Η τιμή της βενζίνης και του πετρελαίου στη Βολιβία είναι κατά ένα τρίτο περίπου χαμηλότερη από αυτή των γειτονικών χωρών. Τα βολιβιάνικα καύσιμα, ανέκαθεν, περνούσαν παράνομα στη Χιλή, το Περού και τη Βραζιλία. Ο Μοράλες πήρε την απόφαση να τελειώνει με το λαθρεμπόριο, ανεβάζοντας την τιμή των καυσίμων στο επίπεδο των γειτονικών χωρών.
Η επιδότηση για τους υδρογονάνθρακες για το 2011 υπολογίζεται στα 600 εκατομμύρια δολάρια, από τα οποία σχεδόν 300 μπορεί να χαθούν για άλλη μια φορά λόγω του λαθρεμπορίου. «Τα χρήματα αυτά, αντί να φύγουν, μένουν εδώ, για πρώτη φορά στην ιστορία. Είναι δύσκολο, αλλά με αυτό το μέτρο δεν φροντίζω την εικόνα μου αλλά την εθνική οικονομία». Μετά τις έντονες διαμαρτυρίες, ανακοίνωσε επιδοτήσεις στους παραγωγούς δημητριακών, γενική αύξηση μισθών 20% και άλλα αντισταθμιστικά μέτρα. Η κοινωνική δυσαρέσκεια όμως εξακολούθησε να μεγαλώνει. Έτσι άρχισε το «βενζινάσο»…
Ματούλα Παπαδημητρίου
Χρονικό και ανάλυση της πρόσφατης «κρίσης της βενζίνης»
Tvn Cristina Martin και Richard Crowbar, Λα Πας, Βολιβία
Τα πρόσφατα γεγονότα στη Βολιβία φανερώνουν πόσο περίπλοκες και, σε κάποιες περιπτώσεις, αντιφατικές είναι οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στις αριστερές κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής.
Στις 26 Δεκεμβρίου, ο Έβο Μοράλες, πρόεδρος του Πολυεθνικού Κράτους της Βολιβίας, ανακοίνωνε αιφνιδιαστικά το σταμάτημα της επιδότησης των υδρογονανθράκων, κάτι που θα οδηγούσε σε αύξηση της τιμής της βενζίνης κατά 70-80%. Το μέτρο θα προκαλούσε με τη σειρά του αύξηση των τιμών των εισιτηρίων των Μέσων Μεταφοράς και θα επηρέαζε, επίσης ,τις τιμές όλων σχεδόν των προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των ειδών πρώτης ανάγκης.
Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης ήταν κυρίως τρία. Το βασικό ήταν ο αγώνας ενάντια στο λαθρεμπόριο της βενζίνης, το οποίο ευθύνεται για το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της επιδότησης αυτής διαφεύγει στο εξωτερικό. Δεύτερον, ότι η επιδότηση αυτή ενισχύει το μεγάλο κεφάλαιο, που στην πλειοψηφία του προέρχεται από τις ανατολικές περιοχές, οι οποίες σύμφωνα με την κυβέρνηση είναι αυτές που καταναλώνουν την περισσότερη βενζίνη. Τέλος, το διάταγμα ήταν μια προσπάθεια να βελτιωθούν τα οικονομικά ενός φτωχού κράτους, με ελάχιστους πόρους, για να μπορέσει να εφαρμόσει τις πολιτικές που σχεδιάζει. Η κυβέρνηση υποσχόταν να διοχετεύσει τα χρήματα αυτής της επιδότησης στη βελτίωση των συνθηκών ζωής του πληθυσμού γενικά και ειδικότερα των στρωμάτων με τα χαμηλότερα εισοδήματα.
Το δραστικό μέτρο θα είχε άμεση επίπτωση στην πλειοψηφία του πληθυσμού, που θα έβλεπε την οικονομική του κατάσταση να πλήττεται σοβαρά. Την επόμενη μέρα από την ανακοίνωση του μέτρου, κηρύχθηκε απεργία στα αστικά και υπεραστικά μέσα μεταφοράς σε όλη τη χώρα. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, η κυβέρνηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει φορτηγά του στρατού για να μεταφέρει δωρεάν όποιον ήθελε από την πόλη Λα Πας μέχρι την πόλη Έλ Άλτο. Αυτή η απόπειρα να κατευνάσει τη λαϊκή οργή, φανέρωνε ότι η κυβέρνηση φοβόταν μια πιθανή αντίδραση των πολιτών.
Στις 30 Δεκεμβρίου κηρύχθηκε νέα απεργία στις μεταφορές, αυτή τη φορά με κινητοποιήσεις και μπλόκα. Πολλές πορείες έγιναν στη Λα Πας και στις μεγάλες πόλεις της χώρας. Στο Ελ Άλτο έκλεισε με οδοφράγματα η εθνική οδός επί πολλές ώρες. Στην πρωτεύουσα οι πορείες, στις οποίες συμμετείχαν περίπου 20 χιλιάδες άτομα, άρχιζαν στις 10 το πρωί και διαρκούσαν μέχρι το απόγευμα. Η κοινωνική σύνθεση των συμμετεχόντων ήταν ποικίλη, αν όχι αντιφατική: μπορούσες να δεις από γυναίκες Αϋμάρα που είχαν κατέβει από το Ελ Άλτο μέχρι οικογένειες της ανώτερης τάξης αλλά και νέους της πόλης που είχαν διαθέσεις σύγκρουσης. Η ένταση της διαμαρτυρίας αυξήθηκε και αργά το απόγευμα σημειώθηκαν συγκρούσεις ανάμεσα στους διαδηλωτές και τους αστυνομικούς που είχαν περικυκλώσει το προεδρικό μέγαρο. Αν και σημειώθηκαν επιθέσεις σε δημόσια κτίρια και έπεσαν δακρυγόνα, η διαμαρτυρία δεν έφτασε στα επίπεδα σύγκρουσης άλλων περιπτώσεων. Παρ’ όλα αυτά, ήταν με διαφορά οι μεγαλύτερες πορείες διαμαρτυρίας που έχει αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μοράλες.
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι το διάταγμα προκάλεσε διαίρεση και σύγκρουση στις κοινωνικές οργανώσεις που αποτελούν τη βάση της κυβέρνησης του Κινήματος για τον Σοσιαλισμό (MAS). Ενώ κάποιες οργανώσεις καλούσαν σε συμμετοχή στις πορείες, άλλες στήριξαν την κυβέρνηση, γεγονός που οδήγησε σε επιθέσεις ενάντια στα γραφεία οργανώσεων, όπως η Κεντρική Ομοσπονδία Εργατών Βολιβίας (COB) και η Συνομοσπονδία Συμβουλίων Γειτονιάς (FEJUVE) του Ελ Άλτο.
Η αντιλαϊκότητα του μέτρου που ονομάστηκε «βενζινάσο», έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τη Δεξιά και την αντιπολίτευση με στόχο την αποσταθεροποίηση και απονομιμοποίηση της κυβέρνησης. Φαίνεται επίσης ότι η έκδοση του διατάγματος ενεργοποίησε εκ νέου τα κοινωνικά κινήματα, τα οποία στα τελευταία χρόνια διακυβέρνησης του MAS φαίνονταν να είναι σε κάποιο βαθμό αδρανή. Με αυτήν την έννοια αξίζει να αναλογιστούμε σχετικά με το παράδοξο του γεγονότος ότι μια κυβέρνηση που έχει φτάσει στην ηγεσία του κράτους μέσα από την κοινωνική κινητοποίηση, με την ανάληψη της εξουσίας προκαλεί την αδρανοποίησή της, ενώ η ίδια αυτή κινητοποίηση θα μπορούσε να προκαλέσει την πτώση της κυβέρνησης.
Ο λαός κατανόησε το «βενζινάσο» ως ένα νεοφιλελεύθερο μέτρο, ενώ το MAS το θεωρούσε ένα μέτρο αναπόφευκτο. Έτσι η κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με την αντίφαση ανάμεσα στο να εκπληρώσει το χρέος της να αναδιανείμει τον πλούτο της χώρας και να ωφελήσει τα φτωχά και χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, δεδομένου του σοσιαλιστικού της χαρακτήρα, και στο να προσπαθήσει να είναι μια ανταγωνιστική χώρα μέσα στην παγκόσμια αγορά, βασιζόμενη σε πολιτικές εξόρυξης μετάλλων και υδρογονανθράκων, των οποίων οι τιμές πώλησης υπόκεινται αναπόφευκτα στις τιμές και τις δυναμικές της διεθνούς αγοράς.
Η κυβέρνηση εξήγησε ότι οι δαπάνες του προϋπολογισμού που προορίζονται για την επιδότηση της βενζίνης θα χρησιμοποιούνταν για την εφαρμογή μιας σειράς μέτρων, ανάμεσα στα οποία ήταν η αύξηση των μισθών κατά 20% των ενόπλων δυνάμεων, της αστυνομίας και των εργαζομένων στην εκπαίδευση και την υγεία. Αυτή η προσπάθεια αύξησης των εσόδων του πληθυσμού ήταν σαφώς ανεπαρκής, δεδομένου ότι μόνο ένα 20% δουλεύει με υπαλληλική σχέση. Η πλειοψηφία είναι αυτοαπασχολούμενοι, στην ανεπίσημη οικονομία ή δεν έχει καθόλου δουλειά. Ο αστικός πληθυσμός θα ήταν αυτός που θα πληττόταν περισσότερο από το διάταγμα. Αναμφίβολα η δημιουργία θέσεων εργασίας και το οικονομικό μοντέλο είναι από τις πιο σημαντικές προκλήσεις της κυβέρνησης του MAS, διότι αν δεν κατορθώσει να εφαρμόσει με επιτυχία πολιτικές διαρθρωτικών αλλαγών, θα είναι απλώς μια εναλλαγή στις ελίτ.
Εντελώς αιφνιδιαστικά, ο πρόεδρος Έβο Μοράλες απευθύνθηκε στο λαό στις 31 Δεκεμβρίου, λίγες ώρες πριν από το τέλος της χρονιάς, για να ανακοινώσει την απόφαση της κυβέρνησης να αποσύρει το επίμαχο διάταγμα.
Η αιτιολογία ήταν ότι η κυβέρνηση είχε ακούσει το λαό και δεν μπορούσε να τον προδώσει. Ας θυμηθούμε ότι στη διάρκεια της ορκωμοσίας του ως προέδρου της Βολιβίας το 2006, ο Έβο Μοράλες διαβεβαίωσε «θα τηρήσω τη δέσμευσή μου και, όπως λέει ο Υποδιοικητής Μάρκος, θα κυβερνώ τη Βολιβία υπακούοντας τον βολιβιάνικο λαό».
Αν και η ανάκληση του μέτρου χειροκροτήθηκε από πλατιά στρώματα, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι προκάλεσε πλήγμα στην αξιοπιστία της βολιβιάνικης κυβέρνησης και ότι αποκαλύπτει μια έλλειψη προγραμματισμού στις πολιτικές ύψιστης σημασίας για τη χώρα. Παρ’ όλο που είναι εμφανείς η δυσκολία και η πολυπλοκότητα αυτών των διαδικασιών, παραμένει το ελπιδοφόρο στοιχείο ότι δεν είναι και τόσο συνηθισμένο μια κυβέρνηση να ακούει τους πολίτες…
Πηγή: www.kaosenlared.net
