Οι Τζιχαντιστές, η Δύση, η Τουρκία και το Κουρδικό
Του Θόδωρου Σ. Μπατρακούλη*
Έως τα μέσα Σεπτεμβρίου σημαντικές περιοχές της Ανατολικής Συρίας είχαν περιέλθει υπό τον έλεγχο του «Ισλαμικού Κράτους» («ΙΚ/ISIS»). Από τις 23 Σεπτεμβρίου 2014 οι ΗΠΑ, μαζί με τα αραβικά συμμαχικά κράτη, άρχισαν να επιχειρούν σειρά από αεροπορικές επιδρομές εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Βίντεο που δημοσιεύτηκαν σε social media επιδίωκαν να δείξουν την επαύριο των εν λόγω αεροπορικών επιθέσεων.
Όπως τιτλοφορούσε σχετικό άρθρο της η εφημερίδα The Washington Post, οι αεροπορικές επιδρομές στη Συρία σηματοδοτούσαν ένα νέο πεδίο μάχης 1. Οι Τζιχαντιστές απειλούσαν να πλήξουν ακόμα και στόχους στο έδαφος των ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι ήταν σταθερά εναντίον μιας στρατιωτικής επέμβασης στη Μέση Ανατολή μόλις λίγους μήνες νωρίτερα. Στα τέλη Σεπτεμβρίου ευθυγραμμίζονταν στις υπό αμερικανική ηγεσία επιχειρήσεις εναντίον του ΙΚ/ISIS στο Ιράκ-σε μεγάλο βαθμό επειδή έβλεπαν την οργάνωση αυτή ως απειλή στο εσωτερικό τους.
Η συμμετοχή πέντε κρατών (Γαλλία, Βρετανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Δανία), που αποφάσισαν να ενταχθούν στην υπό αμερικανική ηγεσία συμμαχία είχε περισσότερο όρους πολιτικού βάρους παρά στρατιωτικής δύναμης. Οι δεσμεύσεις τους υπογράμμιζαν τη δημόσια αποστροφή εναντίον της τακτικής του ΙΚ/ISIS και το φόβο ότι αυτή θα μπορούσε να φθάσει στο εσωτερικό τους. Οπωσδήποτε αποτελούσε υπέρβαση μιας γενικευμένης ευρωπαϊκής απροθυμίας στρατιωτικής δέσμευσης. Η Γερμανία συνέβαλε στον εξοπλισμό Κούρδων στο Ιράκ. Η Ολλανδία αύξησε τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της. Πάντως, πέρα από τις αεροεπιδρομές δεν ήταν σαφής η στρατηγική και το πώς θα διαχειριστεί η συμμαχία τις αιτίες της διαμόρφωσης του Ισλαμικού Κράτους ή την αντοχή του καθεστώτος Άσαντ 2.
Παρά τις αεροπορικές επιδρομές δεν χαλάρωνε ο κλοιός του ΙΚ/ISIS γύρω από το καντόνι του Αΐν αλ Αράμπ –το Κομπάνι– στη βόρεια Συρία, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία. Οι δυνάμεις των Τζιχαντιστών προσπαθούσαν να καταλάβουν το Κομπάνι παρά την αντίσταση των Κουρδικών Λαϊκών Μονάδων Άμυνας (YPG) και Γυναικείων Μονάδων Άμυνας (YPJ). Δεκάδες χιλιάδες κατοίκων της περιοχής αυτής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους στη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Μπεστα Νούτσε: «Ο διοικητής των δυνάμεων του YPJ του Κομπάνι, Χεβί Εχμέντ, υπογράμμιζε: “Βασιζόμαστε στους ανθρώπους μας. Δεν θα εγκαταλείψουμε το Koμπάνι στις συμμορίες. Είτε όλοι θα ζούμε ελεύθερα στο Κομπάνι ή όλοι μας θα πεθάνουμε στο Κομπάνι”. Οι συμμορίες ενέτειναν τις επιθέσεις τους στα ανατολικά και δυτικά μέτωπα στη διάρκεια των δύο τελευταίων ημερών. Οι συμμορίες του ISIS ανοίγουν πυρ στα πυροβολεία του τουρκικού στρατού κατά μήκος της γραμμής των συνόρων. Παρά τις μεθόδους αυτές που εφαρμόζεικαιτηνυποστήριξηπουπαίρνει από την Τουρκία, το ISIS δεν μπορούσε να υπερβεί τη γραμμή της αντίστασης των μαχητών των YPG και YPJ στο Kομπάνι. Η κυβέρνηση, οι ενώσεις πολιτών και διοικητικής διαχείρισης, όλοι μαζί οργανώνονται σύμφωνα με τις συνθήκες του πολέμου»3.
Ενώ το ISISσυνέχιζε τις επιθέσεις εναντίον του Κομπάνι για μήνες από την άλλη πλευρά των συνόρων οι άνθρωποι που τηρούσαν αγρυπνία δέχονταν επίθεση από την τουρκική αστυνομία και τον στρατό. Σε χωριά κοντά στην πόλη Σουρούτς (επαρχία Σανλίουρφα) πολλοί τραυματίστηκαν και τέθηκαν υπό κράτηση. Πριν να επιτεθούν η αστυνομία και ο στρατός, στο Eτμανίκ έκανε παρέμβαση-ανακοίνωση, χαιρετίζοντας την επική αντίσταση στο Κομπάνι, μια αντιπροσωπεία στην οποία συμπεριλαμβάνονταν ο Καμουράν Γιουκσέκ, συν-πρόεδρος του κουρδικού κόμματος DBP (ή BDP – αρχικά των λέξεων Demokratik Bölgeler Partisi, Δημοκρατικό Κόμμα των Περιφερειών), τέσσερις βουλευτές του BDP και δήμαρχοι του Μαρντίν, του Σιίρτ και του Αμέντ 4.
Η απόφαση της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης
Τα αεροπορικά πλήγματα της υπό αμερικανική ηγεσία συμμαχίας αραβικών και δυτικών κρατών εναντίον των Τζιχαντιστών σηματοδοτούσαν ένα νέο πολεμικό πεδίο. Μετά από πολυήμερη αβεβαιότητα για το αν η Τουρκία θα συμμετείχε στη συμμαχία αυτή, στις 2 Οκτωβρίου 2014, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας ενέκρινε με μεγάλη πλειοψηφία κυβερνητικό σχέδιο ψηφίσματος με το οποίο επιτρεπόταν στο στρατό να διεξάγει επιχειρήσεις εναντίον των Τζιχαντιστών στη Συρία και το Ιράκ. Η πρόταση εγκρίθηκε με 298 ψήφους υπέρ και 98 κατά, μια πλειοψηφία τριών τετάρτων, επί του συνόλου των 550 εδρών, έπειτα από μία συνεδρίαση που διήρκησε πολλές ώρες. Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του τουρκικού Συντάγματος, με την απόφαση αυτή η Εθνοσυνέλευση έδινε το πράσινο φως στον τουρκικό στρατό για τη διεξαγωγή ενδεχόμενων στρατιωτικών επιχειρήσεων στην επικράτεια της Συρίας και του Ιράκ.
Εξάλλου, η τουρκική κυβέρνηση μπορούσε να επιτρέπει σε στρατεύματα ξένων χωρών τη στάθμευση ή τη διέλευση από την Τουρκία για επιχειρήσεις εναντίον του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους. Την ίδια μέρα, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανέφερε ότι η Τουρκία σκόπευε να πολεμήσει εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και άλλων «τρομοκρατικών» οργανώσεων στην περιοχή, αλλά και ότι θα επέμενε παράλληλα στον σκοπό της να απομακρυνθεί από την εξουσία ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ. Επίσης, στις 2 Οκτωβρίου ο έγκλειστος Αμπντουλάχ Οτσαλάν προειδοποιούσε ότι η κουρδοτουρκική ειρηνευτική διαδικασία θα μπορούσε να καταρρεύσει, αν οι Τζιχαντιστές του λεγόμενου Ισλαμικού Κράτους καταλάμβαναν τη στρατηγικής σημασίας (και ως τότε ελεγχόμενη από τους Κούρδους) πόλη Κομπάνι της Συρίας κοντά στα σύνορα με την Τουρκία 5.
Το βράδυ της Δευτέρας, 6 Οκτωβρίου, δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι ξεχύθηκαν στους δρόμους και τις πλατείες των μεγαλύτερων πόλεων της Τουρκίας,διαδηλώνοντας ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, την ισλαμιστική κυβέρνηση της Τουρκίας που το στηρίζει, να δείξουν την αλληλεγγύη τους στους πολιορκημένους υπερασπιστές της κουρδικής πόλης Κομπάνι, στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας και να στείλουν ξεκάθαρο μήνυμα-προειδοποίηση στην τουρκική κυβέρνηση των Ερντογάν-Νταβούτογλου ότι εάν η Κομπάνι πέσει, τότε η Τουρκία θα παραδοθεί στο χάος.
Το κλίμα έγινε εκρηκτικό από το μεσημέρι της Δευτέρας όταν οι Τζιχαντιστές κατάφεραν να καταλάβουν σημεία στις παρυφές της Κομπάνι, που πυροδότησαν φήμες ότι η πόλη είχε πέσει στα χέρια των Τζιχαντιστών. Σχετικά σύντομα αποσαφηνίστηκε ότι οι Τζιχαντιστές είχαν καταφέρει να κερδίσουν έδαφος ύστερα από επιθέσεις αυτοκτονίας που εξαπέλυσαν εναντίον των Κούρδων μαχητών του YPG, αλλά η πόλη συνέχιζε να βρίσκεται υπό τον έλεγχο των κουρδικών δυνάμεων. Το μέρος όπου είχε στηθεί η μαύρη σημαία των ισλαμοφασιστών επανακαταλήφθηκε και η αντίσταση κατά της προέλασης των Τζιχαντιστών στην πόλη Κομπάνι συνεχίστηκε, δεχόμενη και ηθική συμπαράσταση από κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη 6.
Οι σφοδρές μάχες, το σφυροκόπημα της πόλης με βαρύ πυροβολικό και οι επιθέσεις αυτοκτονίας των Τζιχαντιστών με αυτοκίνητα-βόμβες, σε συνδυασμό με την απουσία αεροπορικών επιδρομών από την πλευρά των ΗΠΑ και των Αράβων συμμάχων τους, που υποτίθεται ότι πολεμούσαν ενάντια στους Τζιχαντιστές, ξεσήκωσαν κύμα αντιδράσεων τόσο από δημοσιογράφους όσο και από απλούς πολίτες παγκοσμίως μέσω των SocialMedia που ζητούσαν εξηγήσεις από την αμερικανική κυβέρνηση, ενώ διατυπώθηκαν και κατηγορίες εναντίον των ΗΠΑ για εγκατάλειψη των Κούρδων.
1. Editorial Board,U.S. airstrikes in Syria signal a new battlefield, The Washington Post, 22/09/2014.
2. Europe’stand against Islamic State is all about the home front, 29/09/2014, www.csmonitor.com
3. YPJ commander Hêvi Ehmed: We rely on our people, we won’t leave Kobanê to gangs, 29/09/2014, https://www.bestanuce1.com/haber/134350/
4. Police and troops attack all along border, 29.09.2014, https://www.bestanuce1. com/haber/134502/
5. Jailed Kurdish warns ISIS victory would end Turkey peace process, 02.10.2014, https://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2014/10/02/
6. «Κurdish female fighter in suicide attack on Islamic State», 07.10.2014, https://www.9news.com.au/world/2014/10/07/03/57/kurdish-female-fighter-in-suicide-attack-on-islamic-state
* Ο Θόδωρος Σ. Μπατρακούλης είναι Δρ Γεωπολιτικής
[email protected] theodorosbatrakoulis.blogspot.com
Σίσι: Ο Ερντογάν επιδιώκει το χάος
Στο πλαίσιο της πολεμικής συγκυρίας ήταν αξιοσημείωτη η οξεία αντιπαράθεση στην 69η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ανάμεσα στους ηγέτες της Τουρκίας και της Αιγύπτου. Ενώπιον των ηγετών των κρατών που μετείχαν στη Γενική Συνέλευση, ο Ερντογάν επέκρινε στην ομιλία την άνοδο του Σίσι, ενώ άσκησε κριτική στην αδράνεια των «Ηνωμένων Εθνών και των δημοκρατικών χωρών»στο χρονικό διάστημα μετά την ανατροπή του Μόρσι. «Τα Ηνωμένα Έθνη, όπως και οι δημοκρατικές χώρες δεν έχουν κάνει τίποτε παρά να παρακολουθούν τα γεγονότα, όπως η ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου της Αιγύπτου και η σφαγή χιλιάδων αθώων που θέλουν να υπερασπιστούν την επιλογή τους. Και το πρόσωπο που έκανε το πραξικόπημα νομιμοποιείται», τόνισε ο Ερντογάν, λέγοντας ότι τα «δύο μέτρα και δύο σταθμά» δίνουν την αίσθηση της αδικίας ανά τον κόσμο και τροφοδοτούν την τρομοκρατία.
Τα σχόλια του Ερντογάν αποτέλεσαν αφορμή για την ακύρωση συνάντησης του υπουργού Εξωτερικών της Αιγύπτου Σάμεχ Σούκρι με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις 25 Σεπτεμβρίου 2014, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης, που θα ήταν η πρώτη μεταξύ των δύο διπλωματών.
Tο αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε τα σχόλια του Ερντογάν για τον Σίσι. «Η κατασκευή τέτοιων ψευδών δεν είναι παράξενο που προέρχονται από τον πρόεδρο της Τουρκίας, ο οποίος επιδιώκει να προκαλέσει χάος, να σπείρει τη διχόνοια στη Μέση Ανατολή προσφέροντας πολιτική και οικονομική υποστήριξη και καταφύγιο σε τρομοκρατικές οργανώσεις, ώστε να ζημιωθούν τα συμφέροντα των λαών της περιοχής για την επίτευξη προσωπικών φιλοδοξιών του Τούρκου προέδρου και την αναβίωση ψευδαισθήσεων του παρελθόντος».
Ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Aμπντέλ-Φατάχ ελ-Σίσι –ο οποίος είχε υποστήριξη και από τη Σαουδική Αραβία–, στην ομιλία του στην Γ.Σ. του ΟΗΕ, στις 24 Σεπτεμβρίου,χαρακτήρισε τη χώρα του ως «φάρο του μετριοπαθούς Ισλάμ». Μετά από χρόνια πολιτικήςκαιθρησκευτικήςαντιπαράθεσης, «η Αίγυπτος σήμερα έχει ανακτήσει την αυτοπεποίθησή της», ανέφερε 1.
1. El-Sissi: Egypt is a «beacon of moderate Islam», https://www.pbs.org/newshour/ rundown/watch-live-speeches-u-n-general-assembly-2014/. Προσπελάστηκε 26.09.2014.
