Διέρρευσε στη δημοσιότητα τη βδομάδα που μας πέρασε προσχέδιο του νομοθετήματος που ετοιμάζει η κυβέρνηση για τον χώρο της ψυχικής υγείας και της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων.
Οι φόβοι που είχαν εκφράσει σωματεία, φορείς, θεραπευτικά αλλά και διευθυντικά στελέχη του χώρου επιβεβαιώθηκαν και με το παραπάνω. Το νομοσχέδιο που σκοπεύει να δημοσιοποιήσει μέσα στον Δεκέμβριο η κυβέρνηση, καταργεί με μια μονοκοντυλιά όλους τους ιστορικούς οργανισμούς που ασχολούνται δεκαετίες με το πεδίο αυτό και έχουν συσσωρεύσει μια πλούσια εμπειρία θεραπευτικών διαδικασιών και μεθόδων προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες σε έναν ευαίσθητο πληθυσμό αλλά και στις οικογένειές τους και τις τοπικές κοινωνίες.
Το υπουργείο Υγείας σχεδιάζει να χωρέσει τα «ορφανά» πλέον κομμάτια των οργανισμών αυτών σε δύο υδροκέφαλους αθηνοκεντρικούς και γραφειοκρατικά δομημένους οργανισμούς (ΝΠΙΔ), ένα για την ψυχική υγεία και έναν για τις εξαρτήσεις, καταργώντας την αυτονομία τους και τον τρόπο με τον οποίο ρύθμιζαν ως τώρα τις υποθέσεις τους και σχετίζονταν με τους ανθρώπους και τις τοπικές κοινωνίες.
Η επιλογή δεν είναι τυχαία. Η πολιτική του επιτελικού κράτους σημαίνει συγκέντρωση πόρων και εξουσιών σε λίγα ελεγχόμενα πρόσωπα, κατάργηση κάθε δημοκρατικής θέσμισης και ελέγχου, και τελικά διάλυση κοινωνικών δομών και υπηρεσιών. Μέσα από την επιχειρούμενη συγχώνευση, θα ακολουθήσει η αδυναμία να λειτουργήσουν δομές και υπηρεσίες, και τελικά είτε να κλείσουν είτε να εκχωρηθούν στον ιδιωτικό τομέα, αφού κλινικές, ΜΚΟ και συγκεκριμένα συμφέροντα εποφθαλμιούν και στον συγκεκριμένο χώρο.
Ο υπουργός Υγείας Χρυσοχοΐδης και ο υφυπουργός Βαρτζόπουλος, σε συναντήσεις που ως τώρα έχουν με φορείς και σωματεία του χώρου, κατόπιν εορτής και αφού μέχρι κεραίας έχουν σχεδιάσει τη διοικητική συνένωση, προσπαθούν να διαβεβαιώσουν ότι δεν θα πειραχτεί τίποτα και πρόκειται απλώς για… logistics. Βλέπουν μόνο έλεγχο και διοικητική συγκέντρωση και αδυνατούν εντελώς να εξηγήσουν πώς θα λειτουργήσουν μια σειρά Μονάδες μέσα σε χαοτικούς οργανισμούς, με όλες τις αποφάσεις στα χέρια ελεγχόμενων και διορισμένων ολιγομελών διοικήσεων.
Η ζωή όμως είναι κάτι παραπάνω από logistics και αυτό είναι σίγουρο ότι θα δυσκολέψει τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς, αφού οι εμπλεκόμενοι δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να αποδεχτούν τη διάλυση ενός κρίσιμου για την κοινωνία τομέα.
Καταστρατηγείται και η απόφαση του ΣτΕ για το ΚΕΘΕΑ!
Με το νομοσχέδιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση για να καταργήσει ως αυτοτελή νομικά πρόσωπα το ΚΕΘΕΑ, τον ΟΚΑΝΑ και άλλους οργανισμούς, φαίνεται ότι θα έρθει αντιμέτωπη και με σοβαρά προβλήματα νομιμοποίησης.
Θυμίζουμε ότι η κατάργηση του αυτοδιοίκητου του ΚΕΘΕΑ με την ΠΝΠ του 2019 είχε φτάσει μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας. Το αρμόδιο Τμήμα, μάλιστα, του Συμβουλίου είχε καταλήξει στην αντισυνταγματικότητα της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Η Ολομέλεια του ΣτΕ δέχτηκε τελικά ότι η ΠΝΠ δεν αντιβαίνει συνταγματικές διατάξεις, αλλά με το σκεπτικό ότι το αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ δεν καταργείται με τον διορισμό Διοικητικού Συμβουλίου από το κράτος, γιατί αυτό διασφαλίζεται από άλλες δικλείδες, όπως η γενική του συνέλευση.
Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ όπως δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2022:
«Κατ’ ακολουθίαν τούτων, έγινε κατά πλειοψηφία δεκτό ότι η ως άνω διάταξη δεν αντίκειται στο άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος. Τούτο διότι, με αυτήν δεν καταργείται η ελευθερία και η αυτοδιαχείριση του ΚΕΘΕΑ σχετικώς με την επιλογή των εφαρμοζομένων στις θεραπευτικές κοινότητες θεραπευτικών διαδικασιών, καθόσον η Γενική Συνέλευση του εν λόγω νομικού προσώπου (στην οποία εξακολουθούν να μετέχουν οι εργαζόμενοι στο ΚΕΘΕΑ με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, τα μέλη των θεραπευτικών προγραμμάτων που βρίσκονται στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των συλλόγων γονέων και φίλων των θεραπευτικών προγραμμάτων του ΚΕΘΕΑ και τα επίτιμα μέλη του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ) ορίζεται ως το αρμόδιο όργανο, το οποίο χαράσσει και διαμορφώνει την στρατηγική του ΚΕΘΕΑ επί των ζητημάτων που αφορούν την επιλογή των κατάλληλων θεραπευτικών μεθόδων και την εφαρμοστέα θεραπευτική διαδικασία στις θεραπευτικές κοινότητες για την αποτελεσματικότερη απεξάρτηση των χρηστών από τις εξαρτησιογόνες ουσίες, έχουσα την θεραπευτική και επιστημονική σχετική ευθύνη, στο δε Διοικητικό Συμβούλιο απονέμεται η αποκλειστική αρμοδιότητα της εκπροσωπήσεως του ΚΕΘΕΑ και του ελέγχου της διαχείρισης της συνεισφοράς που παρέχει ο κρατικός προϋπολογισμός σε αυτό».
Τώρα με το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να καταθέσει η κυβέρνηση, όχι μόνο καταργεί τη Γενική Συνέλευση του ΚΕΘΕΑ αλλά και τον ίδιο τον οργανισμό ως αυτοτελές νομικό πρόσωπο, όπως ρητά αναφέρεται στο προσχέδιο του νόμου που διέρρευσε! Έχουν επίγνωση στο υπουργείο Υγείας ότι η πρόθεσή τους αυτή έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ή δεν τους απασχολούν οι συνταγματικές …λεπτομέρειες;
Πολύμορφες αντιδράσεις και συνέδριο
Έντονες είναι οι αντιδράσεις στον χώρο της ψυχικής υγείας και των εξαρτήσεων ενόψει της κατάθεσης του νομοσχεδίου. Την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου, πολλά σωματεία προχώρησαν σε στάση εργασίας και μαζική συγκέντρωση στο υπουργείο Υγείας στην Αθήνα. Κινητοποιήσεις έγιναν και σε άλλες πόλεις.
Συγκεντρώσεις, στάσεις εργασίας, συναυλίες και δράσεις ενημέρωσης είναι στο πρόγραμμα, ενώ πολύ έντονη είναι σε όλη την Ελλάδα η δραστηριοποίηση των Συλλόγων Οικογένειας του ΚΕΘΕΑ και άλλων Θεραπευτικών Προγραμμάτων.
Στο μεταξύ, για τις 10 Δεκεμβρίου προγραμματίζεται μια σημαντική διαδικασία. Πλήθος φορέων και συλλόγων του χώρου έδωσαν συνέντευξη Τύπου χτες και οργανώνουν ένα Ανοικτό Συνέδριο για την Πρόληψη των Εξαρτήσεων και την Απεξάρτηση. Φαίνεται ότι αφού το υπουργείο δεν έκανε κανέναν διάλογο με την κοινωνία πριν προχωρήσει σε διοικητικές αποφάσεις, αυτόν θα τον οργανώσουν μόνοι τους οι άμεσα εμπλεκόμενοι.
Μέχρι τώρα, στην πρωτοβουλία συμμετέχουν ο Σύλλογος Οικογενειών Διάπλους, η Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ, οι Σύλλογοι Εργαζομένων στο ΨΝΑ, το ΨΝΘ, το ΚΕΘΕΑ, τον ΟΚΑΝΑ και τα Κέντρα Πρόληψης, οι Ολομέλειες Εργαζομένων στις Υπηρεσίες Απεξάρτησης του ΨΝΘ, στη Μονάδα Απεξάρτησης 18 Άνω, τη Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ, και άλλοι φορείς και πρόσωπα.
Είπαν – έγραψαν
«Το υπουργείο Υγείας προωθεί τη δημιουργία ενός συγκεντρωτικού, γραφειοκρατικού και αθηνοκεντρικού οργανισμού, αποκομμένου από τις τοπικές κοινωνίες. Το σημερινό συνεχές της φροντίδας θα δώσει τη θέση του σε άκαμπτα νοσοκομειακού τύπου πρωτόκολλα, και οι πολίτες θα στερηθούν την ελεύθερη επιλογή θεραπευτική προσέγγιση. Το ζήτημα του εθνικού συντονισμού δεν επιλύεται με διοικητικά μέτρα. Καμία τέτοιου εύρους αλλαγή στον χώρο θεραπευτικής αντιμετώπισης των εξαρτήσεων δεν μπορεί να γίνει ερήμην όσων τον υπηρετούν.»
Από υπόμνημα των Υπεύθυνων Προγραμμάτων και Τομέων ΚΕΘΕΑ
«Η συγχώνευση σε ένα τόσο μεγάλο Οργανισμό (1.500 εργαζομένων) αλλάζει την φυσιογνωμία των Θεραπευτικών Προγραμμάτων, δημιουργεί ένα γραφειοκρατικό σύστημα διαχείρισης και διοίκησης που αναπόφευκτα θα οδηγήσει στην απώλεια της ιδιαίτερης κουλτούρας και φιλοσοφίας των Προγραμμάτων και του θεραπευτικού πλουραλισμού, καθώς και του θεραπευτικού συνεχούς.»
Ολομέλεια των εργαζομένων της Μονάδας Απεξάρτησης 18 Άνω
«Στο ΚΕΘΕΑ οι εργαζόμενοι προσφέρουν υπηρεσίες από την Ηγουμενίτσα μέχρι την Ιεράπετρα, σε τομείς από τη μείωση βλάβης μέχρι την επανένταξη, σε έναν οργανισμό τραγικά υποστελεχωμένο, με τους μισούς από εμάς με ελαστικές και επισφαλείς σχέσεις εργασίας, έχοντας υποστεί πολλαπλά πλήγματα διοικητικού τύπου από το 2019, όταν καταργήθηκε βίαια ο αυτοδιοίκητος χαρακτήρας του και η οργανωτική του φιλοσοφία. Τότε, όπως και τώρα, μας διαβεβαίωναν πως δεν θα θιγεί το θεραπευτικό του έργο και η επιστημονική του λειτουργία. Απλά θα άλλαζε η διοίκηση. Δεν ήταν αλήθεια, όπως δεν είναι αλήθεια και τώρα με την επιχειρούμενη διοικητική μεταρρύθμιση του Υπουργείου. Μόνο που αυτή τη φορά αφορά τους πάντες και πρώτα απ’ όλους την κοινωνία.»
Από ανακοίνωση του Συλλόγου Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ
«Είναι σαφές ότι προωθείται η ιδιωτικοποίηση της απεξάρτησης. Θα πάρει υπό την εποπτεία του ο νέος φορέας τα ιδιωτικά κέντρα και αυτό σημαίνει ότι η απεξάρτηση η δωρεάν απειλείται. Μέχρι τώρα εξασφαλιζόταν από το ΕΣΥ. Από εδώ και στο εξής δεν θα υπάρχει αυτή η σιγουριά. Είναι ανάστατος όλος ο κόσμος.»
Κατερίνα Μάτσα, από συνέντευξη στο tvxs
«Η ανακοίνωση αυτή, μας βρίσκει τελείως ανενημέρωτους από τους υπεύθυνους, χωρίς καμία συνάντηση προεργασίας και διαβούλευσης ενός τόσο συνολικού και μεγαλόπνοου εγχειρήματος.»
Από κοινή ανακοίνωση των Συλλόγων Εργαζομένων σε ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ και Κέντρα Πρόληψης
«Υποστηρίζουμε ότι αλλαγές που μπορούν να αποδειχτούν εφαρμόσιμες, στέρεες και αποτελεσματικές, αλλαγές που κάνουν την ουσιαστική διαφορά, προκύπτουν έπειτα από συστηματική επικοινωνία, διάλογο, ενημέρωση, συζήτηση, διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, όταν εδράζονται σε αξιοκρατικά κριτήρια και όταν βασίζονται σε επιστημονικά κριτήρια και γνώση.»
Διευθυντές / Επιστημονικά Υπεύθυνοι των Προγραμμάτων Απεξάρτησης των Νοσοκομείων του ΕΣΥ
