Με μόνη βεβαιότητα τη χρεοκοπία, το κούρεμα των ομολόγων βαθαίνει με τίμημα την πλήρη παράδοση της χώρας και της κοινωνίας σε ιδιώτες και εταίρους πιστωτές . Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Πριν από δύο χρόνια οι λέξεις χρεοστάσιο, στάση πληρωμών, άρνηση χρέους ήταν συνώνυμες περίπου της εσχάτης προδοσίας και όποιος τις ψέλλιζε χαρακτηριζόταν, επιεικώς, τρελός, αν όχι και προδότης. Αυτή τη στιγμή η ελληνική κυβέρνηση, υπό την αφόρητη πίεση της τρόικας και των αγορών, διαπραγματεύεται ακριβώς τα λογιστικά αποτελέσματα ενός χρεοστασίου: το κούρεμα του χρέους που κατέχουν οι ιδιώτες σε ποσοστό ίσως και πάνω από 70%. Μόνο που, ακόμη κι αν το επιτύχει, δεν θα έχει κανένα από τα πλεονεκτήματα μιας στάσης πληρωμών. Το αντίθετο μάλιστα. Αυτό που πριν από δυο χρόνια και λίγο αργότερα θα ήταν, αν όχι «ευλογία», κάποια ανακούφιση, σήμερα εξελίσσεται σε κατάρα.
Το εφικτό ανέφικτο
Οι πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων της συγκυβέρνησης Παπαδήμου, αν αυτή επιβιώσει στις εξετάσεις αντεργατικής πολιτικής που την υποβάλλει από χθες η τρόικα, θα κληθούν κάποια στιγμή να εξηγήσουν το ανεξήγητο. Πώς το απολύτως ανέφικτο και καταστροφικό που αναθεμάτιζαν, σήμερα προβάλλεται ως το μόνο εφικτό και ως ο μόνος δρόμος «σωτηρίας». Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, ενώ η κυβέρνηση διαπραγματεύεται με τους πιστωτές το εθελοντικό κούρεμα, στο πλαίσιο της συμφωνίας που ίσως καταληχθεί το Σαββατοκύριακο, δεν αποκλείεται διόλου πια και το ενδεχόμενο ενός αναγκαστικού κουρέματος, ενός σκληρού χρεοστασίου σε περίπτωση ανεπαρκούς συμμετοχής των ιδιωτών ή σε περίπτωση που η πολυαναμενόμενη έκθεση της τρόικας για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αποκαλύψει κι άλλους… σκελετούς στη ντουλάπα. Αν δηλαδή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο περίφημος στόχος για μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020 δεν επιτυγχάνεται και με το PSI.
Στην περίπτωση αυτή ασκούνται πιέσεις είτε για περαιτέρω διεύρυνση του κουρέματος των ομολόγων (πέρα από το σημερινό επίπεδο 65%-70%) είτε για μεγαλύτερη μείωση του επιτοκίου στα νέα ομόλογα (πέρα από το 3,5% έως 3,8% που φαίνεται ότι έχουν αποδεχθεί οι ιδιώτες πιστωτές υπό την πίεση Ε.Ε. και ΔΝΤ) είτε, τέλος, για μετεξέλιξη του εθελοντικού κουρέματος σε αναγκαστικό.
Το σενάριο αυτό, άλλωστε, ήδη έχει υπαινιχθεί και ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος ως λύση έσχατης ανάγκης για να υποχρεωθούν hedge funds και «μικροί» ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων να συμμετάσχουν στο κούρεμα. Το ίδιο σενάριο υπαινίσσεται και η Standard & Poor’s όταν προαναγγέλλει ότι θα κατατάξει την Ελλάδα έτσι κι αλλιώς σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας» είτε με εθελοντικό είτε με αναγκαστικό κούρεμα. Και σ’ αυτή τη λογική, το πρακτορείο Ρόιτερς, επικαλούμενο εκτιμήσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, υποστήριζε προ ημερών ότι έχει πέσει πια το ταμπού της υποχρεωτικής αναδιάρθρωσης.
Οι πολιτικές ηγεσίες των κομμάτων της συγκυβέρνησης Παπαδήμου, αν αυτή επιβιώσει στις εξετάσεις αντεργατικής πολιτικής που την υποβάλλει από χθες η τρόικα, θα κληθούν κάποια στιγμή να εξηγήσουν το ανεξήγητο. Πώς το απολύτως ανέφικτο και καταστροφικό που αναθεμάτιζαν, σήμερα προβάλλεται ως το μόνο εφικτό και ως ο μόνος δρόμος «σωτηρίας». Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι, ενώ η κυβέρνηση διαπραγματεύεται με τους πιστωτές το εθελοντικό κούρεμα, στο πλαίσιο της συμφωνίας που ίσως καταληχθεί το Σαββατοκύριακο, δεν αποκλείεται διόλου πια και το ενδεχόμενο ενός αναγκαστικού κουρέματος, ενός σκληρού χρεοστασίου σε περίπτωση ανεπαρκούς συμμετοχής των ιδιωτών ή σε περίπτωση που η πολυαναμενόμενη έκθεση της τρόικας για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους αποκαλύψει κι άλλους… σκελετούς στη ντουλάπα. Αν δηλαδή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο περίφημος στόχος για μείωση του χρέους στο 120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020 δεν επιτυγχάνεται και με το PSI.
Στην περίπτωση αυτή ασκούνται πιέσεις είτε για περαιτέρω διεύρυνση του κουρέματος των ομολόγων (πέρα από το σημερινό επίπεδο 65%-70%) είτε για μεγαλύτερη μείωση του επιτοκίου στα νέα ομόλογα (πέρα από το 3,5% έως 3,8% που φαίνεται ότι έχουν αποδεχθεί οι ιδιώτες πιστωτές υπό την πίεση Ε.Ε. και ΔΝΤ) είτε, τέλος, για μετεξέλιξη του εθελοντικού κουρέματος σε αναγκαστικό.
Το σενάριο αυτό, άλλωστε, ήδη έχει υπαινιχθεί και ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος ως λύση έσχατης ανάγκης για να υποχρεωθούν hedge funds και «μικροί» ιδιώτες κάτοχοι ομολόγων να συμμετάσχουν στο κούρεμα. Το ίδιο σενάριο υπαινίσσεται και η Standard & Poor’s όταν προαναγγέλλει ότι θα κατατάξει την Ελλάδα έτσι κι αλλιώς σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας» είτε με εθελοντικό είτε με αναγκαστικό κούρεμα. Και σ’ αυτή τη λογική, το πρακτορείο Ρόιτερς, επικαλούμενο εκτιμήσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων, υποστήριζε προ ημερών ότι έχει πέσει πια το ταμπού της υποχρεωτικής αναδιάρθρωσης.
Το κούρεμα της ΕΚΤ
Άλλωστε, με δεδομένο ότι τα κουκιά του PSI δεν βγαίνουν, στον σκληρό πυρήνα της ευρωκρατίας, αναπτύσσεται ζύμωση για συμμετοχή στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους όχι μόνο των hedge funds και των μικρών ιδιωτών (με ενεργοποίηση της ρήτρας συλλογικής ευθύνης), αλλά και των «επίσημων» θεσμικών κατόχων ομολόγων. Ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ το είπε ορθά κοφτά σε συνεντεύξεις του σε αυστριακά και γερμανικά ΜΜΕ, τονίζοντας ότι αν δεν εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους (το120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020) με το PSI, ίσως χρειαστεί να συμμετάσχει και ο δημόσιος τομέας της Ευρωζώνης στην απομείωσή του. Κι εδώ εννοούνται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που κατέχει ελληνικά ομόλογα τουλάχιστον 40 δισ. ευρώ, οι κεντρικές τράπεζες των χωρών-μελών της Ε.Ε. και ενδεχομένως οι ίδιες οι κυβερνήσεις που χρηματοδοτούν το δανεισμό της Ελλάδας. Για την ΕΚΤ μελετάται μια φόρμουλα καταγραφής των ελληνικών ομολόγων στην τιμή κτήσης τους, μεταξύ 30% και 45% της ονομαστικής τους αξίας, κάτι ανάλογο εξετάζεται για τις άλλες κεντρικές τράπεζες που έχουν λιγότερα ελληνικά ομόλογα, αλλά για τα κράτη, οποιαδήποτε αλλαγή στους όρους εξόφλησης των χρημάτων που έχουν διαθέσει για το δανεισμό της Ελλάδας απαιτεί αλλαγές στις αποφάσεις των συνόδων και ενδεχομένως νέο γύρο εγκρίσεων στα εθνικά κοινοβούλια. Είναι άγνωστο αν κάτι τέτοιο θα συζητηθεί στην ευρωπαϊκή σύνοδο της Δευτέρας, της οποίας το μενού για πρώτη φορά δεν έχει Ελλάδα, παρά μόνο ως επιδόρπιο, στο περιθώριό της.
Αν παρακολουθήσει κανείς λεπτομερώς όσα επίσημα και ανεπίσημα προτείνονται για το πώς θα μειωθεί το ελληνικό χρέος και τι «θυσίες» πρέπει να αναλάβουν ιδιώτες και θεσμικοί πιστωτές ίσως καταλήξει στο απατηλό συμπέρασμα ότι η Ε.Ε., η Ευρωζώνη, το ΔΝΤ έχουν γίνει μια λέσχη αλτρουιστών που θέλουν να σώσουν με κάθε τίμημα την Ελλάδα από τη χρεοκοπία. Στην πραγματικότητα, το αν η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή όχι είναι δευτερεύον για τους πιστωτές. Έτσι κι αλλιώς, και με απόλυτη επιτυχία της ανταλλαγής ομολόγων, για τις αγορές η χώρα περιέρχεται σε τυπική κατάσταση χρεοκοπίας, και για πολλά χρόνια θα εξαρτάται απολύτως από τον δανεισμό Ε.Ε. και ΔΝΤ. Τα πρωτεύοντα για τους πιστωτές είναι να στεγανοποιηθεί το υπόλοιπο της Ευρωζώνης από τον ιό της χρεοκοπίας, να χρησιμοποιηθεί η Ελλάδα ως παράδειγμα προς αποφυγήν για χώρες που θα μπουν στον μέλλον στον πειρασμό μιας μερικής αθέτησης πληρωμών και, γι’ αυτό ακριβώς, να φτάσει το ελληνικό παράδειγμα στα άκρα: με όσο τρόμο και αθλιότητα αναλογεί στη φιλοσοφία μιας τελικής λύσης.
Άλλωστε, με δεδομένο ότι τα κουκιά του PSI δεν βγαίνουν, στον σκληρό πυρήνα της ευρωκρατίας, αναπτύσσεται ζύμωση για συμμετοχή στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους όχι μόνο των hedge funds και των μικρών ιδιωτών (με ενεργοποίηση της ρήτρας συλλογικής ευθύνης), αλλά και των «επίσημων» θεσμικών κατόχων ομολόγων. Ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ το είπε ορθά κοφτά σε συνεντεύξεις του σε αυστριακά και γερμανικά ΜΜΕ, τονίζοντας ότι αν δεν εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους (το120% του ΑΕΠ μέχρι το 2020) με το PSI, ίσως χρειαστεί να συμμετάσχει και ο δημόσιος τομέας της Ευρωζώνης στην απομείωσή του. Κι εδώ εννοούνται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που κατέχει ελληνικά ομόλογα τουλάχιστον 40 δισ. ευρώ, οι κεντρικές τράπεζες των χωρών-μελών της Ε.Ε. και ενδεχομένως οι ίδιες οι κυβερνήσεις που χρηματοδοτούν το δανεισμό της Ελλάδας. Για την ΕΚΤ μελετάται μια φόρμουλα καταγραφής των ελληνικών ομολόγων στην τιμή κτήσης τους, μεταξύ 30% και 45% της ονομαστικής τους αξίας, κάτι ανάλογο εξετάζεται για τις άλλες κεντρικές τράπεζες που έχουν λιγότερα ελληνικά ομόλογα, αλλά για τα κράτη, οποιαδήποτε αλλαγή στους όρους εξόφλησης των χρημάτων που έχουν διαθέσει για το δανεισμό της Ελλάδας απαιτεί αλλαγές στις αποφάσεις των συνόδων και ενδεχομένως νέο γύρο εγκρίσεων στα εθνικά κοινοβούλια. Είναι άγνωστο αν κάτι τέτοιο θα συζητηθεί στην ευρωπαϊκή σύνοδο της Δευτέρας, της οποίας το μενού για πρώτη φορά δεν έχει Ελλάδα, παρά μόνο ως επιδόρπιο, στο περιθώριό της.
Αν παρακολουθήσει κανείς λεπτομερώς όσα επίσημα και ανεπίσημα προτείνονται για το πώς θα μειωθεί το ελληνικό χρέος και τι «θυσίες» πρέπει να αναλάβουν ιδιώτες και θεσμικοί πιστωτές ίσως καταλήξει στο απατηλό συμπέρασμα ότι η Ε.Ε., η Ευρωζώνη, το ΔΝΤ έχουν γίνει μια λέσχη αλτρουιστών που θέλουν να σώσουν με κάθε τίμημα την Ελλάδα από τη χρεοκοπία. Στην πραγματικότητα, το αν η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή όχι είναι δευτερεύον για τους πιστωτές. Έτσι κι αλλιώς, και με απόλυτη επιτυχία της ανταλλαγής ομολόγων, για τις αγορές η χώρα περιέρχεται σε τυπική κατάσταση χρεοκοπίας, και για πολλά χρόνια θα εξαρτάται απολύτως από τον δανεισμό Ε.Ε. και ΔΝΤ. Τα πρωτεύοντα για τους πιστωτές είναι να στεγανοποιηθεί το υπόλοιπο της Ευρωζώνης από τον ιό της χρεοκοπίας, να χρησιμοποιηθεί η Ελλάδα ως παράδειγμα προς αποφυγήν για χώρες που θα μπουν στον μέλλον στον πειρασμό μιας μερικής αθέτησης πληρωμών και, γι’ αυτό ακριβώς, να φτάσει το ελληνικό παράδειγμα στα άκρα: με όσο τρόμο και αθλιότητα αναλογεί στη φιλοσοφία μιας τελικής λύσης.
Το ισοζύγιο του αίσχους
Γι’ αυτό και η τρόικα ήταν στην πραγματικότητα εξ αρχής ειλικρινής και συνεπής όταν έλεγε και εξακολουθεί να λέει ότι PSI -νέα δανειακή σύμβαση- νέο μνημόνιο είναι απολύτως αλληλένδετα. Ως εκ τούτου, ακόμη κι αν θέλει κανείς να αποτιμήσει λογιστικά το ισοζύγιο «κουρέματος» και μέτρων που ελήφθησαν και θα ληφθούν, θα πρέπει να υπολογίσει πόσο σκληρό είναι το τίμημα που θα πληρώσει η ελληνική κοινωνία για τα 100 δισ. ευρώ περίπου κατά τα οποία θα μειωθεί το χρέος, αν τελεσφορήσει η συμφωνία. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:
– Από την πρώτη εκδήλωση της ύφεσης στην Ελλάδα μέχρι και το 2014 (μέχρι τότε εκφράζεται βεβαιότητα ότι θα συνεχιστεί η ύφεση) υπολογίζεται ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα καταγράψει συρρίκνωση έως και 20%, που αντιστοιχεί σε 50 δισ. ευρώ.
– Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν ληφθεί από την ένταξη στο Μνημόνιο, μαζί με αυτά -ύψους 14,5 δισ. ευρώ- που ζητεί για το 2012 η τρόικα, θα στοιχίσουν για την πρώτη μνημονιακή τριετία σχεδόν 35 δισ. ευρώ.
– Από την κορύφωση της κρίσης έχει ήδη καταγραφεί διπλασιασμός της ανεργίας, έχουν δηλαδή χαθεί πάνω από 350.000 θέσεις εργασίας. Σ’ αυτές θα προστεθούν κι όσες «ξεβράσει» η συνεχιζόμενη ύφεση, αλλά και η μετ’ επιτάσεως ζητούμενη από την τρόικα μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 150.000 μέχρι το 2015.
– Στο λογαριασμό θα πρέπει να προστεθεί και το σύνολο των ΔΕΚΟ και της κρατικής περιουσίας που τίθεται στη λίστα των αποκρατικοποιήσεων, με εμπορική αξία, κατά τους πολύ μετριοπαθείς υπολογισμούς της τρόικας, άνω των 150 δισ. ευρώ.
– Εκτός λογιστικής αποτίμησης, αλλά ανυπολόγιστης αξίας για το μέλλον της κοινωνίας είναι η δρομολογούμενη πλήρης κατεδάφιση των εργασιακών δικαιωμάτων, με παρέμβαση στο σκληρό τους πυρήνα, τις συλλογικές συμβάσεις του ιδιωτικού τομέα, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, η πολιορκία των δημοκρατικών δικαιωμάτων, ακόμη και της συνταγματικής νομιμότητας που παρακάμπτεται με κάθε ευκαιρία, και τέλος η εκχώρηση της κρατικής κυριαρχίας, με τελευταίο και ίσως φαρμακερό πλήγμα, την υπαγωγή των ελληνικών ομολόγων μετά την ανταλλαγή στο αγγλικό Δίκαιο, γεγονός που καθιστά τους πιστωτές νέους κυρίαρχους της χώρας.
– Σ’ αυτό το ισοζύγιο τρόμου και αθλιότητας του PSI -που ακόμη και με καθαρά οικονομικούς όρους δεν αποτρέπει τη χρεοκοπία- αποτυπώνεται όχι μόνο η λεηλασία μιας χώρας και ο εξανδραποδισμός της κοινωνίας της, αλλά και μια διακριτή πολιτική στόχευση: η δημιουργία ενός υβριδίου χώρας-προτεκτοράτου που θα περιφέρεται σαν φόβητρο σε όλη την Ευρώπη, στους επίδοξους «αντάρτες» του νέου Ράιχ πιστωτών και ευρωηγεμόνων.
Γι’ αυτό και η τρόικα ήταν στην πραγματικότητα εξ αρχής ειλικρινής και συνεπής όταν έλεγε και εξακολουθεί να λέει ότι PSI -νέα δανειακή σύμβαση- νέο μνημόνιο είναι απολύτως αλληλένδετα. Ως εκ τούτου, ακόμη κι αν θέλει κανείς να αποτιμήσει λογιστικά το ισοζύγιο «κουρέματος» και μέτρων που ελήφθησαν και θα ληφθούν, θα πρέπει να υπολογίσει πόσο σκληρό είναι το τίμημα που θα πληρώσει η ελληνική κοινωνία για τα 100 δισ. ευρώ περίπου κατά τα οποία θα μειωθεί το χρέος, αν τελεσφορήσει η συμφωνία. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:
– Από την πρώτη εκδήλωση της ύφεσης στην Ελλάδα μέχρι και το 2014 (μέχρι τότε εκφράζεται βεβαιότητα ότι θα συνεχιστεί η ύφεση) υπολογίζεται ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα καταγράψει συρρίκνωση έως και 20%, που αντιστοιχεί σε 50 δισ. ευρώ.
– Τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν ληφθεί από την ένταξη στο Μνημόνιο, μαζί με αυτά -ύψους 14,5 δισ. ευρώ- που ζητεί για το 2012 η τρόικα, θα στοιχίσουν για την πρώτη μνημονιακή τριετία σχεδόν 35 δισ. ευρώ.
– Από την κορύφωση της κρίσης έχει ήδη καταγραφεί διπλασιασμός της ανεργίας, έχουν δηλαδή χαθεί πάνω από 350.000 θέσεις εργασίας. Σ’ αυτές θα προστεθούν κι όσες «ξεβράσει» η συνεχιζόμενη ύφεση, αλλά και η μετ’ επιτάσεως ζητούμενη από την τρόικα μείωση των δημοσίων υπαλλήλων κατά 150.000 μέχρι το 2015.
– Στο λογαριασμό θα πρέπει να προστεθεί και το σύνολο των ΔΕΚΟ και της κρατικής περιουσίας που τίθεται στη λίστα των αποκρατικοποιήσεων, με εμπορική αξία, κατά τους πολύ μετριοπαθείς υπολογισμούς της τρόικας, άνω των 150 δισ. ευρώ.
– Εκτός λογιστικής αποτίμησης, αλλά ανυπολόγιστης αξίας για το μέλλον της κοινωνίας είναι η δρομολογούμενη πλήρης κατεδάφιση των εργασιακών δικαιωμάτων, με παρέμβαση στο σκληρό τους πυρήνα, τις συλλογικές συμβάσεις του ιδιωτικού τομέα, η διάλυση του κοινωνικού κράτους, η πολιορκία των δημοκρατικών δικαιωμάτων, ακόμη και της συνταγματικής νομιμότητας που παρακάμπτεται με κάθε ευκαιρία, και τέλος η εκχώρηση της κρατικής κυριαρχίας, με τελευταίο και ίσως φαρμακερό πλήγμα, την υπαγωγή των ελληνικών ομολόγων μετά την ανταλλαγή στο αγγλικό Δίκαιο, γεγονός που καθιστά τους πιστωτές νέους κυρίαρχους της χώρας.
– Σ’ αυτό το ισοζύγιο τρόμου και αθλιότητας του PSI -που ακόμη και με καθαρά οικονομικούς όρους δεν αποτρέπει τη χρεοκοπία- αποτυπώνεται όχι μόνο η λεηλασία μιας χώρας και ο εξανδραποδισμός της κοινωνίας της, αλλά και μια διακριτή πολιτική στόχευση: η δημιουργία ενός υβριδίου χώρας-προτεκτοράτου που θα περιφέρεται σαν φόβητρο σε όλη την Ευρώπη, στους επίδοξους «αντάρτες» του νέου Ράιχ πιστωτών και ευρωηγεμόνων.
Σχόλια
