Στην Ελλάδα του 2023, μετά από τρεις δεκαετίες «ανάπτυξης» με ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις προς ημετέρους, και 12 χρόνια μνημονίων βρισκόμαστε στην εποχή που κύρια η νεολαία μας βιώνει με τον πιο ακραίο τρόπο το τι σημαίνει η άποψη ότι ο τουρισμός είναι βαριά βιομηχανία της Ελλάδας, όπως φάνηκε με το περιστατικό του σερβιτόρου στη Ρόδο. Παράλληλα το ίδιο το τουριστικό μοντέλο είναι ένα άναρχο, αδιέξοδο μοντέλο ανάπτυξης που έχει σοβαρές επιπτώσεις για την χώρα όπως:
- Συνεχή υποβάθμιση της παραγωγικής ικανότητας της χώρας, καθώς στο συγκεκριμένο τομέα το μεγαλύτερο μέρος της κατανάλωσης είναι εισαγόμενα είδη. Επίσης το μεγαλύτερο μέρος των ποσών που καταβάλλουν οι τουρίστες παραμένει στο εξωτερικό είτε σαν «μερίδιο του λέοντος» των tour operators (TUI κ.λπ.) είτε στο πλαίσιο φορολογικού σχεδιασμού υπέρ και υπό τιμολογήσεων των μεγάλων διεθνών αλυσίδων παροχής υπηρεσιών τουρισμού.
- Εξόντωση των μικρομεσαίων ακόμα και μεγάλων επιχειρήσεων λόγω των ληστρικών συμβάσεων με τους tour operators, των απαράδεκτων διαδικασιών δανεισμού από το τραπεζικό σύστημα και του τρόπου διαχείρισης συνολικά των «κόκκινων δανείων» που προέρχονται από τον τουριστικό τομέα.
- Τα παραπάνω οδηγούν σε συνεχή, εντεινόμενο αφελληνισμό το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας και όχι μόνο, που συνεχώς όλο και μεγαλύτερο τμήμα του περνά στην ιδιοκτησία των ξένων μεγάλων αλυσίδων τουρισμού ή των funds και των εταιρειών real estate που κάνουν επιδρομή μέσω των κόκκινων δανείων και στα τουριστικά ακίνητα.
- Μαζικός τουρισμός χωρίς κριτήρια και ασφαλιστικές δικλείδες. Ο στόχος της μεγιστοποίησης των αριθμών, των αφίξεων, των διανυκτερεύσεων, της συνεχούς επέκτασης των τουριστικών υποδομών κλπ οδηγεί σε καταστάσεις τραγελαφικές. Κορυφαίο παράδειγμα των ημερών τα τέσσερα ταυτόχρονα κρουαζιερόπλοια στη Μύκονο. Καθένα από αυτά με 4.000 τουρίστες. Που θα αποβιβαστούν όλοι αυτοί, με ποιες συνέπειες, σε ποιες υποδομές είναι «ψιλά γράμματα» για τους αρμόδιους που χαράσσουν πολιτική.
- Εισαγωγή εργαζομένων από το εξωτερικό με τις ευλογίες της κυβέρνησης, με ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς, για να καλυφθούν τα πολλαπλά κενά αλλά και να πιεστούν ακόμα περισσότερο οι απαιτήσεις / αμοιβές των ντόπιων.
- Κερδοσκοπία, αισχροκέρδεια και παράλογες μέθοδοι για την μεγιστοποίηση των κερδών. Το συνολικό προϊόν του τουριστικού τομέα αντιστοιχεί στο 25% του ΑΕΠ συνεπώς κυμαίνεται γύρω στα 45 δισ. ευρώ. Από το ποσό αυτό οι εμπλεκόμενοι επιχειρηματικά προσπαθούν να κρατήσουν ως κέρδος όσο το δυνατόν περισσότερα αξιοποιώντας κάθε μέσο και δυνατότητα. Ένα πρόσφατο «παράθυρο» αύξησης της κερδοφορίας τους που ανακάλυψαν οι διεθνείς όμιλοι είναι η ασφάλιση Ελλήνων εργαζόμενων μέσω των μονάδων που έχουν εκτός Ελλάδας ώστε να μειώσουν το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών που είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν. Συνεπώς και μειωμένα έσοδα για τον e-ΕΦΚΑ και μέρος του τουριστικού «συναλλάγματος» στο εξωτερικό και φυσικά μειωμένοι φόροι λόγω διεθνούς φορολογικού σχεδιασμού.
- Κατάργηση δημόσιου χώρου, κύρια των παραλιών αλλά και διάφορων πολυσύχναστων τουριστικών χώρων. Στο παιγνίδι της κερδοσκοπικής αξιοποίησης των πάντων, και του δημόσιου χώρου, συμμετέχουν και οι δήμοι και οι περιφέρειες. Έτσι όλες οι παραλίες ενοικιάζονται σε τρίτους, συνήθως ημετέρους της εκάστοτε τοπικής εξουσίας και καταλαμβάνονται από ξαπλώστρες για να χρησιμοποιηθούν από τους λουόμενους τουρίστες σε παράλογες τιμές. Δίπλα στις ξαπλώστρες στήνονται μπαρ και κάθε είδους κατασκευές ενώ οι τοπικές αρχές και οι εποπτικές αρχές δεν γνωρίζουν και δεν βλέπουν. Και όλα αυτά, για να επιβιώσουν χωρίς ενοχλήσεις κάθε είδους, χρειάζονται και τους αναγκαίους ανθρώπους της «νύχτας». Τα πρόσφατα γεγονότα στη Μύκονο είναι ένα δείγμα της διαπλοκής και «σαπίλας» που επικρατεί στις σχέσεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Όμως με όλα αυτά ο Έλληνας πολίτης, φορολογούμενος ειδικά σε μια σειρά από πολυσύχναστες τουριστικά περιοχές δεν έχει πλέον ούτε πρόσβαση στην παραλία και ας προβλέπουν διαφορετικά το σύνταγμα και οι νόμοι. Εκεί, όσο πιο ισχυρά είναι τα συμφέροντα, ισχύουν «οι νόμοι της νύχτας».
Υπερφίαλες προβλέψεις
Το 2020 και το 2021 η πανδημία μας έδωσε τη δυνατότητα να ξανασκεφτούμε ότι το ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης στηριγμένο στον τουρισμό και μάλιστα στο μαζικό και χαμηλού εισοδήματος εγκυμονεί πολλαπλούς κινδύνους και δημιουργεί τεράστια προβλήματα μακροπρόθεσμα. Όμως το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, που ενδιαφέρεται μόνο για την τρέχουσα επιβίωσή του και τη νομή της εξουσίας, ούτε που ασχολήθηκε με το θέμα.
Μόλις ανέκαμψε ο τουρισμός το 2022, του οποίου ένα μέρος της ανάκαμψης δεν ήταν νέες κρατήσεις αλλά υλοποίηση ακυρωμένων ταξιδιών λόγω πανδημίας τα δύο προηγούμενα έτη, έβαλε νέους υψηλότερους στόχους μαζικού τουρισμού. Να ξεπεραστούν τα αποτελέσματα του 2019. Με αυτά καλλιεργήθηκε ένα κλίμα ευφορίας για την πορεία του τουρισμού.
Η διαμορφούμενη κατάσταση σήμερα διαψεύδει τις υπερφίαλες προβλέψεις και την υπερβολική αισιοδοξία. Από όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας προκύπτει ότι πολλά δεν πάνε καλά όσον αφορά τα προσδοκώμενα νούμερα και φυσικά τα όποια οφέλη. Αυτό το εξέφρασε με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο, πριν τις πρόσφατες εκλογές, ο Ν. Δένδιας με την ιδιότητα τότε του υπουργού Εξωτερικών καθώς είπε: «Δεν πάει πολύ καλά η σεζόν, θέλω να είμαι ειλικρινής…. είχαμε βάλει τον πήχη στον ουρανό».
Οι γαλέρες του τουρισμού
Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό βιώνουν συνθήκες γαλέρας όπως:
- Άθλιες συνθήκες εργασίας που σε πολλές περιπτώσεις μοιάζουν με συνθήκες εργασίας σκλάβων. Η αθλιότητα που συμβαίνει σε βάρος των εργαζόμενων αφορά τη ζωή, την εργασία και την αμοιβή τους. Νέοι, πολλοί από τους οποίους με πανεπιστημιακά πτυχία, προσλαμβάνονται για εργασία στα τουριστικούς προορισμούς κατά τη θερινή περίοδο. Από τα λίγα που είδαν το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες σημειώνουμε επιγραμματικά: Μετακομίζουν από το σπίτι τους στις τουριστικές περιοχές, αφού εκεί δεν επαρκούν οι ντόπιοι εργαζόμενοι, χωρίς να έχει ληφθεί μέριμνα πού και πώς θα στεγαστούν. Αποτέλεσμα άθλιες και πανάκριβες συνθήκες στέγασης Στις ελάχιστες περιπτώσεις που ο εργοδότης τους «προσφέρει» στέγη, συνήθως με παρακράτηση ενός μέρους του μισθού, οι συνθήκες στέγασης είναι στα πλέον υποβαθμισμένα κτίρια-χώρους όπου «στοιβάζονται» όσο το δυνατόν περισσότεροι. Όσοι πρέπει να αναζητήσουν μόνοι τους στέγη θα υποχρεωθούν να πληρώσουν σημαντικά ποσά, δυσανάλογα με το εισόδημά τους για να μείνουν σε μία «τρύπα» χωρίς τις στοιχειώδεις συνθήκες στέγασης, αφού ό,τι καλύτερο διατίθεται σε απίθανα υψηλές τιμές για το είδος του είτε μέσω air b & b είτε ως ενοικιαζόμενα δωμάτια. Εργάζονται με εξοντωτικά ωράρια. Ο Κ. Χατζηδάκης. ως υπουργός όχι Εργασίας αλλά εργοδοσίας, φρόντισε να ολοκληρώσει το έργο που χτίστηκε και επί των προηγούμενων κυβερνήσεων, να δουλεύουν οι εργαζόμενοι στον τουρισμό ατέλειωτες ώρες όλες τις ημέρες συνεχώς χωρίς διακοπή, με τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας και της ανάπαυσης να τη ρυθμίζει ο εργοδότης κατά το δοκούν για να πάρουν τα δικαιούμενα «ρεπό» ουσιαστικά μετά το τέλος της σεζόν. Η δεκάωρη, δωδεκάωρη ή ακόμα και περισσότερες ώρες εργασίας καθημερινά είναι ο κανόνας, ανεξάρτητα πως και τι δηλώνεται. Συνήθως δηλώνονται στον ασφαλιστικό φορέα ως εργαζόμενοι για τέσσερις ώρες. Να θυμηθούμε την εργαζόμενη σε ξενοδοχείο στην Κέρκυρα που πέθανε από τα εξοντωτικά ωράρια πριν από μερικά χρόνια. Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Επισιτισμό-Τουρισμό μετά από ελέγχους της «Επιθεώρησης Εργασίας»: «Η υποδηλωμένη εργασία είναι πρωταθλήτρια στον κλάδο μας, μιας και οι εργοδότες για να γλιτώσουν το πρόστιμο των 10.500 ευρώ που αφορά την μαύρη εργασία, δηλώνουν το προσωπικό τετράωρα, στην πραγματικότητα δουλεύουν 8-12 ώρες την ημέρα κι αν γίνει κάποιος έλεγχος τότε το πρόστιμο είναι 500 ευρώ για παραβίαση ωραρίου».
- Αμείβονται με ψίχουλα. Η συλλογική σύμβαση που έχει υπογραφεί είναι δυσμενής για τους εποχιακά εργαζόμενους τη θερινή περίοδο. Οι προβλεπόμενες αμοιβές κυμαίνονται για τις ώρες που κάποιος πληρώνεται μεταξύ 4 με 4,6 ευρώ την ώρα. Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με τις συνεχείς καταγγελίες πολλές από τις ώρες πραγματικής εργασίας δεν πληρώνονται. Ακόμα όμως και αυτή τη συλλογική σύμβαση οι εργοδότες δεν την τηρούν με διάφορα προσχήματα και δικαιολογίες. Παράλληλα επιβάλλουν παράλογους, εξοντωτικούς και παράνομους όρους στις ατομικές «συμβάσεις» που υπογράφουν όπου π.χ. προβλέπεται η καταβολή αποζημίωσης 10.000 ευρώ στον επιχειρηματία από τον εργαζόμενο αν ο τελευταίος αποχωρήσει από τη δουλειά πριν από το τέλος της σεζόν. Ακόμα όμως και αυτά τα ελάχιστα που έχουν συμφωνηθεί ως αποδοχές και εργασιακές σχέσεις δεν τηρούνται από τους εργοδότες. Αυτά φυσικά τα διαπιστώνουν οι εργαζόμενοι όταν πληρώνονται και όταν «πέφτει πολλή δουλειά» με αποτέλεσμα να είναι παγιδευμένοι αφού δεν έχουν πλέον εναλλακτικές λύσεις απασχόλησης ενώ ήδη έχουν υποβληθεί σε σημαντικά έξοδα (ταξίδι στον τρόπο εργασίας, διαμονή κ.λπ.).
- Συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας που παραπέμπουν σε εποχές δουλείας. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η «εικόνα» της ελληνικής οικονομικής ανάπτυξης των ημερών. Ο σερβιτόρος να είναι μέχρι τη μέση στο νερό για να πάει να σερβίρει τους «πελάτες» στις παράνομες εγκαταστάσεις που έχουν στηθεί μέσα στη θάλασσα. Και η επιθεώρηση εργασίας, κατά τον νέο υπουργό Εργασίας, έκανε έλεγχο και τα βρήκε όλα νόμιμα! Αυτές είναι οι σύγχρονες αντιλήψεις για την υγιεινή και την ασφάλεια του Αδ. Γεωργιάδη, που ελέγχεται για τα θέματα αυτά και από την προηγούμενη καρέκλα του ως υπουργός «ανάπτυξης»!
Άπιαστο όνειρο οι διακοπές
Άπιαστο όνειρο οι διακοπές για τους Έλληνες που γίνεται απαγορευτικό στα νησιά, Με όλα αυτά και τη γενικότερη δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνει η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού οι διακοπές ακόμα και ένα μπάνιο έχει καταλήξει να είναι όνειρο για τον Έλληνα πολίτη που ζει στα μεγάλα αστικά κέντρα. Σύμφωνα με έρευνες και δημοσιεύματα ο 1 στους 2 Έλληνες δεν θα πάει διακοπές και όσοι πάνε θα είναι για λιγότερες μέρες. Συνεπώς εκτός των άλλων γίναμε και ξένοι στη χώρας.
