Όπως αναμενόταν, οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής στο Μεξικό ήταν ένας θρίαμβος για τον συνασπισμό που υποστήριξε τον προοδευτικό υποψήφιο ΑΜΛΟ (όπως αποκαλείται από όλους ο Αντρές Μανουέλ Λόπεζ Ομπραδόρ). Ταυτόχρονα, αποτέλεσαν ράπισμα τόσο στο «βαθύ κράτος» του διεφθαρμένου κόμματος PRI – που κυβερνούσε το Μεξικό επί 7 δεκαετίες και είχε επανέλθει με νοθεία στην εξουσία το 2012 – όσο και στην «εκσυγχρονιστική» συμμαχία την οποία είχαν συμπήξει η μεξικάνικη Δεξιά (ΡΑΝ) και η Κεντροαριστερά (PRD). Τη μεγαλύτερη ζημιά την έπαθε ο συνασπισμός του PRI (21% στις βουλευτικές εκλογές, από 38% το 2012), ενώ σημαντικές απώλειες υπέστη και το «εκσυγχρονιστικό» στρατόπεδο. Η υποψηφιότητα του ΑΜΛΟ ξεπέρασε το 53% στις προεδρικές εκλογές, ενώ ο συνασπισμός του απέσπασε απόλυτη πλειοψηφία τόσο στη Βουλή (312 έδρες σε σύνολο 500) όσο και στη Γερουσία (70 έδρες σε σύνολο 128).
Είναι πολύ νωρίς για να μετρηθούν με χειροπιαστό τρόπο οι επιπτώσεις του εκλογικού θριάμβου αυτού που κατηγορήθηκε ως «λαϊκίστικο στρατόπεδο», καθώς ακόμη δεν υπάρχουν απτά δείγματα γραφής του σε ποιο βαθμό ο ΑΜΛΟ θα μπορέσει και θα θελήσει να υλοποιήσει το προεκλογικό του πρόγραμμα [βλ. παρακείμενο πλαίσιο]. Οπωσδήποτε ο εκλογικός του θρίαμβος (μετά τις αναμετρήσεις του 2006 και του 2012, που σημαδεύτηκαν από εις βάρος του νοθεία) ταράζει τα νερά ενός Μεξικού που δεν ανεχόταν άλλο τη συνέχιση δεκαετιών συστημικής διαφθοράς και νεοφιλελεύθερων «μεταρρυθμίσεων» από τη μια, και πολλών χρόνων γενικευμένου μαφιόζικου τρόμου από την άλλη. Ταυτόχρονα, η ανάδειξη του ΑΜΛΟ στην προεδρία αναμένεται να έχει και σημαντικές περιφερειακές επιπτώσεις, λόγω των μέχρι τώρα στενών σχέσεων του Μεξικού με τις ΗΠΑ, αλλά και του ειδικού του βάρους στην Κεντρική και Νότια Αμερική.
Τέσσερις προκλήσεις εντός, μη επέμβαση εκτός
Κλείνοντας την προεκλογική του καμπάνια, που χαρακτηρίστηκε από τεράστιες λαϊκές συγκεντρώσεις απ’ άκρη σε άκρη του Μεξικού, ο ΑΜΛΟ τόνιζε ότι στόχος του είναι «ένας ειρηνικός αλλά ριζοσπαστικός μετασχηματισμός» και διαβεβαίωνε ότι «δεν φτάσαμε ως εδώ για να περιοριστούμε σε διακοσμητικές αλλαγές». Πράγματι, ενώ το πρόγραμμά του δεν είναι επαναστατικό, η διακυβέρνησή του θα θεωρηθεί άνευ προηγουμένου εάν ανταποκριθεί έστω στοιχειωδώς στις τέσσερις μεγάλες προκλήσεις που έχει μπροστά του: 1. τη γενικευμένη και απάνθρωπη βία, με 200.000 δολοφονίες και 35.000 «εξαφανίσεις» μέσα στην τελευταία μόνο δεκαετία, 2. τη βαθιά διαφθορά, που διαπερνά όλον τον κρατικό μηχανισμό και χαρακτηρίζεται από τη διαπλοκή του πολιτικού προσωπικού και των κατασταλτικών μηχανισμών με τις μαφίες και την ολιγαρχία, 3. την επιδεινούμενη κοινωνική ανισότητα (σύμφωνα με τα κυβερνητικά στοιχεία, σήμερα το 44,3% των Μεξικάνων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας), και 4. την παραδοσιακά δύσκολη συμβίωση με τον ισχυρό βόρειο γείτονα, τις ΗΠΑ, πόσο μάλλον τώρα με πρόεδρο τον Τραμπ.
Ο νέος πρόεδρος του Μεξικού έχει καταστήσει σαφές ότι θα πάψει να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» για λογαριασμό των ΗΠΑ, και δεν θα συνεχίσει την εχθρική πολιτική των προκατόχων του ενάντια σε προοδευτικές κυβερνήσεις της περιοχής
Η εκλογή του ΑΜΛΟ στην προεδρία θα έχει επιπτώσεις και στην ευρύτερη περιοχή. Ο νέος πρόεδρος του Μεξικού έχει καταστήσει σαφές ότι θα πάψει να κάνει τη «βρώμικη δουλειά» για λογαριασμό των ΗΠΑ όσον αφορά τη μετανάστευση, και δεν θα συνεχίσει την εχθρική πολιτική των προκατόχων του ενάντια σε προοδευτικές κυβερνήσεις της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής που έχουν μπει στο στόχαστρο των ΗΠΑ. Έτσι μια σειρά λατινοαμερικάνικες κυβερνήσεις (Εκουαδόρ, Βενεζουέλα, Βολιβία κ.ά.) έσπευσαν ανακουφισμένες να χαιρετίσουν την επιτυχία του, αφού μέχρι τώρα και το Μεξικό παρενέβαινε ευθέως στα εσωτερικά τους ζητήματα. Το ίδιο έπραξαν και οι επικεφαλής προοδευτικών κινημάτων που ελπίζουν ότι θα επιστρέψουν στην εξουσία στη Βραζιλία, την Αργεντινή κ.λπ. Η ισορροπία νοτίως των ΗΠΑ μεταβάλλεται λοιπόν για μια ακόμη φορά, σε βάρος πλέον των φιλοδυτικών και ολιγαρχικών δυνάμεων, καθώς το Μεξικό αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πολιτικές και οικονομικές οντότητες της αμερικάνικης ηπείρου. Όμως και ο ίδιος ο πραγματιστής Τραμπ έσπευσε να συγχαρεί τον ΑΜΛΟ, «ξεχνώντας» την οξύτατα επικριτική στάση του τελευταίου έναντι της Ουάσιγκτον και δηλώνοντας ότι ευελπιστεί σε μια αποτελεσματική και αμοιβαία συμφέρουσα συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.
Το πρόγραμμα του νέου προέδρου
Ο ΑΜΛΟ κατηγορείται πανταχόθεν ως «λαϊκιστής». Βασική αιτία είναι η προγραμματική του δέσμευση να προστατεύσει την εθνική παραγωγή του Μεξικού μειώνοντας τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ, να καταπολεμήσει τη φτώχεια με φιλόδοξα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας ανάλογα με αυτά που είχε εφαρμόσει ο Λούλα στη Βραζιλία, να ενισχύσει το δημόσιο σύστημα υγείας και εκπαίδευσης και, τελικά, να χτυπήσει έτσι τις πραγματικές ρίζες της εκτός ελέγχου εγκληματικότητας. Χαρακτηριστικό είναι από αυτήν την άποψη ένα από τα βασικά συνθήματα της καμπάνιας του κόμματος του ΑΜΛΟ, του MORENA (Κίνημα Εθνικής Αναγέννησης), όπως φαίνεται και στο γκράφιτι: «Μορφωμένους ναι, εκτελεστές όχι».
Ο Χόρχε Καστανιέδα, στα νιάτα του κομμουνιστής διανοούμενος που αργότερα το ξανασκέφτηκε και αναδείχθηκε σε ΥΠΕΞ του Μεξικού, καταλήγοντας τώρα σύμβουλος του… κεντροδεξιοαριστερού «εκσυγχρονιστή» προεδρικού υποψηφίου Ρικάρντο Ανάγια, προεκλογικά συμπύκνωσε σε δυο φράσεις όλη την απέχθεια του κατεστημένου για τον ΑΜΛΟ: «Ο τύπος αυτός πιστεύει σε έναν παλιομοδίτικο εθνικισμό. Σε έναν παλιομοδίτικο κρατισμό. Σε έναν παλιομοδίτικο προστατευτισμό. Είναι ένας κουρασμένος και ξεπερασμένος γέρος [64 ετών!], που περιτριγυρίζεται από φανατισμένους και προτείνει τη λάθος εναλλακτική για το Μεξικό».
Αυτή η λεκτική (μέχρι στιγμής…) βιαιότητα απέναντι σε έναν «γέρο» 64 ετών εντυπωσιάζει. Πόσο μάλλον που στρέφεται ενάντια σε κάποιον ο οποίος προτείνει ένα μετριοπαθέστατο στην πραγματικότητα σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα, ανάλογο με αυτό που εφάρμοσε στην επιτυχημένη θητεία του ως δήμαρχος της πρωτεύουσας του Μεξικού – του 9ου μεγαλύτερου αστικού κέντρου στον κόσμο! Το μένος εξηγείται όμως αν αναλογιστεί κανείς ότι ακόμη κι ένα τέτοιο πρόγραμμα φαντάζει «ανατρεπτικό» σε ένα Μεξικό που μέχρι τώρα δεν γνώρισε τίποτα περισσότερο από τη σύμπραξη διεφθαρμένων νεοφιλελεύθερων πολιτικών, διαπλεκόμενων μεγαλοεπιχειρηματιών και αιματοβαμμένων μαφιόζων κάθε είδους.
