα η θάλασσα του καθενός, κατασκευασμένη από τα δικά του εικαστικά υλικά». Η θάλασσα είναι απέραντη σε σχέση με τη στεριά, είναι 366.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή τα 7/10 του συνολικού γήινου χώρου, ο οποίος στη χερσαία του μορφή έχει τεράστιους φυσικούς πόρους, διαθέτει εκτάσεις για καλλιέργειες και βόσκηση, διαθέτει βουνά πανύψηλα.
Η θάλασσα όμως είναι μια στεριά από την ανάποδη! Έχει βουνά, χαράδρες, πεδιάδες, όλες τοποθετημένες αντιστρόφως! Η θάλασσα διαπλέεται με τα πλωτά μέσα –κατοικείται μάλλον ευκαιριακά– πως όμως θα μας φαίνονταν αν υπήρχε ένα υβρίδιο θάλασσας και στεριάς;
Έχω υπόψη μου τον παλιό Πρύτανη του Πολυτεχνείου, Στέλιο Μαγειρία, πρωτεργάτη των χωματουργικών έργων του Αχελώου, που έλεγε ότι η θάλασσα γεφυρώνεται – και σαν παράδειγμα ανέφερε εκείνο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κατέλαβε την Τύρο της Φοινίκης μετά πολύμηνη πολιορκία, αφού προηγουμένως κάλυψε την απόσταση της Τύρου από ορισμένο μέγεθος της στεριάς με όγκους χωμάτων. Έχω υπόψη μου τον Κλωντ Λεβύ Στρως, μεγάλο ανθρωπολόγο, που όμνυε στη θάλασσα πριν να γίνει οπαδός του δασικού χώρου. Κι ακόμη έχω υπόψη μου τον Κώστα τον Μοσχόπουλο, εκλεκτό συνάνθρωπο, που έπαιζε τον φίλο της θάλασσας πάντα από τη προοπτική του πλοιάρχου κρουαζιερόπλοιου.
Αλλά δεν είχα καθόλου υπόψη την αναφορά του Παντελή Κάκαρη, στην Oeanix, τη πρώτη πλωτή πόλη που θα κατασκευασθεί στη Νότια Κορέα σαν επίνειο της δεύτερης μεγάλης πόλης, μέχρι το 2025! Πάντως ανακαλούσα στη μνήμη μου την εντύπωση που μου είχε προκαλέσει ο Μαγειρίας όταν έλεγε ότι η πρόσχωση του διαδρόμου 03/21 (καταρχήν τροχόδρομου) στην θάλασσα του Σαρωνικού ήταν μια πανεύκολη διαδικασία, ακόμη και από τον ορίζοντα του 1988: Τότε που δεν υπήρχε νέο αεροδρόμιο στην Αθήνα, τη χρονιά στην οποία γινόταν στο Πάντειο Πανεπιστήμιο μια Ημερίδα για τα μεγάλα έργα στην Ελλάδα, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν η γέφυρα Ρίου-Αντιρίου και άλλα.
Oceanix
Παντελής Κάκαρης: Η πρώτη πλωτή πόλη του κόσμου θα κατασκευαστεί στη Νότια Κορέα μέχρι το 2025. «Αποτελούμενη από μια σειρά από διασυνδεδεμένες πλατφόρμες, η προτεινόμενη “πλωτή πόλη” θα μπορούσε εντέλει να φιλοξενήσει 10.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τους σχεδιαστές της, προσφέροντας στις παράκτιες περιοχές μια δραστική λύση απέναντι στην απειλή της ανόδου της στάθμης της θάλασσας», γράφει ο Κάκαρης. Και συνεχίζει: «Προκατασκευασμένες σε εργοστάσια και στη συνέχεια ρυμουλκούμενες στην προσχεδιασμένη θέση τους, οι προτεινόμενες πλατφόρμες θα ανεβοκατεβαίνουν μαζί με το επίπεδο της θάλασσας. Κάθε μία από τις γειτονιές των πέντε στρεμμάτων έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενεί 300 άτομα σε κτίρια ύψους έως και επτά ορόφων».
Το σχέδιο είναι σαφές και λειτουργικό, σε περιοχές υπερπληθυσμού ή περιοχές που είναι ευάλωτες σε προβλήματα απομείωσης του μεγέθους του στερεού εδάφους – π.χ. χάρη στη δράση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Οι προτεινόμενες πόλεις προβλέπεται να είναι αυτοσυντηρούμενες, να παράγουν δική τους τροφή και ενέργεια με μηδενικά απόβλητα, να διαθέτουν εγκαταστάσεις τροφίμων υδροπονίας και φάρμες θαλασσινών στον γύρω χώρο. Ακόμη όμως, πράγμα που είναι σημαντικότερο: Οι ακατοίκητες πλατφόρμες, εκτός από τη χρήση τους για την καλλιέργεια μπαμπού για τη κατασκευή νέων κτιρίων, θα μπορούν να φιλοξενήσουν πλωτές ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες!
Οι ανεμογεννήτριες στις θάλασσες
Στην Ελλάδα παρασυρθήκαμε σε μια αέναη διεκδίκηση των ανεμογεννητριών – να τις ξαποστείλουμε έξω από τις ορεινές περιοχές, χωρίς όμως να ορίζουμε τον τόπο. Το χειρότερο όμως ήταν ότι παρασυρθήκαμε σε μια διεκδίκηση των α/γ έξω από τις πεδιάδες, τη στιγμή μάλιστα που στη γειτονική Ιταλία οι πεδιάδες τα τελευταία χρόνια έβριθαν κυριολεκτικά από α/γ. Πεισμένοι για το λεγκαλισμό μας, βέβαιοι για την πειστικότητα των επιχειρημάτων μας και αποφασισμένοι να προασπίσουμε τη μορφή του χώρου, μπλεχτήκαμε σε ένα μάταιο αγώνα: Μάταιο κατά το ότι έδειχνε στους αμαθείς γραφειοκράτες το χαμηλό κόστος της εγκατάστασης στα βουνά, εν όψει των χαμηλών ή ανύπαρκτων αντιστάσεων του ντόπιου ορεινού πληθυσμού. Δεν δεχτήκαμε να ακούσουμε τη λύση της παράκτιας εγκατάστασης, δεν δεχτήκαμε να ακούσουμε τη λύση της επιθαλάσσιας εγκατάστασης, παρά το γεγονός ότι αυτή μας προσφέρονταν κατά καιρούς ως λύση διαρκείας.
Τουλάχιστον από το 2008 είχα τονίσει την αντιπαλότητα μεταξύ των γιγαντιαίων ανεμογεννητριών με τις ευπροσάρμοστες αιολικές εφαρμογές – είτε αυτές παρήγαγαν αφαλάτωση είτε παρήγαγαν ρεύμα σε αστικά ή παραθαλάσσια τοπία. Μάλιστα δε τόνιζα ότι χώρες με υψηλή περιβαλλοντική προστασία (Ολλανδία, Γερμανία, Δανία) είχαν την τάση να εκτοπίζουν τις συστοιχίες α/γ μέχρι και 25 χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές τους. (1)
Οι χερσαίες ανεμογεννήτριες που εγκαθίστανται σε βουνά καταστρέφουν τη φύση, ανοίγοντας νέες χαράξεις στην επιφάνεια της και επιβάλλοντας «πλατφόρμες» με περίσσεια τσιμέντου και οικοδομικών υλικών. Οι ανεμογεννήτριες επηρεάζουν δυσμενώς τους πληθυσμούς των πουλιών, μάλιστα δε με την παρουσία τους μειώνουν τον ζωτικό χώρο που έχουν ανάγκη πολλά είδη για την αναπαραγωγή τους. Γράφει ο Έντσο Κριπέτσι, υπεύθυνος της Ιταλικής Ορνιθολογικής Εταιρείας: «Η βιοποικιλότητα δέχτηκε το βαρύτερο πλήγμα της ιστορίας της στους σημαντικότερους χώρους διάχυσης της: ολάκεροι πληθυσμοί ψαλιδιάρη εξαφανίστηκαν ενώ αιολικά πάρκα, ξεδιάντροπα υλοποιημένα κοντά σε σημαντικούς τόπους φωλιάσματος μαύρου πελαργού, χρυσαετού, χρυσογέρακου και άλλων σπάνιων ειδών, προκάλεσαν ανεπανόρθωτη ζημιά στους αντίστοιχους πληθυσμούς, όπως και στους τοπικούς πληθυσμούς των αποδημητικών, των νυχτερίδων και των τυπικών ειδών του αγροτικού χώρου». (2)
Στο παρελθόν, μέσα από μια διαδικασία προκαταρκτικής χωροθέτησης θαλάσσιων αιολικών, βάσει μελέτης του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, είχαν επιλεγεί 12 περιοχές, μεταξύ των οποίων εκείνες των Αλεξανδρούπολης – Σαμοθράκης, Λήμνου, Αγίου Ευστρατίου, Κω, Κάσου, Κέρκυρας, Εύβοιας και Αττικής. Στις περιοχές αυτές έχουν υποβληθεί αιτήσεις που είναι ενεργές από τους ομίλους ΤΕΡΝΑ και Κοπελούζου, οι οποίοι διεκδικούν και ρόλο πιλοτικών έργων, που είναι ένα σχέδιο που μελετά το ΥΠΕΝ για να εκκινήσει τον μηχανισμό και να «θεραπεύσει» τις παιδικές ασθένειες.
Αυτή την περίοδο, στην Ευρώπη λειτουργούν ή είναι υπό κατασκευή περίπου 16 GW offshore πάρκα: Από αυτά μόνο τα 233 MW είναι πλωτά (δένονται με άγκυρα στον βυθό) και τα υπόλοιπα είναι σταθερής θεμελίωσης.
Οι χώρες που παρουσιάζουν αυξημένη παρουσία στα πλωτά αιολικά λόγω γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία. Σε αυτές τις χώρες, εκτός από τα 233 MW, βρίσκονται σε στάδια ανάπτυξης επιπλέον 10,6 GW που αναμένονται να κατασκευαστούν μέχρι το 2030.
Tέλος
Οι επιθαλάσσιες ή παράκτιες ανεμογεννήτριες είναι εφικτές: Μόνο οι ανόητοι μπορούν να ισχυρίζονται το αντίθετο, ιδιαίτερα σε μια χώρα όπου οι ακτές κατέχουν ένα μήκος 16.000 χιλιομέτρων και τα χωρικά ύδατα είναι 6-12 μίλια. Ακόμη όμως η θάλασσα προτείνεται για πολλές και διάφορες χρήσεις, προτείνεται για εργασίες αφαλάτωσης, για ειδικά ιστιοφόρα που θα μεταφέρουν φορτία με μικρές ταχύτητες, πιθανόν και για οικιστική επέκταση περιοχών που αντιμετωπίζουν στενότητα χώρου.
Και τελευταίο, αλλά πιο σημαντικό: Σε συνεδρίαση που έγινε στο ευρωκοινοβούλιο το 2022 τάχθηκαν υπέρ της επιτάχυνσης της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας 518 ευρωβουλευτές, έναντι 88 κατά και 85 αποχών.
Σημειώσεις
- Αιολική ενέργεια, Ρήξη και Ecocrete, 22/8/2008Παντελής Κάκαρης, 30/5/22
- Υπεράκτια αιολική ενέργεια, Αυγή, 26/2/22
- Oι ανεμογεννήτριες και το τοπίο, Δρόμος της Αριστεράς, 7/10/18
- Μαριάννα Τζάννε, 7/3/2021, «Οι ανεμογεννήτριες πάνε θάλασσα – έρχονται μεγάλοι «παίχτες» και νέες επενδύσεις»
