Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Η Ελληνική Βουλή κύρωσε το 2005 τη Διεθνή Σύμβαση που υιοθετήθηκε στο Άαρχους της Δανίας το 1998 και κατοχυρώνει στους πολίτες δικαιώματα στον τομέα του περιβάλλοντος.
α) Ο πρώτος πυλώνας της Σύμβασης αφορά στο δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες.
Οι πολίτες δικαιούνται να ζητούν πληροφορίες και οι δημόσιες αρχές είναι υποχρεωμένες να τις παρέχουν (άρθρο 4). Επί πλέον οι δημόσιες αρχές είναι υποχρεωμένες να συλλέγουν στοιχεία και να διαχέουν την πληροφόρηση χωρίς να απαιτείται αίτηση από τους πολίτες (άρθρο 5).
β) Ο δεύτερος πυλώνας αφορά στην συμμετοχή των πολιτών στην λήψη αποφάσεων.
Οι πολίτες δικαιούνται να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για συγκεκριμένες δραστηριότητες και έργα (άρθρο 6), στην προετοιμασία περιβαλλοντικών σχεδίων, προγραμμάτων και πολιτικών (άρθρο 7) και στην προετοιμασία νόμων, κανονισμών και νομικά δεσμευτικών κανόνων (Άρθρο 8).
γ) Ο τρίτος πυλώνας αφορά στο δικαίωμα στη δικαστική προστασία σε περίπτωση παραβίασης των παραπάνω δικαιωμάτων.
Ο πυλώνας αυτός ουσιαστικά ενδυναμώνει την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας (άρθρο 9) και εξασφαλίζει πρόσβαση σε διαδικασία επανεξέτασης από δικαστήριο ή άλλον ανεξάρτητο φορέα που καθορίζεται από νόμο, για κάθε πολίτη που θεωρεί ότι το αίτημα του για πληροφορίες έχει αγνοηθεί ή έχει απαντηθεί ανεπαρκώς.
Θα πει κανείς, που γίνονται όλα αυτά; Και η απάντηση είναι βέβαια, πουθενά!
Μια τέτοια Σύμβαση, που μνημονεύει ρητά στους σκοπούς της την ενίσχυση της δημοκρατίας, (2) ήταν αναμενόμενο να τρομάξει αυτούς τους ίδιους που την υπέγραψαν!
Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εμφάνισε τη Σύμβαση του Αάρχους ως συνέχεια της δικής της πολιτικής για διαφάνεια στην ενημέρωση και στη λήψη των αποφάσεων, μόνο που χρειάστηκε να τροποποιήσει τις σχετικές Οδηγίες για να εξασφαλίσει συμβατότητα με τη Σύμβαση, πριν την κυρώσει το 2005, τέσσερα χρόνια μετά από τότε που τέθηκε σε ισχύ.
Ωστόσο ειδικά για τον τρίτο πυλώνα, το Συμβούλιο έχει καλέσει την Επιτροπή να εξετάσει αλλαγές στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1367/2006 επειδή η επιτροπή συμμόρφωσης της Σύμβασης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ε.Ε. δεν έχει συμμορφωθεί! (3)
«Διαβούλευση» με κείμενο γραμμένο στα αγγλικά!
Οι ελληνικές κυβερνήσεις γνωρίζουν πολύ καλά την τέχνη να προβάλλουν σημαντικά θέματα ενώ την ίδια στιγμή διαστρεβλώνουν την ουσία τους, με στόχο να συνδιαλέγονται με όσο το δυνατόν λιγότερους, «λογικούς» και «συνεργάσιμους».
«Η Σύμβαση, έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο αναλυτικά και νομοτεχνικά επεξεργασμένα διεθνή κείμενα που ρυθμίζουν την ενημέρωση, τη συμμετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον. Βασικό στόχο της αποτελεί «η προστασία του δικαιώματος κάθε ατόμου από τις παρούσες και μελλοντικές γενεές να ζει σε περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία του».
Έτσι παρουσιάζεται η Σύμβαση Άαρχους σε ανακοίνωση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (1), στον ιστότοπο του υπουργείου, που αφορά σε διαβούλευση για το Σχέδιο της Εθνικής Έκθεσης για την παρακολούθηση της Σύμβασης, που προβλέπεται από την ίδια. Η «διαβούλευση» αυτή, είναι μια από αυτές που γίνονται στον ιστότοπο του υπουργείου και που το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει καν ότι υπάρχει! Ακόμα χειρότερα όμως, η έκθεση είναι γραμμένη στα αγγλικά!
Από τις τέσσερεις Εκθέσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, μόνο αυτή του 2013 ήταν γραμμένη στα ελληνικά. Σήμερα δεν μπορεί να τη βρει κανείς αφού η αναζήτηση στο νέο ιστότοπο του υπουργείου δεν δίνει καμία πληροφορία για τη Σύμβαση και το ιστορικό της.
Διαβάζοντας την τρίτη έκθεση θυμόμαστε τις κυβερνητικές παλινωδίες με τις διαρκείς ανακατατάξεις στις δομές, τις κατά καιρούς «δημιουργίες» βάσεων δεδομένων περιβαλλοντικής πληροφορίας που δεν τροφοδοτήθηκαν ποτέ, τα εμπόδια από την υποτιθέμενη επιφυλακτικότητα των δημοσίων υπαλλήλων, την πραγματική υποστελέχωση των δημόσιων υπηρεσιών, την διαχρονικά επικαλούμενη έλλειψη πόρων και υποδομών και καταγγελίες πολιτών για όλα τα παραπάνω.
Πώς να εμφανίσουν οι κυβερνήσεις μας πρόοδο στο αντικείμενο της Σύμβασης ενώ κτίζουν επιμελώς ένα θεσμικό πλαίσιο που «απλουστεύει» διαδικασίες, συρρικνώνει προθεσμίες, κατοχυρώνει επιχειρηματικά απόρρητα και εξαιρέσεις, εξασφαλίζει συναινέσεις και δημιουργεί στεγανά στις δημόσιες υπηρεσίες, διαχέοντας ανασφάλεια σε φίλους και εχθρούς της κάθε κυβέρνησης; Πώς να κάνουν γνωστό στους πολίτες ότι έχουν δημοκρατικά δικαιώματα, όταν ασκούν πολιτική όπου η προστασία του περιβάλλοντος και η συμμετοχή των πολιτών θεωρούνται εμπόδια και όταν δεν ψάχνουν για συνομιλητές αλλά μόνο για συνενόχους;
Παραπομπές
[1] Διαβούλευση επί του Σχέδιου Εθνικής Έκθεσης για την εφαρμογή της Σύμβασης Aarhus
