100 Χρόνια από την «Εξέγερση του Πάσχα»
της Helena Sheehan*
Τα δύο γεγονότα που κυριάρχησαν το 2016 στην Ιρλανδία, έως τώρα, είναι η επέτειος των 100 χρόνων από την Εξέγερση του Πάσχα το 1916, και οι πρόσφατες γενικές εκλογές. Και τα δύο αποκάλυψαν ένα έθνος που μοχθεί να δώσει ένα νέο ριζοσπαστικό ορισμό του εαυτού του. Όχι ότι συμφωνούμε όλοι μεταξύ μας στο ποιος είναι αυτός ο νέος ορισμός. Δεν βρεθήκαμε ποτέ πριν σε τέτοια αντίθεση ο ένας με τον άλλον όσο σε ό,τι αφορά το πώς στεκόμαστε απέναντι στην εξέγερση του 1916, και επίσης σε ό,τι αφορά τη στάση μας στις εκλογές του 2016.
Η εκατοστή επέτειος συνοδεύθηκε από επίσημες και ανεπίσημες τελετές μνήμης, τηλεοπτικές εκπομπές και ντοκιμαντέρ, σεμινάρια κοινωνικής ιστορίας, σχολικούς διαγωνισμούς, αφιερώματα στον Τύπο κ.λπ. Δεν επρόκειτο μόνο για εορτασμό, αλλά και για μια διαδικασία αμφισβήτησης. Κάποιοι καταγγέλλουν την επέτειο ως βίαιη και αδικαιολόγητη. Γενικώς, αυτοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι το λουτρό αίματος ήταν δικαιολογημένο εάν πραγματοποιούνταν στην υπηρεσία του Στέμματος στα πεδία μάχης απανταχού της υφηλίου, αλλά όχι στο όνομα μιας Δημοκρατίας. Άλλοι πάλι υπερηφανεύονται που η Ιρλανδία κατάφερε το πρώτο πλήγμα έναντι της ισχυρής βρετανικής αυτοκρατορίας και που σήμερα είμαστε πολίτες μιας Δημοκρατίας και όχι υπήκοοι ενός μονάρχη.
Η πολιτεία έπαιξε έναν εξισορροπητικό ρόλο, αλλά εκδήλωσε αρκετή συμπάθεια για την πρώτη θέση. Ένας τοίχος μνήμης στο κοιμητήριο του Glasnevin αφιερώθηκε «σε όλα τα θύματα της εξέγερσης», δηλαδή όχι μόνο σε όσα πολέμησαν υπέρ της Δημοκρατίας, αλλά και σε όσα πολέμησαν για την αυτοκρατορία και σκότωσαν τα πρώτα, καθώς και σε πολίτες που βρέθηκαν εν μέσω διασταυρούμενων πυρών. Αυτό διαφημίστηκε ως μια πράξη «ώριμη» και «χωρίς αποκλεισμούς».
Οι γενικές εκλογές του 2016
Οι γενικές εκλογές έλαβαν χώρα στις 26 Φεβρουαρίου. Η απερχόμενη κυβέρνηση συνεργασίας του κεντροδεξιού Fine Gael και του σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος (Labour) απηύθυνε έκκληση να ψηφίσουμε έτσι ώστε «να συνεχιστεί η ανάκαμψη». Οι διάφορες τάσεις της αντιπολίτευσης, από την άλλη, αμφισβήτησαν το βαθμό στον οποίο υπήρξε ανάκαμψη και ποιος ωφελείτο από εκείνη. Είχαν προηγηθεί μαζικές κινητοποιήσεις κατά των χρεώσεων για την ύδρευση – οι οποίες ξεχείλισαν το ποτήρι μετά από τόσες πολλές περικοπές στους μισθούς, τις συντάξεις και τις δημόσιες υπηρεσίες, σε συνδυασμό με νέους φόρους και χρεώσεις που, στην πλειονότητά τους, διοχετεύονταν στη χρηματοδότηση ιδιωτικών χρεών που μετατράπηκαν σε δημόσιο χρέος. Είχε έρθει η ώρα να δούμε πώς θα εκφραζόταν αυτό στις εθνικές εκλογές.
Όταν καταμετρήθηκαν οι ψήφοι, ήταν σαφές ότι η απελθούσα κυβέρνηση είχε χάσει, παρά το ότι δεν ήταν σαφές ποιος είχε κερδίσει. Η κατανομή των 158 εδρών στην Κάτω Βουλή της Ιρλανδίας (Dail Eireann) ήταν: Fine Gael 50, Fianna Fail 44, Sinn Fein (SF) 23, Ανεξάρτητοι (Independents) 23, Εργατικοί (Labour) 7, Συμμαχία Κατά της Λιτότητας – Άνθρωποι Πάνω από το Κέρδος (AAA-PBP) 6, Σοσιαλδημοκράτες (Social Democrats) 3, Κόμμα των Πρασίνων (Green Party) 2. Κανένα κόμμα δεν είχε τα νούμερα που θα του εξασφάλιζαν την απόλυτη πλειοψηφία. Τα δύο κόμματα του απερχόμενου συνασπισμού δεν διέθεταν αθροιστικά την πλειοψηφία. Οι Εργατικοί υπέστησαν πανωλεθρία, κατρακυλώντας από τις 37 έδρες στις 7. Σε όλες τις προηγούμενες εκλογές, είτε το Fine Gael, είτε το Fianna Fail, τα οποία προέρχονταν από τις δύο πλευρές του εμφυλίου πολέμου, μπορούσαν να σχηματίσουν κυβέρνηση – αν και ποτέ μαζί. Παρά το ότι οι ιδεολογικές διαφορές ανάμεσά τους είναι απειροελάχιστες στις μέρες μας, και παρά το ότι είναι τα μοναδικά δύο κόμματα που θα μπορούσαν αθροιστικά να σχηματίσουν κυβέρνηση, αρνούνται να το κάνουν.
Επομένως, οι εκλογές οδήγησαν σε ένα ακαθόριστο αποτέλεσμα και, έτσι, δεν έχει ακόμη σχηματιστεί κυβέρνηση. Πράγματι, το αποτέλεσμα ήταν συγκεχυμένο, όπως είναι και το έθνος. Σημαντικό ποσοστό των ψηφοφόρων απομακρύνθηκε από τα κόμματα που κυβερνούσαν την Ιρλανδία μέχρι τώρα, αλλά δεν στράφηκε στην Αριστερά σε ποσοστό ικανό ώστε να υπάρξει αριστερή κυβέρνηση. Ορθώς, η Αριστερά χρησιμοποίησε τη φράση του Γκράμσι για το θάνατο του παλαιού κόσμου ενώ ο νέος δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί κανείς να πει ότι το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν ικανοποιητικό για την Αριστερά, ακόμη κι αν οι αριστερές ψήφοι διασκορπίστηκαν ανάμεσα στο Sinn Fein, τον εκλογικό συνασπισμό AAA-PBP (που, παρεμπιπτόντως, χρειάζεται ένα πολύ καλύτερο όνομα!) και τους ανεξάρτητους.
* Η Helena Sheehan, πολιτική ακτιβίστρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, έγραψε αυτό το άρθρο ειδικά για το Δρόμο της Αριστεράς. Εδώ δημοσιεύεται το Α΄ μέρος. Δείτε το Β΄ μέρος.
Μετάφραση: Ζέτα Καραπαπά
