Η βλακεία είναι αειφορική
του Γιάννη Σχίζα
Πρώτος και κύριος ένοχος της καταστροφής: Το σπίτι στα πεύκα! Το ελληνικό μοντέλο που κυριάρχησε την τελευταία περίοδο στην περιαστική κατοίκηση, αποδείχθηκε δολοφονικό. Η κατοικία μέσα στην εξοχή θεωρήθηκε κορυφαία απόλαυση, εξ ου και προέκυψαν τερατογονίες του τύπου «Ιπποκράτειος Πολιτεία» σε κατεξοχήν δασικές περιοχές. Υπήρξε εποχή που η υποστήριξη της δόμησης στο δάσος προσέλαβε και «ιδεολογική χροιά» από δασολόγους τινές, που υποστήριζαν ότι η κατοίκηση των δασών μειώνει τους κινδύνους της καταστροφής τους από φωτιά… Πέρα όμως από αυτό, υπάρχει ένα πολεοδομικής φύσεως συμπέρασμα από την εξάλειψη των περιαστικών κατοικιών από τις πυρκαγιές, όπως αυτή, που ωθεί προς μια μονολειτουργικότητα της μείζονος αστικής περιοχής, καθώς οι «έποικοι» είναι υποχρεωμένοι να μετατοπίζονται μακρύτερα για να εισπράξουν τις ίδιες απολαύσεις…
Το ελληνικό ζην επικινδύνως την καλοκαιρινή περίοδο, που συνοδευόταν από την άκριτη βεβαιότητα ότι τις πυρκαγιές τίς υφίστανται οι άλλοι, έδειξε το εύρος της κουταμάρας του. Και τώρα όλοι, στα πλαίσια μιας γενικευμένης εθνικής αμφιθυμίας, που κινείται από την πυρετώδη αναστάτωση έως την απόλυτη απάθεια, δηλώνουμε αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε τις πυρκαγιές με κάθε μέσο, μέχρι να τις ξεχάσουμε…
Γιατί καίγονται τα δάση
Τα ευάλωτα μεσογειακά δάση θεωρείται ότι καίγονται μία φορά ανά 100 χρόνια, γιατί ακριβώς η ανάπτυξή τους συνοδεύεται από αύξηση των παραγόντων που προκαλούν την καταστροφή. Όμως αυτή η διαπίστωση των οικολόγων επιστημόνων είναι αμφίβολη, ιδιαίτερα τη σημερινή εποχή, όπου υπάρχουν τα μέσα αύξησης της «μακροβιότητας» των δασών.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν σε «αυτοαναφλέξεις», πέρα από τους γνωστούς συνωμοσιολογικούς, που προτείνονται ως εξήγηση των καταστροφών των δασών: Καταρχήν οι θερμοκρασίες είναι θερμοκρασίες «μετεωρολογικού κλωβού», επομένως έχουν ληφθεί υπό σκιάν, έτσι ώστε συμβαίνει συχνά μια θερμοκρασία 35 βαθμών να ισοδυναμεί υπό τον ήλιο με 60 και 70 βαθμούς. Σε μια δασική περιοχή που έχουν αποτεθεί θραύσματα γυαλιών, ξύλα, υπολείμματα αυτοκινήτων, μπάζα κ.λπ., η δημιουργία μιας μικροεστίας μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ανάφλεξη. Πέρα όμως από αυτό το γεγονός, στα μεσογειακά δάση αναπτύσσονται αρωματικά φυτά που αφήνουν μια εξαίσια μυρωδιά, η οποία συνδυάζεται με την έκλυση αλκοόλης. Αυτή η αλκοόλη έχει πιθανότητες να αναφλεγεί, εάν η θερμοκρασία ανέβει σε υψηλά επίπεδα. Να μην παραλείψουμε βέβαια ότι οι πυρκαγιές πολλές φορές οφείλονται σε έναν προφανή λόγο όπως η διέλευση καλωδίων της ΔΕΗ, περί των οποίων υπάρχουν βεβαιωμένες καταγγελίες.
Τους ανθρωπογενείς παράγοντες της φωτιάς μπορούμε να τους εντάξουμε σε δύο κατηγορίες: Πρώτον, σε παράγοντες που οφείλονται σε αμέλειες διαφόρων ειδών, όπως λόγου χάρη στην τέλεση διαφόρων εργασιών κοντά σε δάση σε περιόδους μεγάλης επικινδυνότητας. Και δεύτερον στους πυρομανείς, που χρήζουν ειδικής παρακολούθησης και ψυχιατρικής επιμέλειας. Λέει ο καθηγητής της εγκληματολογίας του Ρέντινγκ (και διάσημος κατασκευαστής παραμυθιών) Ευγένιος Τριβιζάς: «στον εμπρησμό υπάρχει μια τεράστια ποικιλία αιτίων και κινήτρων, από τα καθαρά ωφελιμιστικά μέχρι τα παθολογικά».
Υπάρχουν οι πυρκαγιές που μπαίνουν επί σκοπώ αποσταθεροποίησης –όπως λόγου χάρη αυτές που σημειώθηκαν σε νησιά του Αιγαίου, που στην αρχή χρεώθηκαν στον τουρκικό παράγοντα. Στη συνέχεια αυτή η ερμηνεία λοιδορήθηκε ως εθνικιστική, αλλά εν τέλει έγινε δεκτή μετά από κάμποσο χρόνο – στα αποκαλυπτήρια μιας ακροδεξιάς οργάνωσης και μάλιστα από τον τουρκικό Τύπο.
Οι πυρκαγιές του 2007, σημείο καμπής
Για την ελληνική πραγματικότητα οι πυρκαγιές του 2007 αποτέλεσαν σημείο καμπής στην αντιπυρική τεχνογνωσία, με το να ξεπεράσουν εμφανώς τη δομή της πυρκαγιάς με ένα μέτωπο. Στην Πάρνηθα κατάφεραν να εξαλείψουν απλώς την δυνατότητα αναδημιουργίας ελάτης, ενώ χειρότερα αποτελέσματα είχαν στην Ηλεία, ξεπερνώντας τον αστρονομικό αριθμό των 2 εκατομμυρίων στρεμμάτων –περίπου το 1,70% του εθνικού μας εδάφους. Παρ’ όλα αυτά ήταν μικρότερης κλίμακας από τις πυρκαγιές της Αυστραλίας, στις πολιτείες της Βικτόρια και Νότιας Αυστραλίας (2015), που ήταν εξ ίσου πολυμέτωπες και έκαιγαν επί μήνες, ή τις πυρκαγιές της Καλιφόρνιας την ίδια χρονιά και της Πορτογαλίας –Ιούνιο και Οκτώβριο!–, της Γαλλίας και Ιταλίας του 2017, εξ ίσου καταστρεπτικές. Στη Ρωσική Ομοσπονδία οι πρώιμες πυρκαγιές του 2009 μετεξελίχθηκαν σε καταστροφή πολλών σιτοβολώνων, πράγμα που αποδείχθηκε ολέθριο για τη ζήτηση των προϊόντων του σιταριού σε πολλές χώρες. Έτσι η «Αραβική Άνοιξη» την επόμενη χρονιά, με τις μεγάλες επαναστατικές κινητοποιήσεις προήλθε κυρίως από την ακρίβεια του ψωμιού…
Η Αυριανή και οι αντιπυρικές ζώνες
Οι ειδικοί συνιστούν ως κύρια μέθοδο την πρόληψη, στην οποία μπορούν πλέον να ενταχθούν και αισθητήρες της υπέρυθρης ακτινοβολίας. Το δυστύχημα είναι ότι υπάρχουν ακόμη φωνές που τάσσονται υπέρ της δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών. Η εφημερίδα Αυριανή είχε διεξάγει λυσσώδη αγώνα κατά των οικολόγων που αντιδρούσαν στις αντιπυρικές ζώνες! Το επιχείρημα των Οικολόγων ήταν ότι η φωτιά ως υπέρυθρη ακτινοβολία μπορεί να προσβάλλει εκ του μακρόθεν, χωρίς να μεταφέρει εύφλεκτα υλικά, όταν δε έχει τέτοια υλικά είναι σε θέση να υπερπηδήσει 300 και 400 μέτρα. Τώρα πλέον, το ζήτημα θεωρείται μάλλον κατασταλαγμένο: Η αντιπυρική ζώνη εκτός του ότι συνιστά θεραπεία του δάσους δια της ομοιοπαθητικής(!) –δεδομένου ότι καταστρέφει δάση για να σώσει το δάσος!– θεωρείται μη αποτελεσματική, όπως λ.χ στην Κινέτα, όπου η φωτιά υπερπήδησε τη νέα και την παλιά εθνική οδό για να κατευθυνθεί στην παραλία. Ο υποφαινόμενος μπορεί να βεβαιώσει ότι στην περιοχή του Πλατανιστού, στη Νότια Εύβοια, σε συνθήκες θυελλώδους ανέμου, η φωτιά πήδηξε μια παραλία 800 μέτρων για να συνεχίσει το καταστροφικό της έργο…
Υπάρχουν διάφοροι που συνιστούν την αντικατάσταση του εύφλεκτού πεύκου από τη βελανιδιά, ελπίζοντας ότι έτσι θα έχουμε έναν αυξανόμενο βαθμό προστασίας. Δεν έχουν άδικο, αλλά δεν καλύπτονται από μια μεγάλη πυρκαγιά που μεταφέρεται παντού ανά πάσα στιγμή. Επίσης υπάρχει το ΚΚΕ που υπενθυμίζει στην κυβέρνηση ότι ο νόμος 3938 του 2011 μετέτρεψε 4000 οργανικές θέσεις μονίμου προσωπικού πυροσβεστών σε επικουρικές… Οι Οικολόγοι Πράσινοι δηλώνουν ότι στο Μάτι η πρόσβαση στις παραλίες για τη σωτηρία των αλλοφρόνων πολιτών είχε κλείσει – θυμίζοντάς τον βραχύβιο ν. 1337 του Τρίτση.
Η καταστροφή ξενοδοχείων, μπαρ, ταβερνών, εξοχικών κατοικιών –και στην Κινέτα αλλά και στο Μάτι της Αττικής– είναι μεγάλη απώλεια για τον τουρισμό. Στις απώλειες συμπεριλαμβάνεται και η περιοχή Σουσάκι, αξιοθέατου ανενεργού ηφαιστείου ηλικίας τουλάχιστον 2,3 εκατ. ετών, που είναι μοναδικό στην Αττική.
Οι ειδικοί συνιστούν ένα είδος ατομικής προστασίας, με πυρήνα την «οικιακή αποψίλωση». Και αυτό φυσικά μπορεί να έχει ένα αποτέλεσμα, αποτρέποντας θανάτους και άλλες απώλειες, όμως μια μεγάλη πυρκαγιά δεν μπορεί να αναχαιτισθεί σε ατομικό επίπεδο…
Τελευταίο και όχι αμελητέο: Οι Οικολόγοι Πράσινοι αναφέρονται στις ευθύνες του φαινομένου του θερμοκηπίου, που κάνει το κλίμα πιο ξηρό. Όμως, πολύ πιο ταχύτερα από αυτό το φαινόμενο είναι δυνατόν να εξελίσσεται η ανθρώπινη τεχνογνωσία στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Άσε που το φαινόμενο του θερμοκηπίου χρησιμοποιείται ως πρόσχημα – κατά πως έδειξαν οι διαλέξεις της κυρίας Δούρου περί των πλημμυρών στη Μάνδρα…
