Πώς έδυσε το άστρο του Σίλβιο. Του Μάρκο Σαντοπάντρε
Εδώ και μερικά χρόνια ο Αλμπέρτο Άζορ Ρόζα, γνωστός «προοδευτικός» διανοούμενος, έγραφε, σκανδαλίζοντας πολλούς, ότι ο Μπερλουσκόνι αντιμετωπίζεται μόνο με πραξικόπημα. Να που τώρα η ακραία του πρόταση γίνεται πράξη. Πρώτα με το γράμμα-τελεσίγραφο του Ντράγκι και του Τρισέ στον Μπερλουσκόνι, μετά με την αντικατάστασή του από τον Μάριο Μόντι, άνθρωπο των Βρυξελλών και της Φραγκφούρτης. Σήμερα τέλος, με τη μεγάλη υποστήριξη των πολιτικών και οικονομικών δυνάμεων της Ε.Ε. στον Ενρίκο Λέτα και την κυβέρνηση της πλατιάς συμμαχίας, που μπορεί ακόμη και να διχάσει την μπερλουσκονική Δεξιά και να αφαιρέσει –για πάντα– από τον Μπερλουσκόνι τον έλεγχο του κόμματος που αυτός ίδρυσε και του οποίου ηγήθηκε επί χρόνια.
Τα προηγούμενα χρόνια ο Μπερλουσκόνι εξαγόρασε γερουσιαστές της κεντροαριστεράς για να εξασφαλίσει τις ψήφους που του χρειάζονταν ώστε να κυβερνήσει. Τώρα, όταν πήρε την απόφαση να προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης, εκβιάζοντας για την καταδίκη του για φοροδιαφυγή, έχασε την εμπιστοσύνη ακόμη και των δικών του. Κάποιοι από αυτούς αντιλήφθηκαν πως στην Ιταλία δεν υπάρχει χώρος πια για ένα δεξιό κόμμα που εκπροσωπεί τα ιδιαίτερα συμφέροντα ενός λαϊκιστή επιχειρηματία. Η φράου Μέρκελ το έθεσε καθαρά: τα συμφέροντα της ιταλικής Δεξιάς ταυτίζονται με εκείνα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Δεν ήταν τυχαίο που οι «διαφωνούντες» του κόμματος του Μπερλουσκόνι τόνιζαν την εμπιστοσύνη τους στον Ενρίκο Λέτα και στην κυβέρνηση, κι επαναλάμβαναν μονότονα ότι πρέπει να οικοδομηθεί στην Ιταλία ένας πολιτικός φορέας σαν το γερμανικό CDU.
Όταν συνειδητοποίησε πως η πλειοψηφία των γερουσιαστών και βουλευτών του δεν θα τον ακολουθούσαν, ο Μπερλουσκόνι «πρόδωσε» τον εαυτό του και συναίνεσε στην κυβέρνηση του χριστιανοδημοκράτη Λέτα. Τώρα όμως είναι πολύ αργά, η εικοσαετία στην οποία κυριάρχησε ο Μπερλουσκόνι και ο μπερλουσκονισμός κλείνει οριστικά. Συνετέλεσαν σε αυτό οι ανακρίσεις και οι δίκες, μα πάνω απ’ όλα η καθοριστική παρέμβαση της Ε.Ε. στην οικονομική και πολιτική ιταλική σκηνή.
Η «ανωμαλία» και τα λόμπι της Ε.Ε.
Στο πλαίσιο αυτό ο Μπερλουσκόνι και το λαϊκίστικο πολιτικό του πρόγραμμα ήταν μια «ανωμαλία» που τα λόμπι της Ε.Ε. αμφισβητούσαν εξαρχής. Ο Μπερλουσκόνι ούτε κατάλαβε, ούτε θέλησε να καταλάβει το μήνυμα αυτό, εξαιτίας της πολιτικής του κουλτούρας, που ήταν πιο κοντά στη λαϊκιστική Δεξιά παρά στο φιλελεύθερο-χριστιανοδημοκρατικό μοντέλο. Η ήττα του Μπερλουσκόνι διαφαινόταν από καιρό. Αλλά η ήττα του μπερλουσκονισμού σηματοδοτεί και την αντίστοιχη ήττα αυτών που επί τόσα χρόνια έβρισκαν στον αντι-μπερλουσκονισμό την πολιτική τους ταυτότητα και τον λόγο ύπαρξής τους. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, εγκαταλείποντας τους στόχους του για κοινωνική, πολιτική και οικονομική αλλαγή στο όνομα της πάλης ενάντια στον κύριο εχθρό, γνώριζε ότι ο αληθινός εχθρός των ιταλικών λαϊκών τάξεων ήταν σύμμαχος μιας «Αριστεράς» που είχε διακόψει κάθε σχέση με την ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μια Αριστερά που αντικατέστησε τη δικαιοσύνη με τη νομιμότητα.
Ο πολιτικός θάνατος του Μπερλουσκόνι δεν ήρθε σαν αποτέλεσμα μιας λαϊκής κινητοποίησης της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων, αλλά μετά από έντονη παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ιταλική πολιτική ζωή. Επέβαλε στην Ιταλία μια κυβέρνηση «πλατιάς ενότητας» ανάμεσα στο κέντρο, την κεντροαριστερά και την κεντροδεξιά στη βάση ενός προγράμματος που συντάχθηκε στις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη, και περιελάμβανε θυσίες και αντιδημοκρατικά μέτρα. Για να μπορέσει να διαχειριστεί με αντιλαϊκό τρόπο την κρίση και να φορτώνει τις συνέπειες στις πλάτες των εργαζομένων και των πιο φτωχών λαϊκών στρωμάτων, η κυβέρνηση έπρεπε να έχει τη συναίνεση όλων των βασικών πολιτικών δυνάμεων.
Οι «από κάτω» στο προσκήνιο
Το τέλος του Μπερλουσκόνι σηματοδοτεί το τέλος μιας εικοσαετίας. Στη νέα κατάσταση, οι δεκάδες εκατομμύρια εργαζομένων, προσωρινά απασχολούμενων, συνταξιούχων, γυναικών και νέων, δεν προβλέπεται να εκπροσωπούνται, ούτε στη Βουλή ούτε στους θεσμούς. Και δεν θα επαρκέσουν οι «επαναστάτες του πληκτρολογίου» (πολύ δραστήριοι στα κοινωνικά δίκτυα αλλά απόντες από τους συνδικαλιστικούς και κοινωνικούς αγώνες) του Κινήματος 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, για να μπλοκάρουν τα γρανάζια.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση ένα μεγάλο τμήμα του κόσμου της δουλειάς και των κοινωνικών κινημάτων ξαναρίχνονται στον αγώνα και διεκδικούν ανεξαρτησία από τους θεσμούς: στις 18 Οκτώβρη με μια γενική απεργία που έχει προκηρύξει η USB, Ένωση Συνδικαλιστών Βάσης, και τα πρωτοβάθμια σωματεία, στις 19 Οκτώβρη με μια πανεθνική διαδήλωση του κινήματος NO TAV, του κινήματος για το δικαίωμα στη στέγη, και των τοπικών κινημάτων ενάντια στους αποτεφρωτές και τις χωματερές.
* Ο Μάρκο Σαντοπάντρε είναι δημοσιογράφος
της έντυπης και διαδικτυακής εφημερίδας Contropiano [www.contropiano.org]
