Ταξιδεύοντας στην ιστορία με ένα Ημερολόγιο
Αυτή την εποχή κυκλοφορούν κάθε είδους Ημερολόγια. Επιτραπέζια ή τσέπης, για να τα κρεμάσετε στον τοίχο ή να τα έχετε στην τσάντα σας. Για εκατοντάδες συλλόγους, σχολεία και άλλους φορείς αποτελούν και μια πηγή εσόδων, που ταυτόχρονα βοηθά να κρατηθεί ο σύνδεσμος μεταξύ των μελών και φίλων, να κρατηθούν μνήμες και παραδόσεις, να παρουσιαστούν φωτογραφίες, έργα ζωγραφικά και άλλα…
Όμως το Ημερολόγιο στο οποίο σήμερα θα αναφερθώ, κάνει τη διαφορά. Κυκλοφόρησε από τον Παγγεραγωτικό Σύλλογο Μυτιλήνης και είναι αφιερωμένο στο «Νταμπακαριό της Γέρας». Ή αλλιώς στο Βυρσοδεψείο –τη Βιομηχανία Δέρματος Σουρλάγκα. Μια βιομηχανία που λειτούργησε επί 157 συνεχή έτη και υπήρξε το μεγαλύτερο εργοστάσιο του είδους στα Βαλκάνια.
Και μόνο η φωτογραφία στο εξώφυλλο του Ημερολογίου εντυπωσιάζει με το μέγεθος των εγκαταστάσεων. Μοιάζει σχεδόν απίστευτο!
Στο Ημερολόγιο ξετυλίγεται η ιστορία της οικογένειας Σουρλάγκα, με εμβληματική μορφή τον Δημήτρη Σουρλάγκα, ο οποίος ανέλαβε στα 1904 και για 62 χρόνια τη διεύθυνση της αρχικά μικρής βιομηχανίας, που έμελλε να γίνει ένας κολοσσός. Υπήρξε μάλιστα και Δήμαρχος Μυτιλήνης. Περιλαμβάνεται και δική του αφήγηση, όπως την υπαγόρευσε ο ίδιος το 1950 που η εταιρεία μεσουρανούσε.
Η Συντακτική Επιτροπή του Ημερολογίου –Στρατής Χατζηχρήστος και Τζάνος Στεφανέλλης– κατάφεραν να συγκεντρώσουν ένα εκπληκτικό υλικό καλύπτοντας όλο το φάσμα της ιστορίας του Νταμπακαριού που, από τα 1990 που έκλεισε μέχρι σήμερα, παραμένει ένα άδειο κουφάρι, μνημείο ακμής και παρακμής στον Κόλπο της Γέρας.
«Ευχή και κατάρα» χαρακτηρίζεται το εργοστάσιο, στο οποίο κάποτε δούλευαν περισσότεροι από 300 εργαζόμενοι, δίνοντας ζωή και ψωμί στην περιοχή. Ωστόσο, μέσα από μαρτυρίες που παρουσιάζονται στο Ημερολόγιο, μαθαίνουμε και για τις σκληρές συνθήκες εργασίας, τους εργατικούς αγώνες που συχνά αντιμετώπισαν άγρια καταστολή, τις απολύσεις για συνδικαλιστική δράση κ.ά.
Όταν φτάνουμε στα χρόνια μας, η χρήση πλέον χημικών στα βυρσοδεψεία, προκαλεί τρομακτική ρύπανση στον Κόλπο και ξεκινούν μεγάλοι αγώνες για την προστασία του περιβάλλοντος.
Σημαντικά ιστορικά κείμενα, εκπληκτικό φωτογραφικό υλικό και άριστη καλλιτεχνική επιμέλεια από τον Γιάννη Τσανταρλιώτη, συνθέτουν μια έκδοση – απόκτημα, που θα μπορούσε να είναι και ένα πολύ ενδιαφέρον ιστορικό βιβλίο.
Όπως αναφέρεται, ο ιστορικός και ερευνητικός πυρήνας του ημερολογίου «είναι κτήμα ες αεί προς όλους μα –Γεραγώτες και μη– από τον αξέχαστο Στρατή Καραγιασσώτη», στον οποίο και αφιερώνεται. Περιλαμβάνεται και δικό του κείμενο, απ’ όπου και το απόσπασμα: «Το Βυρσοδεψείο Σουρλάγκα, ερειπωμένο, μαζί με άλλα βιομηχανικά κτίρια που υπάρχουν στο Πέραμα της Γέρας, συνθέτουν ένα καταθλιπτικό σκηνικό μιας βιομηχανικής νεκρούπολης που μας παραπέμπει στις μέρες οικονομικής ακμής που έζησε στο παρελθόν η περιοχή»
Εργατικοί και περιβαλλοντικοί αγώνες, εγκαίνια με επισήμους, χώροι εργασίας, στοιχεία για τον τρόπο δουλειάς, το φιλανθρωπικό έργο της οικογένειας Σουρλάγκα, μαρτυρίες εργαζομένων με μεγάλη ποικιλία απόψεων, συνθέτουν αυτήν τη θαυμάσια προσπάθεια του Συλλόγου, που αξίζει να στηρίξουμε!
Στην Λέσβο διατίθεται στο κατάστημα του κ. Γιάννη Τσανταρλιώτη «PROΩΘΕΙΝ», στον Παππάδο Γέρας (τηλ. 2251082144) και στην Αθήνα στα Γραφεία του Παγγεραγωτικού Συλλόγου Μυτιλήνης (Αθήνας Λεωνίδα Σπαρτιάτου 9-11 Καλλιθέα τηλ, 2114042892)
Μια δασκάλα στα χρόνια του Όθωνα
Την περασμένη Τετάρτη βρέθηκα στο Δημαρχείο του Χολαργού όπου ήμουν μεταξύ των ανθρώπων που μίλησαν για ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα, το Δάκρυ της Μάντισσας της Γιώτας Γουβέλη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Δυο είναι οι λόγοι που το κάνουν να ξεχωρίζει:
Ο πρώτος αφορά τη μυθιστορηματική απόδοση της περίφημης ιστορίας της Μαρίας της Πενταγιώτισσας, αν και δεν γίνεται καμιά άμεση αναφορά, ώστε να μπορεί λειτουργήσει πιο ελεύθερα και η φαντασία της συγγραφέως.
Ο δεύτερος είναι η εξαιρετική περιγραφή, βασισμένη σε ιστορική έρευνα, της ζωής μιας δασκάλας σε ένα ορεινό χωριό της Ρούμελης, την εποχή του Όθωνα, με την ανύπαρκτη εκπαίδευση των κοριτσιών και τον ασφυκτικό έλεγχο της τοπικής εξουσίας.
Για το βιβλίο μίλησαν ακόμη η διαχειρίστρια της βιβλιοφιλικής ομάδας Vivlia4U Μαρία Κουλούρη και αποσπάσματα διάβασε η ηθοποιός Ευτυχία Μοσχάκη.
