Με αφορμή το βιβλίο της Ηρώς Παπαμόσχου Στα βήματα της Ιφιγένειας
Γράφει ο Γιώργος Ι. Βοϊκλής
Το νέο μυθιστόρημα της Ηρώς Παπαμόσχου, που εκδόθηκε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Πατάκη, καταγράφει μια πραγματική ιστορία που είναι σαν μυθιστόρημα: Ένας διάσημος σκηνοθέτης αναγνωρίζει στο πρόσωπο μιας 13χρονης που ταξιδεύει μαζί του στο αεροπλάνο, την πρωταγωνίστρια της νέας του ταινίας. Ακολουθούν, η εκπαίδευσή της, το γύρισμα της ταινίας και η θριαμβευτική υποδοχή της από τους κριτικούς και το κοινό.
Αυτό συνέβη πραγματικά το 1975 με την κόρη της συγγραφέως, την 13χρονη τότε Τατιάνα. Την είδε ο Μιχάλης Κακογιάννης στο αεροπλάνο, σ’ ένα ταξίδι προς το Λονδίνο, και ζήτησε απ’ τη μητέρα της να τη δοκιμάσει για το ρόλο της Ιφιγένειας στην ταινία με βάση την τραγωδία Η Ιφιγένεια στην Αυλίδα που ετοίμαζε. Τελικά την επέλεξε ανάμεσα σε 150 κορίτσια, την εκπαίδευσε, γύρισε την ταινία και την πήρε μαζί του στις επίσημες προβολές της ταινίας στις Κάνες, στις ΗΠΑ, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης -όπου η Τατιάνα απέσπασε το πρώτο βραβείο γυναικείου ρόλου- και στην Κύπρο, πατρίδα του σκηνοθέτη.
Αυτή την πραγματική ιστορία καταγράφει μετά από τέσσερις περίπου 10ετίες, η Ηρώ Παπαμόσχου στο νέο βιβλίο της, που εκδόθηκε σε μια καλαίσθητη έκδοση 216 σελίδων, και είναι αφιερωμένο «Στη μνήμη του Μιχάλη Κακογιάννη», για τον οποίο γράφει στη σελ. 69: «Όσο τον γνώριζα τόσο μεγαλύτερο θαυμασμό ένιωθα γι’ αυτόν τον άνθρωπο, που ήταν βαθιά καλλιεργημένος, ευγενικός και ταυτόχρονα απλός, ανθρώπινος, που διέθετε ελευθερία σκέψης, μεγάλη μόρφωση και οξεία κρίση – ένας καλλιτέχνης με όλη τη σημασία της λέξης».
Πρωταγωνιστές του μυθιστορήματος η μικρή Τατιάνα και η οικογένειά της, ο πατέρας, πιλότος της Ολυμπιακής, ο κατά δύο χρόνια μεγαλύτερος αδερφός, και βέβαια ο Μιχάλης Κακογιάννης.
Στις περισσότερες από τις μισές σελίδες του βιβλίου η συγγραφέας καταγράφει, με τη μορφή λογοτεχνικού χρονικού, τα γεγονότα όπως τα βίωσε η ίδια, συνοδεύοντας την κόρη της στα γυρίσματα της ταινίας και στις επίσημες προβολές της. Αυτό που δίνει τη μυθιστορηματική διάσταση στο βιβλίο, ωστόσο, είναι το Ημερολόγια της 13χρονης Τατιάνας, που παρεμβάλει ανάμεσα στα κεφάλαια της δικής της αφήγησης.
Σ’ αυτές τις σελίδες αποκαλύπτεται, προπαντός, το λογοτεχνικό ταλέντο της συγγραφέως. Πρόκειται, βέβαια, για την κόρη της, μια «λογοτεχνική ηρωίδα» που τη γνωρίζει πολύ καλά. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, δεν είναι εύκολο να αποδόσεις λογοτεχνικά την ψυχολογία ενός κοριτσιού που βρίσκεται στην προεφηβική ηλικία, πολύ περισσότερο όταν διατρέχει τους κίνδυνους που συνεπάγεται η αντιμετώπισή του ως «παιδί-θαύμα».
Σε μία από αυτές τις σελίδες διαβάζουμε για το ρόλο της Ιφιγένειας που ερμήνευσε με δάσκαλό της τον Μιχάλη Κακογιάννη: «(Η Ιφιγένεια) με σημάδεψε, τη νιώθω να με ακολουθεί, φαίνεται πως κάποιες ρίζες έχω κρατήσει μέσα μου, ρίζες που δεν ξέρω αν θα φυτρώσουν…»
Τελικά οι ρίζες φύτρωσαν. Η τρυφερή σαν νεαρό ζαρκάδι Ιφιγένεια του Κακογιάννη, έγινε μια πολύ καλή ηθοποιός.
Με το Στα βήματα της Ιφιγένειας, που είναι το όγδοο βιβλίο της Ηρώς Παπαμόσχου από το 1975 μέχρι σήμερα, η συγγραφέας επιβεβαιώνει τη σοβαρή και υπεύθυνη θέση της στον ευαίσθητο χώρο της λογοτεχνίας για εφήβους.
Αυτό το βιβλίο της, όμως, που παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Ίδρυμα Κακογιάννη, είναι ταυτόχρονα το καλύτερο μνημόσυνο για τον Μιχάλη Κακογιάννη στα τρία χρόνια από το θάνατό του.
