Να μια περίπτωση που δεν μας ακουμπούν τα περιοριστικά μέτρα της περιόδου και χωρίς τύψεις και ανασφάλειες συγχρωτιζόμαστε ευχάριστα στις φιλόξενες σελίδες του Δρόμου! Και όπως συχνά συνηθίζεται στις επετείους, εκτός από την θεμιτή ευφορία του άθλου της απρόσκοπτης έκδοσης της εφημερίδας τόσα χρόνια, γίνεται αφορμή για αναστοχασμό, τόσο για την πορεία του συλλογικού εγχειρήματος, αλλά και των υποκειμένων που εμπλέκονται με τον ένα ή άλλο τρόπο σ’ αυτό.
Ιδέες αμορφοποίητες, συχνά πρωτόλειες, ψήγματα απόψεων με έντονα στοιχεία της μερικότητας και του υποκειμενισμού, συνθέτουν το κουβάρι του μυαλού μας. Και έρχεται η πανδημία να κάνει ακόμη δυσκολότερη την κατάσταση.
Ιστορικοί και δημοσιολογούντες επικαλούνται πανδημίες προηγούμενων αιώνων στο ευρωπαϊκό χώρο (π.χ. του 14ου αιώνα), για να ανιχνεύσουν αναλογίες με το σήμερα και να προβάλλουν την αισιόδοξη προοπτική ενίσχυσης εξισωτικών αιτημάτων. Όμως, δεν υπάρχουν ορατές ενδείξεις για μια τέτοια προοπτική. Ο υπαρκτός φόβος από το μεταδοτικό ιό φαίνεται να ισχυροποίησε τους υπάρχοντες μηχανισμούς εξουσίας και ίσως νομιμοποίησε παρεμβάσεις σε πλήθος πλευρών της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Επιπλέον, αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως αφορμή για κυβερνητικές παρεμβάσεις στο χώρο της εκπαίδευσης, της διαχείρισης της δημόσιας περιουσίας, στην άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής, στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος κ.λπ.
Μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό και τη διαφαινόμενη εργασιακή και κοινωνική πανδημία, προσπαθούμε αμήχανοι να ψηλαφίσουμε κοινωνικές τάσεις και προοπτικές και βέβαια να προσδιορίσουμε τους εαυτούς μας σε νέους, άγνωστους ρόλους, συχνά ασύμβατους με τις έως τώρα σταθερές μας. Είναι και ο αδιόρατος φόβος που ατονεί την κριτική σκέψη, δημιουργεί αποστάσεις σωματικές και ψυχικές και επικάθεται στον ψυχισμό μας με άγνωστες ως τώρα επιπτώσεις.
Το έλλειμμα μιας γενικότερης προοπτικής συνοδεύεται από μια διάχυτη αμηχανία. Τις ισχνές κινητοποιήσεις και διεκδικήσεις δεν τις συνέχει κάποιο νήμα και μοιάζουν να στερούνται νοήματος, ενώ συχνά απέχουν από το λαϊκό αίσθημα.
Εν τούτοις, η πρόσφατη υγειονομική κρίση ανέδειξε θέματα που αξίζουν της προσοχής μας:
Η αυταπάρνηση πλήθους ανθρώπων της εργασίας που στήριξαν κρίσιμους τομείς όπως της υγείας, της καθαριότητας κ.ά., αποτρέποντας την κατάρρευση.
Από την άλλη, οφείλουν να μας απασχολήσουν, ίσως να αποτελέσουν τις αιχμές της επόμενης μέρας, θέματα όπως, η ενίσχυση της δημόσιας υγείας, η προάσπιση της δημόσιας εκπαίδευσης από τον πειρασμό υποκατάστασης της φυσικής παρουσίας των συμμετεχόντων με τεχνολογικά μέσα, η προάσπιση του περιβάλλοντος και του δημόσιου χώρου, και βέβαια, η υπεράσπιση της εργασίας από τη διαφαινόμενη καταστροφή. Όμως, τα προηγούμενα απαιτούν τη συμμετοχή της κοινωνίας στην ενίσχυση υπαρχόντων θεσμών, αλλά και συγκρότηση νέων. Και μια τέτοια κοινωνική εμπλοκή προϋποθέτει την αλλαγή ενός εδραιωμένου ψυχολογικού προτύπου που βασίζεται στην καχυποψία και το φόβο.
Ο Δρόμος της Αριστεράς, τόσο στα χρόνια της μεγάλης «εφόδου», όσο και μετέπειτα, στα χρόνια της αμηχανίας, μας στήριξε με τον τρόπο του. Στον αντίποδα της «ενσωματωμένης» κρατικοδίαιτης δημοσιογραφίας που αναφέρεται στην Αριστερά, ο Δρόμος είναι ένα υπόδειγμα στο χώρο του Τύπου, που αξίζει ευρύτερης αναγνωσιμότητας. Με αφορμή αυτή τη γιορτή νοιώθουμε την ανάγκη να διατυπώσουμε και δημόσια την ευγνωμοσύνη μας στην εξαιρετική ομάδα των συντακτών που με μοναδική αυταπάρνηση, συνέπεια και ποιότητα φροντίζει να μας ενημερώνει και να μας κάνει κοινωνούς των προβληματισμών που αναπτύσσονται στη συλλογικότητα που αναφέρεται στον Δρόμο, αλλά και της κοινωνίας.
* Ο Κώστας Ζαχάρος είναι πανεπιστημιακός (Πανεπιστήμιο Πατρών)
