του Νίκου Σταθόπουλου*
Πώς να «αναλύσεις» το τρέχον μέλλον του κόσμου, όταν η Τεχνολογία επανορίζει την έννοια του χρόνου και η μετανεωτερική πλανητική Εξουσία ανασυντάσσει την ηγεμονία τών «πάνω» με όρους μεταφεουδαρχικής ανάμειξης του γήινου με το «ουράνιο»;
H αιωνιότητα και η αθανασία, πρότζεκτ των καινούργιων «αφεντάδων» (Γκέητς, Μασκ…), και ο πλούτος ως χρήση και κτήση του ίδιου του ανθρώπου: Ανακαθορίζουν την αίσθηση και τη σκέψη, καταδικάζοντας την παραδοσιακή ανάλυση σε μια τεχνοκρατική περιγραφικότητα χωρίς οξυγόνο για την απελπισμένη ύπαρξη των «κάτω»… Το «καυτό» ζητούμενο είναι ένα πρακτικό εγχειρίδιο αντίστασης, μια ολική, ολοποιημένη και ολοποιθητική θεώρηση του Πραγματικού την ώρα που ο κατακερματισμός στερεώνει τον μηδενισμό στη βάση μιας ασταμάτητης ρευστοποίησης.
O ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ καπιταλισμός κείται και οργανώνεται πολύ μακριά από τους τυπικούς συστημικούς όρους: Ανανοηματοδοτεί τη ζωή και αναδομεί το ανθρώπινο, κάτι που μόνο η φεουδαρχία εμπεριείχε ως δυναμική λόγω της πνευματικής παντοκρατορίας της θρησκείας… Τότε, ο άνθρωπος κυβερνιόταν σε σχέση με τον Θεό, σήμερα καταργείται ως άνθρωπος και σκορπίζεται στην «απόλυτη ροή» ενός παρδαλού πλήθους με την «ψύχωση της ταυτότητας» να τρέπει το υποκείμενο σε άθροισμα αφαιρέσεων.
Aπό τον δέκατο έκτο αιώνα, ο περίφημος Νοστράδαμος διαθέτει τις προφητείες του σε κάθε απεγνωσμένο «αφουγκραστή» του χρόνου, και για το 2023 «προβλέπει» επικράτηση του Αντίχριστου (στον «πόλεμο με τους Τρεις»), και «βλέπει», στη ροή, καταστροφή του πλανήτη Άρη και «κόκκινη φωτιά εξ ουρανού» στο ανάκτορο του Μπάκιγχαμ! Είναι πολύ σημαντικό να «οικειοποιούμαστε» περιστασιακά και προσωρινά το Θέαμα.
O Πούτιν, λοιπόν; (αφού οι Τρεις κάλλιστα μπορεί να «διαβαστούν» ως ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, Ε.Ε.!). Και ο Άρης του Μασκ που σχεδιάζει σύντομα τον αποικισμό του; Και η πείνα, λέει, θα θεριέψει, και θα στοιχειώσει τους ανθρώπους στον κανιβαλισμό, αφού τα τρόφιμα θα είναι απρόσιτα στο πάμπτωχο πλήθος! Όσο κι αν ακούγεται γελοίο, ο Νοστράδαμος κάπου και κάπως «πέφτει μέσα», ανεξάρτητα από την έξυπνη προπαγανδιστική σπέκουλα εις βάρος ενός λίαν μεγάλου πλήθους το οποίο κάνει ουρές ακόμα σε «καφετζούδες» και «χαρτορίχτρες»!
O Πόλεμος είναι όχι μόνο σε εξέλιξη, αλλά και απηχεί μια αναπόφευκτη τάση της σημερινής πλανητικής γεωπολιτικής κατάστασης (είναι μεν γενική τάση των πλουτοκεντρικών εξουσιαστικών συστημάτων, αλλά τώρα η τεχνική δυνατότητα πολέμου είναι «απογειωμένη» και ο πλανητικός πολυκεντρισμός καθορίζει μοιραία βιαιότατους ανταγωνισμούς)ενώ η πείνα (και η δίψα…) έχει κάνει σαρωτική εμφάνιση με ξεκάθαρες λειτουργικές προϋποθέσεις ισόβιας πια μοίρας… Η «φωτιά» στο Μπάκιγχαμ μπορεί να «διαβαστεί» σαν αποδομητική κρίση των παραδοσιακών συστημάτων συμβολικής τάξης στο πεδίο της Κοινωνικής Εξουσίας (με τη σύσταση και ανάδυση τελεσίδικα νέων «μοναρχιών» σε πλέγματα κοινωνικών σχέσεων με πολτοποίηση και Μύθο Μαζικής Δημοκρατίας), ενώ ο Άρης εύκολα παραπέμπει σε τραγωδίες συναρτημένες με το ατελές και ματαιόδοξο και πρόχειρο της ανθρώπινης φύσης… Έτσι κι αλλιώς, η «τρέλα μεγαλείου» και η «αποκοτιά της αλαζονείας» δεν παύουν ποτέ να τρέφουν την εωσφορική πλευρά του ανθρώπου ανεξαρτήτως κοινωνικού συστήματος!
Η «επιστημονική ανάλυση»(αυτό το αδηφάγο τέρας που πιστοποιεί ακατάπαυστα τη σχέση αναγωγής και εξάρτησης του «σοσιαλισμού» από τα θέσφατα και ιερά και όσια του Αστισμού και της Αγοράς) μαζεύει, χρόνια τώρα, τα ράκη της αποτυχίας της, και, αν το καλοεξετάσετε, συνέχεια βρίσκεται πίσω από τις εξελίξεις του συστήματος: Διότι πάντα ηλίθια ήταν μιλώντας για «αναρχία και έλλειψη οργάνωσης του καπιταλισμού»(του συστήματος που ανέπτυξε την Οικονομική Επιστήμη, την Ψυχολογία, τη Διοίκηση Επιχειρήσεων, το Marketing) και «στερώντας» του το προνόμιο της βούλησης! Και πάλι σέρνεται στις έσχατες σκιές του καπιταλισμού, θλιβερή ουρά του, προσπαθώντας να «αποκωδικοποιήσει» τα σχέδιά του, αντί να εμβαθύνει στο πραγματικό λειτουργικό του σύστημα σχέσεων και να ενεργοποιήσει φυγόκεντρες διαδικασίες: Λες και το πρόβλημα είναι να «μη μας πιάσουν κορόιδα κ αμόρφωτους» και όχι η υπονόμευση και οι αντισυσπειρώσεις σε ριζικό βάθος και όχι επί της πολιτικής επιφανείας. Το ιστορικό υπαρξιακό άγχος της Αριστεράς είναι να κάνει «καλό και ανθρώπινο» τον αποδοτικό καπιταλισμό του τεχνολογικού ιλίγγου!
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ αναγκαιότητα ανατροπής, σε συνθήκες βαθιάς ήττας και ιλαροτραγικής αναδίπλωσης, είναι υποχρεωμένη να συμπεριλάβει στα «υλικά κ εργαλεία εξέτασης» οτιδήποτε προσδιορίζει πρακτικά τη δυναμική και τις μορφές της ανθρώπινης εμπειρίας, δηλαδή, επιτέλους, να εκκινήσει από το Οικείο του ανθρώπου και από την πραγματική Πρόσληψη της τραγωδίας κ του θριάμβου του, της χαράς και της οδύνης του, του πάθους και της γαλήνης του: ό,τι αποτελούσε δραστικό έλλειμμα και ταυτόχρονα ακλόνητο δόγμα («πρέπει να αναδιαπαιδαγωγήσουμε τις μάζες, δεν θα μας κατευθύνουν αυτές με τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες τους»), πρέπει σήμερα να τσακιστεί, στο σύγχρονο επαναστατικό πνεύμα, και να δώσει τη θέση του στην Κατανόηση, την Ενσωμάτωση, προς μια σφαιρική επανεξέταση της ανθρώπινης μοίρας με προσδιορισμό «υποκειμένων» εντός της εμπειρίας και όχι μέσω «ιδιοτήτων» μιας μεταβλητότητας χωρίς βάθος και ορίζοντα.
Κι αυτά ισχύουν διότι πλέον ο μεν «Σοσιαλισμός» έχει ματαιωθεί σε πραγματικά κ ιδεολογικά τέλματα επί των οποίων οι επίγονοι απλά σωπαίνουν ή παραληρούν, ο δε Καπιταλισμός συναντά για πρώτη φορά το άμεσα ανθρώπινο και το καταστρέφει για να συγκροτήσει μια άπειρη τεχνητότητα που είναι και η μόνη εγγύηση για την κερδοφόρα (όχι μόνο και απλώς οικονομικά..) αναπαραγωγή και διαιώνισή του.
Το Σύστημα αλλάζει εν όλω τη γλώσσα του, και σαν συμβατικός σχεδιασμός των τυπικών δομών του αλλά και, κυρίως (;), σαν σπουδή και αναθεώρηση των ανθρώπινων προσδιορισμών και σχέσεων. Η δική μας γλώσσα παραμένει ίδια, λίγο ως πολύ συναφής οργανικά με τη γλώσσα της εξουσίας και χωρίς μια λειτουργική διαφορετικότητα στην «ανάγνωση» των πραγμάτων
Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ Καπιταλισμός, με μια αξιοθαύμαστη ευελιξία, ενσωματώνει στην λειτουργική κουλτούρα και θέσμισή του όλο το παρελθόν της ανθρωπότητας σε συνθέσεις που ξαφνιάζουν, γοητεύουν, και τρομάζουν εφιαλτικά: μόνο μια τέτοια ενσωμάτωση (και αυτοματικά, από τη δυναμική του στον άξονα της τεχνολογίας, και βουλησιακά μέσω των διανοούμενων, των πολιτικών και των επιστημόνων του) μπορεί να δημιουργήσει την αφομοίωση σημασιών που απαιτεί μια Εκτίναξη Ποιότητας.
Είναι αφελείς, μέχρι γέλιου, όσοι πιστεύουν ότι οι ιστορικές εξελίξεις είναι «αυτοματικές» και καθόλου προϊόν ανάλυσης και επιλογής: Ειδικά ο Πολιτισμός του Εμπορεύματος, εφιαλτικά και «λοβοτομικά» ανθρωποκεντρικός, λειτουργεί με επεξεργασμένη πρόθεση.
Οι «προφητείες» του Νοστράδαμου είναι μια πρωτότυπη «λογοτεχνία του φανταστικού» η οποία αντανακλά την περίτρομη σύγχυση του ανθρώπου στο μεταίχμιο του Μεσαίωνα με την Αναγέννηση: Αυτή η σύγχυση δεν μετατοπίζεται στο χώρο της καθαρής φαντασίας, αλλά τρεφόμενη από τις αληθινές εμπειρίες τής τότε τρέχουσας ιστορίας «μελλοντολογεί» με την «πρώτη ύλη» μιας διαχρονικής πολυδιαπλοκής που όμως αυτή τη φορά επηρεάζεται βαθιά από τις νέες πολιτιστικές παραμέτρους (π.χ. τη δυναμική εμφάνιση της επιστήμης).
Με άλλα λόγια, ο Νοστράδαμος δεν μας «πληροφορεί» και δεν μας «προειδοποιεί» για τίποτα, αλλά σίγουρα μας δείχνει τη ζωντανή σχέση με την ιστορία και τη ζωή. Δεν θα πέσει «ο ουρανός στη στέγη» του Μπάκιγχαμ, αλλά η παράδοση και η μνήμη δικαιολογούν μια «κοσμογονία» σε επίπεδο θεσμικής ανασυγκρότησης.
«Προφητεία» είναι ο ορίζοντας ενός βλέμματος που συντρίβει τα στερεότυπα και κοιτάζει από πρωτότυπους φακούς αυτό που απηχεί τον ενδότερο άνθρωπο, δηλαδή δεν υπάγει το ανθρώπινο στο «σχήμα» αλλά νιώθει το «σχήμα» σαν στοίχημα σε ένα διαρκή (ανα)στοχασμό επί του ανθρώπινου βογγητού και ονείρου.
Το Σύστημα αλλάζει εν όλω τη γλώσσα του, και σαν συμβατικός σχεδιασμός των τυπικών δομών του («Μεγάλη Επανεκκίνηση», ψηφιακός γλωσσικός κώδικας, κ.λπ.) αλλά και, κυρίως (;), σαν σπουδή και αναθεώρηση των ανθρώπινων προσδιορισμών και σχέσεων («γονέας 1» και «γονέας 2», διεμφυλικός, «λευκό προνόμιο», κ.λπ.). Η δική μας γλώσσα παραμένει ίδια, λίγο ως πολύ συναφής οργανικά με τη γλώσσα της εξουσίας και χωρίς μια λειτουργική διαφορετικότητα στην «ανάγνωση» των πραγμάτων.
Και το πιο σημαντικό: Λέμε, «η δική μας γλώσσα». Ποιοι είμαστε Εμείς;
* Ο Νίκος Σταθόπουλος είναι φιλόλογος και συγγραφέας
