της Μαρίας Καδόγλου*
Η αναθεωρημένη σύμβαση με την Ελληνικός Χρυσός που υπέγραψε το Ελληνικό Δημόσιο στις 5 Φεβρουαρίου, υπό την υψηλή επίβλεψη των πρέσβεων ΗΠΑ και Καναδά ανοίγει μια νέα, μαύρη σελίδα στην ιστορία των Μεταλλείων Κασσάνδρας. Αφαιρείται ο βασικός όρος της προηγούμενης σύμβασης (του 2003), η υποχρέωση καθετοποίησης της παραγωγής μέσω μεταλλουργικής επεξεργασίας που είχε προβλεφθεί για να ικανοποιηθεί το δημόσιο συμφέρον. Παράλληλα, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν έρθει στη δημοσιότητα το Δημόσιο «δένεται» με επαχθείς νομικές ρήτρες που δεν θα επιτρέπουν στο εξής το σταμάτημα ή την καθυστέρηση των έργων για κανένα λόγο. Το Δημόσιο απεμπολεί όχι μόνο το δημόσιο συμφέρον αλλά και τις θεσμικές του υποχρεώσεις απέναντι στους πολίτες της χώρας.
Την αναθεώρηση την ζήτησε η ίδια η εταιρεία, για να βγει από το νομικό αδιέξοδο στο οποίο έφτασε από καθαρά δικές της ενέργειες. Το 2010 επέλεξε να συμπεριλάβει στο επενδυτικό της σχέδιο μια μεταλλουργική μέθοδο «πατέντα» που δεν χρησιμοποιούνταν πουθενά και ήταν ακατάλληλη για τα μεταλλεύματα της Χαλκιδικής – και μάλιστα ως «αναγκαία προϋπόθεση» για να προχωρήσει η επένδυση. Το 2016, το ΥΠΕΝ απέρριψε την τεχνική μελέτη της μονάδας μεταλλουργίας ως μη εφαρμόσιμη (αποφάσεις Σκουρλέτη) και η νομιμότητα της απόρριψης επιβεβαιώθηκε με την απόφαση 223/2020 του ΣτΕ. Η απάτη αποκαλύφθηκε και η εταιρεία βρέθηκε να παραβιάζει τη σύμβαση. Η έλευση της κυβέρνησης Μητσοτάκη ήταν για την εταιρεία η χρυσή ευκαιρία να αλλάξει τη σύμβαση προς όφελός της. Το Δημόσιο, που είχε το δίκιο με το μέρος του, σύρθηκε σε μια ντροπιαστική «διαπραγμάτευση», με έντονες «έξωθεν» πιέσεις και συχνές διαρροές για «αποικιοκρατικές» απαιτήσεις της εταιρείας.
Η τροποποιημένη σύμβαση συνοδεύεται από ένα επίσης τροποποιημένο επενδυτικό σχέδιο. Εκτός από τη μεταλλουργία χρυσού, ακυρώνονται και όλα τα έργα που είχαν στόχο τον μετριασμό της περιβαλλοντικής υποβάθμισης της περιοχής αλλά απαιτούσαν σημαντική επένδυση κεφαλαίου από την εταιρεία. Καταργείται το Μεταλλευτικό Κέντρο Μαντέμ Λάκκου, που υποτίθεται ότι θα συγκέντρωνε όλες τις ρυπογόνες βιομηχανικές μονάδες. Αντί να κλείσουν τα δύο παλαιά εργοστάσια Ολυμπιάδας και Στρατωνίου και να κατασκευαστεί νέο, στην περιοχή του Μαντέμ Λάκκου, προβλέπεται ότι τα δύο παλαιά εργοστάσια θα συνεχίσουν να λειτουργούν για τα επόμενα 25 χρόνια. Δεν κατασκευάζεται ούτε η συνδετήρια στοά Ολυμπιάδας-Στρατωνίου που θα αποφόρτιζε τον δημόσιο παραλιακό δρόμο από την κυκλοφορία των μεταλλευτικών οχημάτων. Ο, ήδη τεράστιος, Χώρος Απόθεσης Επικίνδυνων Αποβλήτων Κοκκινόλακκα, πάνω από το Στρατώνι, μεγαλώνει για να δεχθεί περισσότερα απόβλητα που προφανώς θα προκύψουν από νέες εξορύξεις. Μια δεκαετία νωρίτερα, όταν επεδίωκε την περιβαλλοντική της αδειοδότηση και ίσως για να αντισταθμίσει κάπως την καταστροφή του παρθένου δάσους στις Σκουριές, η εταιρεία υποσχόταν ότι τα δυο αυτά παλιά εργοστάσια που βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής από τα χωριά θα έκλειναν, θα ακολουθούσε περιβαλλοντική αποκατάσταση και όλη η παραλιακή ζώνη θα αποδίδονταν ελεύθερη και καθαρή στην τοπική κοινωνία. Τελικά αντί για αποκατάσταση και εξυγίανση θα έχουμε σημαντική περαιτέρω περιβαλλοντική επιβάρυνση της παραλιακής ζώνη του Δήμου Αριστοτέλη και ειδικά των οικισμών Ολυμπιάδας και Στρατωνίου.
Το νέο επενδυτικό σχέδιο περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο τα έργα που είναι απαραίτητα για την κερδοφορία της Eldorado. Όμως εταιρεία και κυβέρνηση προσπαθούν να θαμπώσουν τον ταλαιπωρημένο από τις διαδοχικές οικονομικές κρίσεις ελληνικό λαό με νούμερα που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα
Το νέο επενδυτικό σχέδιο περιλαμβάνει αποκλειστικά και μόνο τα έργα που είναι απαραίτητα για την κερδοφορία της Eldorado. Όμως εταιρεία και κυβέρνηση προσπαθούν να θαμπώσουν τον ταλαιπωρημένο από τις διαδοχικές οικονομικές κρίσεις ελληνικό λαό με νούμερα που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Θέλουν να πιστέψουμε ότι για αυτό το πολύ μικρότερο επενδυτικό σχέδιο θα επενδυθούν άνω των 1,5 δισ. ευρώ, θα υπερδιπλασιαστεί ο αριθμός των εργαζομένων και θα αυξηθούν τα δημόσια έσοδα. Όλα αυτά βέβαια προσκρούουν στην κοινή λογική και θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε την οικονομική αξιολόγηση που συνοδεύει αυτό το σχέδιο.
Το πιο ανησυχητικό κομμάτι της συμφωνίας, που ακόμα η κυβέρνηση την κρατάει μυστική, είναι αυτό των «διασφαλίσεων» για την απρόσκοπτη από εδώ και στο εξής εξέλιξη των έργων. Η εταιρεία το αποκαλεί «θέσπιση ενός σταθερού και διαφανούς πλαισίου για την πορεία της αδειοδότησης των έργων, όμοιο με αυτό που ισχύει σε αντίστοιχες συμφωνίες Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (FDI) στην Ελλάδα». Η διατύπωση παραπέμπει σε συμφωνία «τύπου FRAPORT», μια σκανδαλώδη, ταπεινωτική και ληστρική σύμβαση, που οδηγεί σε συνεχή οικονομική αιμορραγία του Δημοσίου υπέρ της εταιρείας. Αποικιοκρατία.
* Η Μαρία Καδόγλου συμμετέχει στο Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, antigoldgr.org
