Του Βένιου Αγγελόπουλου.
Στη Συνδιάσκεψη μετείχαν, θεωρητικά, περίπου 850 σύνεδροι και αρκετοί παρατηρητές – θεωρητικά, γιατί ακόμα και τις στιγμές μεγάλης προσέλευσης, οι παρόντες έφταναν οριακά τους 500. Την πρώτη μέρα το κλίμα ζεστάθηκε γρήγορα, παρ’ ότι η έναρξη καθυστέρησε μιάμιση ώρα. Υπήρξαν περίπου 160 παρεμβάσεις, πεντάλεπτες ή τετράλεπτες κυρίως. Κάποια σημαντικά στελέχη μίλησαν γύρω στο τέταρτο, ενώ η εισήγηση Μπανιά και η ομιλία Τσίπρα κράτησαν περίπου 45 λεπτά.
Αυτό που χαρακτήρισε όλες τις παρεμβάσεις και που είναι η βασική πηγή αισιοδοξίας, είναι αφενός η ομόφωνη βούληση για ενότητα, αφετέρου η σύσσωμη συνειδητοποίηση ότι βρισκόμαστε σε μια πρωτοφανή επίθεση του χρηματιστικού κεφαλαίου εναντίον της εργασίας, με επιδίωξη ριζικών αλλαγών στους όρους λειτουργίας της κοινωνίας2. Από κει και πέρα προέκυπταν διαφοροποιήσεις ως προς το τι να κάνουμε κι ως προς τις προτεραιότητες που βάζει ο καθένας (για τον εαυτό του, το χώρο του ή το σύνολο). Όμως το υπόστρωμα ήταν κοινό.
Οργανωτικές ατέλειες με πολιτική σημασία
Σκοπός του κειμένου τούτου δεν είναι η πλήρης δημοσιογραφική κάλυψη της Συνδιάσκεψης, αλλά η επισήμανση κάποιων πτυχών που αποσιωπούνται από τις «επίσημες» περιγραφές, ενώ εγώ (ενδεχομένως και άλλοι) τις θεωρώ σημαντικές. Από τη στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στη δυνατότητα έκφρασης των μειοψηφιών, ως ουσιαστικό χαρακτηριστικό του ΣΥΡΙΖΑ (φράση που παραλείπεται στη περίληψη της Αυγής στις 19 Ιουλίου), η άρνηση καταγραφής των διαφωνιών όχι απλώς υπονομεύει αυτή τη θέση (που είναι και δομικό στοιχείο της αντιδογματικής Αριστεράς, ιστορικά), αλλά και υποβιβάζει τη Συνδιάσκεψη σε σύναξη χειροκροτητών – που κάθε άλλο παρά αυτό ήταν. Ή, μάλλον, που δεν ξεκίνησε έτσι: Γιατί, στο τέλος, λόγω οργανωτικών αδυναμιών, κατέληξε στην ψήφιση διά βοής τόσο της οργανωτικής όσο και της πολιτικής απόφασης, ενώ υπήρχαν διατυπωμένες διαφωνίες και τροπολογίες που δεν μπήκαν σε ψηφοφορία, κάνοντας αρκετό κόσμο να απορεί για ποιο λόγο μοιράστηκαν κάρτες συνέδρων.
Δεν θα αναφερθώ σε όλες τις διαφοροποιήσεις επί της τακτικής. Εξάλλου, πολλές απ’ αυτές είναι καταγραμμένες, υποστηρίζονται από οργανωμένες συνιστώσες ή τάσεις3 και οι διαφορές αυτές αμβλύνονται στο τελικό πολιτικό κείμενο, χάρη αφενός στην επίμονη προσπάθεια της συντακτικής τριάδας Θεωνά-Καλύβη-Μπανιά κι αφετέρου στη συνείδηση της κάθε συνιστώσας ότι σε ένα κοινό κείμενο δεν μπορεί να αποτυπώνονται όλες οι επιμέρους απόψεις. Θα ’πρεπε, όμως, το σχέδιο απόφασης να είναι έτοιμο από το σαββατόβραδο και να μοιραστεί την Κυριακή πρωί, ώστε να μπορούν να διατυπωθούν τυχόν ενστάσεις και τροπολογίες οι οποίες, αν δεν ενσωματωθούν από τους εισηγητές και δεν πεισθούν οι αντιρρησίες, να τεθούν στο σώμα για απόφαση με ψηφοφορία4. Αντ’ αυτού, οι εισηγήσεις δεν κυκλοφόρησαν, αλλά διαβάστηκαν στο σώμα το οποίο κλήθηκε άμεσα να εγκρίνει ένα πολιτικό κείμενο 1.308 λέξεων με «ναι» ή «όχι», καθώς και την αντίστοιχη οργανωτική πρόταση.
Μια διαφωνία ουσίας: είναι πρώτο μέλημα οι εκλογές;
Τόσο στην ομιλία Τσίπρα, όσο και σε αρκετές παρεμβάσεις συνέδρων μπήκε ως πρωταρχικό το αίτημα για εκλογές, με στόχο μια αριστερή πλειοψηφία. Σαφέστερος όλων νομίζω ήταν ο Γιάννης Μπαλάφας, ο οποίος στο πεντάλεπτο που του αντιστοιχούσε έθεσε ως στόχο τη μετατροπή σε πολιτική πλειοψηφία του κοινωνικά πλειοψηφικού αντιμνημονιακού ρεύματος. Όμως ισάριθμοι, ίσως και περισσότεροι ήταν οι ομιλητές που αντιτάχθηκαν σ’ αυτή την πρόταση με διάφορα επιχειρήματα τα οποία δεν έχει νόημα να αναπαράγω εδώ5 – θα είχε όμως νόημα να άνοιγε μια συζήτηση επί του θέματος, καθώς, απ’ ό,τι φάνηκε, η άποψη αυτή διαπερνά τις τάσεις και τις συνιστώσες.
Απ’ ό,τι φαίνεται, καμία συνιστώσα ή τάση δεν θεώρησε μείζον θέμα την αποτύπωση αυτής της διαφωνίας και την επίλυσή της από το σώμα του συνεδρίου. Από την άλλη, αρκετοί σύνεδροι θεώρησαν ότι πρώτο πολιτικό καθήκον είναι η υπεράσπιση του κόσμου της εργασίας, με θεσμικές, κινηματικές, οργανωτικές παρεμβάσεις (κι αν ξεχνάω κάτι συμπληρώστε) με στόχο την ανάδειξη της Αριστεράς ως τη μόνη ουσιαστική αντιπολίτευση, χωρίς άμεση αναφορά σε εκλογές. Η σύνθεση ανάμεσα σ’ αυτή την ιεράρχηση και την αντίθετη, με πρώτο μέλημα τις εκλογές, είναι ανέφικτη, τουλάχιστον στις σημερινές συνθήκες.
Γι’ αυτό το λόγο, κατατέθηκε τροπολογία που ζητούσε να φύγει από την πολιτική απόφαση η φράση «Η διενέργεια εκλογών, με απλή αναλογική, γίνεται πλέον ευρύτερη λαϊκή απαίτηση». Το προεδρείο αρνήθηκε να γίνει συζήτηση πάνω στην τροπολογία αυτή. Πέντε σύνεδροι, χωρίς προσυνεννόηση, ανέβηκαν στο βήμα ζητώντας από το προεδρείο να τη θέσει στο σώμα και καμιά τριανταριά χέρια (στους περίπου 150 παρόντες) σηκώθηκαν όταν ζητήθηκε ενδεικτικά η γνώμη της αίθουσας. Το προεδρείο επέμενε, με το σκεπτικό ότι θα άνοιγε κουβέντα και για άλλες τροπολογίες (για το πολιτικό κείμενο καμία άλλη δεν είχε εμφανιστεί) κι ότι θα καθυστερούσαμε και θα μέναμε χωρίς πολιτική απόφαση (κάτι που, καταφανώς, απολύτως κανένας δεν ήθελε ή, αν ήθελε, το κράτησε βαθιά μέσα του).
Παρόμοια τύχη είχαν και οι τροπολογίες στην οργανωτική απόφαση, παρ’ όλο που εκεί δόθηκε η δυνατότητα στον εισηγητή να ενσωματώσει κάποιες. Όμως, η τροπολογία που ζητούσε έναν εκπρόσωπο από κάθε νομό στο συντονιστικό όργανο (αντί τρεις από κάθε Περιφέρεια, δημιουργώντας πρόβλημα στις Περιφέρειες με πάνω από τρεις νομούς), ούτε ενσωματώθηκε, ούτε συζητήθηκε, ούτε μπήκε σε ψηφοφορία.
Πολιτική αμηχανία και δημοκρατικό έλλειμμα
Το γεγονός ότι το προεδρείο καθώς και τα έμπειρα στελέχη που παρακολουθούσαν από τα πρώτα έδρανα, δεν έκριναν σκόπιμο να παρέμβουν για να αποκατασταθεί η διαδικασία, ώστε να καταγραφεί μια άποψη (που ζητούσε να καταγραφεί) θέλει ερμηνεία. Δεν νομίζω ότι ήταν στημένο, ούτε ότι φοβήθηκαν ότι η τροπολογία θα πλειοψηφούσε.
Πιστεύω απλώς ότι δεν μπόρεσαν να κατανοήσουν και να αποδεχτούν ότι μία πολιτική θέση που δεν αντιστοιχούσε σε προγενέστερη πολιτική δομή (τάση, φράξια, συνιστώσα), δημιουργήθηκε και διατυπώθηκε μέσα από μια διαδικασία πολυπληθούς σώματος, μια διαδικασία συνελευσιακή που συγκρότησε μία πολιτική αντίθεση και ανέδειξε μια αντίθετη άποψη από την εισήγηση (παρά τις βραχυχρόνιες ομιλίες).
Αν αυτό ισχύει και αν καμία άλλη αξιόπιστη ερμηνεία δεν δοθεί, τότε οι φράσεις του τύπου «να διδαχθούμε από τις πλατείες» χάνουν το περιεχόμενό τους. Διότι, όταν αρνείσαι την ανάπτυξη και καταγραφή των διαφωνιών σε ένα σώμα ομοιογενές (αλλά χωρίς προγενέστερη πειθαρχία), πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις ένα ετερόκλητο πλήθος (όπως οι πλατείες) χωρίς να καταφύγεις στον ανταγωνισμό των οργανώσεων ποια θα πρωτοκαπελώσει; Πρόσφατο δείγμα γραφής η αδυναμία των πολιτικών νεολαιών να οργανώσουν εκδήλωση στην Πλατεία Συντάγματος εναντίον του νόμου Διαμαντοπούλου, επειδή επί μία βδομάδα δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν στα ονόματα των ομιλητών.
Μια αυτοκριτική και μια συνέχεια
Μια πολιτική απόφαση τεσσάρων σελίδων (1.308 λέξεων) από λίγους θα διαβαστεί και ο κάθε πολιτικός συντάκτης θα παρουσιάσει την περίληψη που θέλει, τονίζοντας τα σημεία που θέλει αυτός (ή που θα του υποδειχτούν). Θεωρώ απαραίτητο, εδώ και καιρό, τα πολυπληθή σώματα (συνέδρια, συνδιασκέψεις κ.λπ.), παράλληλα με τα μεγάλα διακηρυκτικά κείμενα να βγάζουν και σύντομες περιληπτικές ανακοινώσεις. Κάτι που άλλοτε γίνεται, άλλοτε όχι.
Καθώς κατάλαβα ότι κάτι τέτοιο δεν προβλεπόταν στη Συνδιάσκεψη, έγραψα ένα μικρό προσχέδιο για ανακοινωθέν (111 λέξεις) και ανέβηκα στο βήμα να το προτείνω (παράλληλα με την παρέμβασή μου για την απάλειψη της φράσης περί εκλογών από την πολιτική απόφαση). Το σφάλμα μου είναι ότι δεν ήμουν αρκετά σαφής ότι επρόκειτο για πρόταση προς ψήφιση και παρέδωσα στο προεδρείο το κείμενο χωρίς να το διαβάσω. Το προεδρείο το κράτησε και, με τη συζήτηση επί της διαδικασίας που ακολούθησε, παρέλειψε να το θέσει σε ψηφοφορία. Αυτό ίσως είχε αποφευχθεί αν το είχα διαβάσει στην αίθουσα, οπότε θα ήταν μάλλον απίθανο να παραπέσει ανάμεσα στις τροπολογίες.
Δεν χάθηκε, όμως, ο κόσμος. Το κείμενο υπάρχει και θα κατατεθεί προς ψήφιση στην Πανελλήνια Συντονιστική Επιτροπή, όταν συνεδριάσει6. Το δημοσιοποιώ από τώρα, ώστε να είναι ανοιχτό σε οποιεσδήποτε βελτιωτικές διορθώσεις:
Ο ΣΥΡΙΖΑ στηρίζει τον κόσμο της εργασίας, που δέχεται την αμείλικτη επίθεση της διεθνούς τοκογλυφίας, η οποία δεν εκφράζεται μόνο με την υπερχρέωση της χώρας, αλλά και με την κατάργηση του κοινωνικού κράτους, της δημόσιας παιδείας και υγείας, το ξεπούλημα του εθνικού πλούτου και, τελικά, με την απονέκρωση της έννοιας της Δημοκρατίας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ενώνει τις δυνάμεις του με όλους όσοι αγωνίζονται για να φύγει η κυβέρνηση των υπαλλήλων της τρόικας. Χαιρετίζει το πολύμορφο λαϊκό κίνημα που αναπτύσσεται στις γειτονιές, στους τόπους εργασίας, στους δρόμους και τις πλατείες που, παρά τη λυσσαλέα βία του αστυνομικού κράτους, αντιστέκεται υπερασπίζοντας την αξιοπρέπειά μας ως λαού.
Το σύνθημα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» είναι σήμερα επίκαιρο!
(1) Εκτός από το θέμα της αισιοδοξίας, κάθε άλλη συσχέτιση με τον Βλαδίμηρο Ίλιτς Λένιν δεν έχει νόημα.
(2) Προφανώς δεν χρησιμοποίησαν όλοι την ίδια ορολογία, αλλά η ουσία είναι κοινή, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον.
(3) Ομολογώ πως δεν έχω καταλάβει την ουσιαστική διαφορά ρόλου (πέρα από την ιστορική διαδρομή της καθεμιάς και τις δεσμεύσεις που προκύπτουν απ’ αυτή) μεταξύ τάσεων του Συνασπισμού και συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ. Ίσως κάποιος, κάποτε μου εξηγήσει…
(4) Μέχρι τώρα αυτή τη διαδικασία γνωρίζω για τις συνελεύσεις. Αν έχει αλλάξει, ας μας ενημερώσει κάποιος, παρακαλώ.
(5) Ένα επιχείρημα, για παράδειγμα, είναι αν θέλουμε κυβέρνηση μαζί με το ΚΚΕ, το οποίο αρνείται και την ίδια την έννοια της Αριστεράς. Και αν ναι, με ποια διαδικασία θα πεισθεί να αλλάξει γνώμη;
(6) Λέω «όταν» και όχι «εάν», παρότι από πολλούς ακούγεται ότι το όργανο αυτό θα συνεδριάσει το πολύ μία φορά, και ότι οι αποφάσεις θα παίρνονται σε κλειστά γραφεία. Πιστεύω πως αν η βούληση για ενότητα κι αγώνα είναι ειλικρινής, ακόμη κι αν υπάρχουν τάσεις προς τα εκεί, δεν θα υπερισχύσουν.
