Νέες ασταθείς γεωστρατηγικές ισορροπίες. Του Σπύρου Παναγιώτου
Η Αριστερά στη χώρα μας, τις τελευταίες δεκαετίες, συνήθισε να ανησυχεί για το Κυπριακό με τρόπο «καμπάνιας». Δηλαδή Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή ανησυχούσε και Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο ησύχαζε. Ίσως ήταν η επίδραση στις γραμμές της του αστικού δόγματος «να βουλιάξει το νησί, να ησυχάσουμε» ή ενός «διεθνισμού» που αδυνατούσε να αντιληφθεί τον ενιαίο και αδιαίρετο χαρακτήρα του αντικαπιταλιστικού και αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, την ισχυρή διασύνδεση του ταξικού με το εθνικό.
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην Κύπρο έφεραν πάλι την Αριστερά σε ρυθμό ανησυχίας. Ειπώθηκαν -και σωστά- πολλά για την όξυνση της πανευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, για τους συστημικούς κινδύνους που κρύβει το κούρεμα των καταθέσεων και η ανατίναξη της τραπεζικής πίστης. Ειπώθηκαν λιγότερα για την εκρηκτική συσσώρευση ανταγωνισμών και αντιθέσεων στο νησί, ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τους περιφερειακούς αντιπροσώπους τους και τους τεράστιους κινδύνους που σωρεύονται για τους λαούς της περιοχής ως αποτέλεσμα αυτών των ασταθών γεωστρατηγικών ισορροπιών.
Κυρίως έλειψε από τη σχετική συζήτηση κάθε αναφορά ενός πολιτικού σχεδιασμού και μιας προετοιμασίας του λαϊκού παράγοντα ώστε να γίνουν ρεαλιστικά τα «όχι» των λαών, να αποκτήσει βάρος και ανθεκτικότητα η γραμμή των ρήξεων με κέντρα που είναι αδίστακτα μπροστά στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους.
Επιτάχυνση των εξελίξεων
Με αφορμή την Κύπρο έχουμε μια βίαιη επιτάχυνση των εξελίξεις και την Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ν.Α. Μεσόγειο. Η μετατροπή της Κύπρου από «αβύθιστο αεροπλανοφόρο» σε παραγωγό υδρογονανθράκων θα κρατήσει το Κυπριακό στην επικαιρότητα για μεγάλο διάστημα. Και είναι αυτός βασικός λόγος για τα όσα δραματικά συντελέσθηκαν και συντελούνται στο νησί. Γιατί δίπλα στη διάλυση του τραπεζικού συστήματος της Κύπρου βρίσκεται η απόπειρα πλήρους αποδόμησης, και άρα ελέγχου, της ίδιας της υπόστασης της Κυπριακής Δημοκρατίας, μετά την αποτυχία του Σχεδίου Ανάν.
Δίπλα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (Βρετανία, ΗΠΑ, Ρωσία,) που διαμορφώνουν τις εξελίξεις στην περιοχή εμφανίστηκε πια και η Γερμανία, ενώ ιδιαίτερο ρόλο θα παίξουν και θα καθορίσουν τις εξελίξεις το Ισραήλ και η Τουρκία. Συγκροτείται, έτσι, ένα σύνολο περισσότερων δυνάμεων και θα παίξουν κρίσιμο ρόλο για όποιες αλλαγές δρομολογηθούν στη Ν.Α. Μεσόγειο και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα.
Από αυτή τη σκοπιά έχει σημασία να αξιολογηθούν τρεις σημαντικές εξελίξεις.
Πρώτο. Η, με εντολή Ομπάμα, επαναπροσέγγιση Τουρκίας-Ισραήλ, η αποκατάσταση διπλωματικών σχέσεων δύο χωρών του αμερικάνικου τόξου σε μια περιοχή που συνεχίζει, από τις χώρες της ανολοκλήρωτης Αραβικής Άνοιξης ώς τη Συρία, να βρίσκεται σε αναταραχή. Το ερώτημα που παραμένει είναι ποια θα είναι τα ανταλλάγματα και σε βάρος τίνος αυτού του ιδιόμορφου συμβιβασμού δύο δυνάμεων που συνεχίζουν να έχουν ιδιαίτερες, η κάθε μια για τον εαυτό της, επεκτατικές βλέψεις στη περιοχή.
Δεύτερο. Η Τουρκία είναι χώρα του G20, παραμένει στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ, έχει σημαντικές οικονομικές σχέσεις με την Γερμανία, προσεγγίζει την Ευρωασιατική Ένωση (Κίνα, Ρωσία, Κιργιστάν κ.λπ.), έχει αναπτύξει πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με τις χώρες του αραβικού κόσμου. Όλα αυτά αναβαθμίζουν την θέση της Τουρκίας, όχι απλά περιφερειακά. Και πιστοποιούν ότι οι δηλώσεις του ΥΠ.ΕΞ., Νταβούντογλου, για «τουρκικά δικαιώματα στα αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου» ή ακόμα και για «διπλή ένωση» δεν είναι απλά λεονταρισμοί αλλά προεόρτια στρατηγικών βλέψεων.
Τρίτο. Η πολιτική και οικονομική αποδυνάμωση του αστισμού σε Ελλάδα και Κύπρο, η υπόκλισή τους στα σχέδια για μια γερμανοκρατούμενη Ευρώπη, γεγονός που τις καθιστά αδύναμες να διαπραγματευτούν έστω και τα στοιχειώδη σε οικονομικό, κοινωνικό και εθνικό επίπεδο. Αν η διαχείριση του «όχι» του κυπριακού λαού αποτελεί την πιο πρόσφατη απόδειξη της αποδυνάμωσης του πολιτικού προσωπικού σε Ελλάδα και Κύπρο, τα νέα μέτρα εξαθλίωσης των δύο λαών -που αργά η γρήγορα θα επιβληθούν- και ίσως ένα νέο Σχέδιο Ανάν για την Κύπρο θα εντείνουν την σημερινή πολιτική κρίση, καθιστώντας πιθανό το ενδεχόμενο μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού σε Ελλάδα και Κύπρο να κινδυνεύει να στιγματιστεί σαν προδοτικό και να φύγει από τη μέση μέσα από μεγάλες, σαρωτικές κινητοποιήσεις ή μεγάλες αναδιατάξεις.
Καινούργια κατάσταση
Η αναβάθμιση της Τουρκίας και οι απειλές που εκτοξεύει σε όλη τη γραμμή Θράκη- Αιγαίο-Καστελόριζο-Κύπρος δεν μπορεί να μην υπολογίζεται. Στο μέτωπο αυτό διαμορφώνονται τάσεις και συσχετισμοί που κάνουν πιθανό το ξέσπασμα μιας κρίσης μεγάλης έκτασης με συνολική υποχώρηση της ελληνικής και κυπριακής πλευράς. Όχι μόνο στο επίπεδο μεγαλύτερων απωλειών στο έδαφος της οικονομίας, της λαϊκής κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας αλλά ακόμα και στην απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων και μετατροπής τους σε χώρες περιορισμένης κυριαρχίας.
Ένα τέτοιο ενδεχόμενο σημαίνει την ανάγκη μιας πολύπλευρης ετοιμασίας της ίδιας της Αριστεράς και του λαού. Γιατί δεν θα έχουμε πια μπροστά μας σκέτη «αντιμνημονιακή» πάλη, αλλά θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τα φαινόμενα και τις συνέπειες μιας πανεθνικής κρίσης. Και άρα όλη η Αριστερά και ο ΣΥΡΙΖΑ θα κριθούν από τη δυνατότητά τους να ανταποκριθούν στο «εθνικό ζήτημα».
Σε αυτό το έδαφος, λοιπόν, χρειάζεται να αποκτήσουμε μία στρατηγική. Στρατηγική πολύπλευρης σύγκλισης Ελλάδας και Κύπρου. Αλληλεγγύης, αδελφοποίησης χωρών, κοινωνιών, κινήματος ενάντια στις γεωπολιτικές επιβουλές για την αποτίναξη των δεσμών της τρόικας και της χρέωσης. Να αποτελέσει η Ελλάδα με την Κύπρο έναν πυρήνα κίνησης που απευθυνόμενος στις χώρες και τους λαούς του ευρωπαϊκού Νότου, των Βαλκανίων, των αραβικών χωρών να σημάνει την απαρχή μιας διαφορετικής πορείας για τους λαούς και τους εργαζόμενους ολόκληρης της Ευρώπης. Η ίδια η εξέλιξη των καταστάσεων θα οδηγήσει προς αυτή τη σύγκλιση. Στο πλάι της Κύπρου, ενάντια στους κοινούς εχθρούς για μια διέξοδο από τους εθνικούς κινδύνους, τη φτώχεια, και τη διάλυση των χωρών.
