Φουντώνει ο πόλεμος με το fast track

Τα «μαχητά» σημεία του νόμου και πώς μπορούν να αντισταθούν οι πολίτες. Του Μάριου Διονέλλη

Οι πανηγυρικές ανακοινώσεις της διυπουργικής επιτροπής για την υπαγωγή έξι νέων επενδύσεων στο λεγόμενο fast track προκάλεσαν ευφορία στους επενδυτικούς ομίλους και ρίγη χαράς στα «επενδυσιολάγνα» Μέσα Ενημέρωσης, που είδαν για ακόμα μία φορά τη χώρα να μπαίνει σε «τροχιά ανάπτυξης». Τα έξι έργα μεγάλης κλίμακας και τεράστιων περιβαλλοντικών επιπτώσεων αφορούν ένα χρυσωρυχείο στη Θράκη, συστοιχίες αιολικών πάρκων ισχύος 2.083MW στην Κρήτη, δώδεκα φωτοβολταϊκά πάρκα σε Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία και Δυτική Ελλάδα, ένα ηλιοθερμικό στη Σητεία και ένα υβριδικό στην Αμφιλοχία. Στο γενικότερο κλίμα ευφορίας, το σύστημα των ΜΜΕ «ξέχασε», για ακόμα μία φορά, τις σοβαρές ενστάσεις που εγείρονται για όλα τα πραναφερθέντα έργα. Και μάλλον ήταν φυσικό καθώς στους πηχυαίους τίτλους κυριάρχησαν τα 5,6 δισ. ευρώ που φέρνουν μαζί τους οι επενδυτές (ΤΕΡΝΑ, Elica Group, Solar Power Plant, Χρυσωρυχεία Θράκης, Spes Solaris – Solar Concept A.E. και άλλοι…).

Τι είναι το fast track
Μετά τη γενικότερη εντύπωση, που σκόπιμα ενισχύεται, για τον «οδοστρωτήρα» του fast track ο οποίος παρακάμπτει διαδικασίες, δικαιώματα, νομοθεσίες και προωθεί σε χρόνο ρεκόρ τα έργα, ήρθε η αναλυτικότερη προσέγγιση του συγκεκριμένου νόμου από εκπροσώπους του τεχνικού και νομικού κόσμου της χώρας, που δίνουν τα εφόδια, αλλά κυρίως την αυτοπεποίθηση στους κατοίκους των περιοχών που πλήττονται, να συνεχίζουν και να οργανώσουν καλύτερα τη μάχη τους κατά των τεράστιων επενδύσεων.

Τα αρνητικά
Ασφαλώς η προκλητική επιτάχυνση των έργων είναι υπαρκτή, αφού σε πολλές διατάξεις του ο νόμος είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός για το περιβάλλον, καθώς επιτρέπει παραχωρήσεις δημόσιων χώρων και αιγιαλού, τροποποιήσεις σε σχέδια πόλης ή του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού για να υλοποιηθούν έργα που δεν επιτρέπονται απ’ αυτά, γρήγορες απαλλοτριώσεις στο πρότυπο αυτών που έγιναν για τα Ολυμπιακά Έργα κ.λπ.
Χαρακτηριστική επίσης είναι η διάταξη του άρθρου 22 που λέει πως οι περιβαλλοντικές άδειες των ιδιωτικών έργων δίνονται σε διάστημα μόλις δύο μηνών και μάλιστα (ακόμα χειρότερα) αν παρέλθει το δίμηνο χωρίς να εκδοθεί, τότε «τεκμαίρεται ότι η άδεια που έχει ζητηθεί έχει δοθεί».
Επίσης, σύμφωνα με τον νόμο (άρθρα 14-15) η διαδικασία της ένταξης ξεκινά με την υποχρέωση των εταιριών να υποβάλλουν μόνο γενική περιγραφή του έργου, το προφίλ της εταιρίας κ.λπ. και όχι τον πλήρη φάκελο. Όταν το αρχικό επιχειρησιακό σχέδιο υποβληθεί, τότε στην ουσία αρχίζει να «τρέχει» η επένδυση ενώ όταν κατατεθεί ο πλήρης φάκελος τότε η «Invest in Greece A.E.», που διεκπεραιώνει τη δουλειά εκ μέρους του ελληνικού Δημοσίου, υποχρεούται μέσα σε μόλις 5 μέρες να στείλει τον σχετικό φάκελο στο αρμόδιο υπουργείο.

Τα θετικά
Παρά τις παραπάνω επιβαρυντικές διατάξεις ο νόμος του fast track έχει πολλά «μαχητά» σημεία, στα οποία περιβαλλοντικοί φορείς, κινήσεις πολιτών και φορέων μπορούν να βασιστούν για την αποτροπή της καταστροφής της περιοχής τους. Βασικότερο σημείο «προσβολής» των έργων είναι η υποχρέωση των υπουργείων (άρθρο 6) να εφαρμόζουν τη διαδικασία δημοσιοποίησης, άρα και ενστάσεων και προσφυγών, ενώ πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι μελέτες θα πρέπει να στέλνονται και στις κατά τόπους Περιφέρειες για γνωμοδότηση. Συνεπώς η επαγρύπνηση και η κατά τόπους έγκαιρη ενημέρωση μπορεί να προλάβει πολλές άσχημες εξελίξεις. Επίσης, στο άρθρο 6 προβλέπεται η υποχρέωση των υπουργείων να δημοσιεύουν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τις εγκρίσεις περιβαλλοντικών όρων για τα αντίστοιχα έργα, κάτι που δεν συνέβαινε μέχρι σήμερα.
Ακόμα σημαντικότερη όμως είναι η διάταξη (επίσης στο άρθρο 6 του νόμου), που προβλέπει ότι «περιοχές του δικτύου Natura Α (ζώνες απόλυτης προστασίας), δεν είναι δυνατόν να είναι αντικείμενο επένδυσης που υπάγεται στο νόμο αυτόν». (σ.σ. εδώ, βέβαια, προβλέπονται μόνο οι ζώνες Natura A και όχι Natura γενικώς, που είναι σαφώς εκτενέστερες).
Τα άρθρα 14-15 (βλ. παραπάνω), μπορεί μεν να βάζουν άμεσα σε ράγες το έργο έστω και με μια γενική περιγραφή, ωστόσο η ένταξή τους στο fast track από τη Διυπουργική Επιτροπή συνεπάγεται έγκριση μόνο του αρχικού επιχειρησιακού σχεδίου και όχι των περιβαλλοντικών όρων ή του πλήρους φακέλου (κάτι που ισχύει και για τις 6 προαναφερθείσες επενδύσεις).
Και πρακτικά όμως, από τις ως τώρα εντάξεις, φαίνεται πως από την υποβολή του γενικού σχεδίου μέχρι την καταρχήν ένταξη από τη διυπουργική μεσολαβούν από 4 έως 6 μήνες, χρόνος επαρκής για τη διαμόρφωση του «οπλοστασίου» των πολιτών εφόσον έρχεται σε γνώση τους το σχέδιο του επενδυτή για την περιοχή τους.

Ποιος «τρέχει» το fast track;
Το fast track είναι η κωδική ονομασία του νόμου 3894/2010 (επισήμως: «Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων»). Οι Στρατηγικές Επενδύσεις μπορεί να είναι δημόσια ή ιδιωτικά έργα, συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα ή έργα παραχώρησης. Τις αιτήσεις για την υπαγωγή των έργων δέχεται η εταιρία «Invest in Greece A.E.», που αποτελεί μετεξέλιξη του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων Α.Ε. Η εταιρεία διοικείται από 11μελές Διοικητικό Συμβούλιο. Πέντε από τα μέλη του Δ.Σ., εκτός από τον Πρόεδρο και το διευθύνοντα σύμβουλο, διορίζονται μετά από υπόδειξη της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ και του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Την ένταξη των έργων στο fast track αποφασίζει η Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων (υπουργοί Οικονομικών, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Μεταφορών και Εξωτερικών).

Σχόλια