Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Άστρο στο μέγεθος του Ήλιου που είχε την ατυχία να πλησιάσει μια μαύρη τρύπα διαλύθηκε και χάθηκε για πάντα μέσα στο κοσμικό τέρας σε ένα φαινόμενο που οι αστροφυσικοί αποκαλούν «σπαγγετοποίηση».
Αυτός είναι ο επίσημος όρος για τα άστρα που παραμορφώνονται από το ακραίο βαρυτικό πεδίο μιας μαύρης τρύπας και χάνουν το σφαιρικό σχήμα τους. Μετατρέπονται τελικά σε έναν μακρύ χείμαρρο καυτού πλάσματος που τυλίγεται γύρω από τη μαύρη τρύπα όπως τα μακαρόνια σε ένα πιρούνι (εικόνα πάνω).
Οι ίδιες οι μαύρες τρύπες είναι εξ ορισμού αόρατες, μπορούν όμως να γίνουν αντιληπτές από την ισχυρή ακτινοβολία που εκπέμπει το υλικό του καταδικασμένου άστρου καθώς κινείται σπειροειδώς γύρω από τον ορίζοντα των γεγονότων.
Η ανακάλυψη της συγκεκριμένης μελανής οπής, η οποία βρίσκεται στον γαλαξία SDSS J152120.07+140410.5 σε απόσταση 850 ετών φωτός από τη Γη, προσθέτει ένα ακόμα κομμάτι σε ένα μεγάλο παζλ που προβληματίζει εδώ και δεκαετίες τους κοσμολόγους.
Οι μαύρες τρύπες χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες μεγέθους. Η πρώτη κατηγορία αφορά τις μαύρες τρύπες μικρής μάζας, μερικές δεκάδες φορές μεγαλύτερη από τη μάζα του Ήλιου, οι οποίες σχηματίζονται όταν γερασμένα μεγάλα άστρα εξαντλούν τα πυρηνικά καύσιμά τους και καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος.
Η δεύτερη κατηγορία είναι οι μαύρες τρύπες εξαιρετικά μεγάλης μάζας, έως και δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου, οι οποίες κρύβονται στα κέντρα των περισσότερων γαλαξιών και πιθανώς σχηματίζονται από τη συγχώνευση μικρότερων μελανών οπών.
Η τρίτη και πιο μυστηριώδης κατηγορία αφορά τις ενδιάμεσες μαύρες τρύπες (IMBH), με μάζα 100 έως 10.000 φορές τη μάζα του Ήλιου, οι οποίες εντοπίζονται συχνότερα σε νάνους γαλαξίες. Μπορεί να σχηματίζονται από τη συγχώνευση μικρότερων μελανών οπών ή από άλλους μηχανισμούς.
Το σημαντικό είναι ότι, σύμφωνα με την κρατούσα υπόθεση, οι γιγάντιες μαύρες τρύπες στα κέντρα των γαλαξιών σχηματίζονται από τη συγχώνευση τέτοιων «μικρομεσαίων» μελανών οπών. Κανείς όμως δεν το γνωρίζει με βεβαιότητα.
Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο Nature Astronomy, προσθέτει ακόμα μια IMBH στη λίστα. Η μαύρη τρύπα ανακαλύφθηκε όταν τηλεσκόπια που λειτουργούν στη Χαβάη κατέγραψαν τη λάμψη που εξέπεμψε το υλικό του άστρου καθώς κινούταν με ακραία ταχύτητα γύρω από τον ορίζοντα των γεγονότων.
«Το γεγονός ότι μπορέσαμε να παρατηρήσουμε αυτή τη μαύρη τρύπα μεσαίου μεγέθους την ώρα που καταβρόχθιζε ένα άστρο μάς προσέφερε την ευκαιρία να καταγράψουμε κάτι που σε διαφορετική περίπτωση θα παρέμενε αόρατο» σχολίασε η Σαρλότ Άνγκους του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης.
«Επιπλέον, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ιδιότητες της λάμψης για να κατανοήσουμε καλύτερα την αινιγματική ομάδα των μελανών οπών μεσαίου μεγέθους.»
Περισσότερα στοιχεία για τις μικρομεσαίες μαύρες τρύπες αναμένονται μετά το 2037, οπότε θα εκτοξευτεί στο διάστημα ο ευρωπαϊκός ανιχνευτής βαρυτικών κυμάτων LISA, ο οποίος θα μπορεί να ανιχνεύει μακρινές μελανές οπές με μάζα από 10.000 ηλιακές μάζες και πάνω.
Κίνδυνος βαρηκοΐας
Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο έφηβοι και νέοι αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο βλάβης στην ακοή από τη δυνατή μουσική που ακούν είτε με ακουστικά είτε σε κλαμπ και συναυλίες, προειδοποιεί ακόμα μια μελέτη.
Οι ερευνητές καλούν μάλιστα τις κυβερνήσεις να πάρουν μέτρα και να εφαρμόσουν πολιτικές «ασφαλούς ακρόασης».
Ο κίνδυνος βαρηκοΐας έχει αναγνωριστεί εδώ και χρόνια και είναι ο λόγος που πολλές συσκευές προειδοποιούν το χρήστη με ηχητικό σήμα όταν η ένταση των ακουστικών ανεβαίνει υπερβολικά. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρα Λορίν Ντίλαρντ του Πανεπιστημίου της Ν. Καρολίνα, δημοσιεύουν στην επιθεώρηση BMJ Global Health ανασκόπηση όλων των προηγούμενων ερευνών στη βιβλιογραφία, συνολικά 33 δημοσιεύσεις που αφορούσαν συνολικά 19.046 άτομα 12-34 ετών. Η μελέτη, μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση, εκτιμά ότι το 24% των νέων κινδυνεύει από την ακρόαση με ακουστικά και το 48% από τον δυνατό ήχο σε κλαμπ και συναυλίες.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι τουλάχιστον 430 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν μικρή ή μεγάλη απώλεια ακοής.
Το υπουργείο συνιστά…
Τρόπους για εξοικονόμηση ενέργειας προτείνει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στα νοικοκυριά, προκειμένου να περιορίσουν την κατανάλωση, και κατ’ επέκταση τη διόγκωση των λογαριασμών, εν όψει του δύσκολου χειμώνα.
- Απομόνωση χώρων που δεν χρησιμοποιούνται.
Κλείνουμε τα σώματα θέρμανσης και τις εσωτερικές πόρτες (εάν υπάρχουν) που οδηγούν σε διαδρόμους ή κοντά σε σκάλες. Έτσι, κλείνουμε τις φυσικές διόδους αέρα, εμποδίζοντας τον ζεστό αέρα να διαφύγει μέσα από το σπίτι.
- Ελεύθερα θερμαντικά σώματα.
Τα θερμαντικά σώματα δεν πρέπει να είναι σκεπασμένα, π.χ. με καλύμματα, ή να εμποδίζεται η απόδοσή τους από έπιπλα.
- Στεγανοποιούμε πόρτες και παράθυρα.
Τοποθετούμε μονωτικές ταινίες ή κουρτίνες. Σύμφωνα με μελέτες (DOE), όταν τραβηχτούν, οι κουρτίνες μπορούν να μειώσουν την απώλεια θερμότητας από ένα ζεστό δωμάτιο έως και 10%. Επίσης, μπορούμε να βάλουμε μεμβράνες σε παράθυρα και μπαλκονόπορτες ή μόνο σε δωμάτια που δεν χρησιμοποιούμε.
- Ελέγχουμε το μονωτικό λάστιχο στις πόρτες ψυγείων, καταψυκτών και φούρνων, ώστε να κάνει καλή επαφή και να μην υπάρχει απώλεια ενέργειας (απώλεια ψύξης).
- Περιορίζουμε τη διάρκεια που αφήνουμε ανοιχτή την πόρτα του ψυγείου.
Με αυτόν τον τρόπο ελαχιστοποιούμε τον χρόνο ανάκτησης θερμοκρασίας (απώλεια ψύξης, φως ψυγείου) με συνέπεια να μειώνεται η κατανάλωση από τη λειτουργία του μοτέρ.
- Ρυθμίζουμε τον θερμοστάτη.
- Του συστήματος ψύξης ψυγείων και καταψυκτών σε μεγαλύτερη θερμοκρασία.
- Του θερμοσίφωνα σε χαμηλότερες θερμοκρασίες.
- Του aircondition (εάν το αφήνουμε ανοικτό) κατά τις ώρες απουσίας μας από το σπίτι σε χαμηλότερη θερμοκρασία. Επίσης κατά τη διάρκεια του ύπνου μπορούμε να μειώσουμε τη θερμοκρασία έως και 2 βαθμούς.
- Τοποθέτηση των οικιακών συσκευών (π.χ. ψυγείου, καταψύκτη και στεγνωτηρίου ρούχων) μακριά από εστίες θέρμανσης.
- Πλένουμε τα ρούχα μας στο πλυντήριο ρούχων σε χαμηλή θερμοκρασία.
- Κλείσιμο συσκευών όταν είναι σε κατάσταση αναμονής (stand-by).
- Όταν δεν χρησιμοποιούμε το τζάκι, η καμινάδα πρέπει να είναι κλειστή από το κλείστρο της.
- Κλείνουμε τον φούρνο μας 10-15 λεπτά πριν τελειώσει το μαγείρεμα, καθώς η θερμότητα που υπάρχει επαρκεί για να ετοιμαστεί το φαγητό μας.
- Τα μαγειρικά σκεύη πρέπει να εφαρμόζουν καλά στα μάτια της κουζίνας.
- Όπου είναι εφικτό όταν μαγειρεύουμε χρησιμοποιούμε χύτρα ταχύτητας.
- Χαμηλώνουμε τη φωτεινότητα όσο μπορούμε στις συσκευές με οθόνη (π.χ. Η/Υ, τηλεοράσεις).
- Εγκατάσταση προγραμματιζόμενου θερμοστάτη.
Ένας προγραμματιζόμενος θερμοστάτης επιτρέπει τον προκαθορισμό διαφορετικών θερμοκρασιών για διαφορετικές ώρες της ημέρας. Ένας προγραμματιζόμενος θερμοστάτης εξοικονομεί χρήματα τόσο για κλιματισμό όσο και για θερμότητα.
- Εγκατάσταση θερμοστατικών βαλβίδων στα θερμαντικά σώματα.
Επιτρέπουν την αυτόματη ρύθμιση της ροής του ζεστού νερού ανάλογα με την επιθυμητή θερμοκρασία του κάθε χώρου ξεχωριστά. Η τοποθέτησή τους γίνεται τοπικά επάνω σε κάθε θερμαντικό σώμα ξεχωριστά και ρυθμίζουν προοδευτικά τη ροή του ζεστού νερού.
Έτσι κάθε θερμαντικό σώμα γίνεται ανεξάρτητο και απομονώνεται αυτόματα όταν επιτευχθεί η επιθυμητή θερμοκρασία, τη στιγμή που οι υπόλοιποι χώροι που έχουν ανάγκη θέρμανσης συνεχίζουν να λειτουργούν.
- Εγκατάσταση συστήματος αντιστάθμισης στον λέβητα.
- Συντήρηση συστήματος θέρμανσης/ψύξης, π.χ. λέβητα, αντλιών θερμότητας, κλιματιστικών.
- Εγκατάσταση ηλιακού θερμοσίφωνα.
- Αντικατάσταση συσκευών με συσκευές υψηλής ενεργειακής απόδοσης βάσει του πλαισίου ενεργειακής σήμανσης και των προδιαγραφών Energy Star.
- Αντικατάσταση λαμπτήρων φωτισμού με τεχνολογία led.
- Αντικατάσταση των υπαρχόντων κουφωμάτων με νέα θερμομονωτικά-ενεργειακά.
- Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης.
