Τα εμιράτα είναι της μόδας. Όταν είχα βρεθεί στο Μπαχρέιν, ως ενδιάμεσο σταθμό για το Νεπάλ, πριν από δέκα-και χρόνια, είχα νιώσει άβολα και ψυχρά στο ζεστό και αμμώδες ατμοσφαιρικό περιβάλλον ανάμεσα στους κρύους και άψυχους ουρανοξύστες. Στα χρόνια, όμως, που μεσολάβησαν, τα εμιράτα μεταμορφώθηκαν σε σύγχρονες Ντίσνεϊλαντ για ενήλικες. Στην αραβική έρημο, μάλλον αυτές είναι οι οάσεις του 21ου αιώνα! Χάι-τεκ μετα-πόλεις! Αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού αντί για ανθεκτικές καμήλες, νερό από προηγμένες μονάδες αφαλάτωσης αντί για πηγάδια, πανύψηλα κτήρια με μεταλλικούς σκελετούς αντί για χαμηλές χειροποίητες σκηνές και αφθονία αγαθών για κατανάλωση αντί για τη λιτή ζωή των βεδουίνων. Μια νέα πραγματικότητα ελκυστική στους νεαρούς ταξιδιώτες από την Ευρώπη που η ζωή τους είναι οργανωμένη μέσα και γύρω από ένα κινητό τηλέφωνο.
Γι’ αυτό δεν πρέπει να ξαφνιάζει η προσοχή που δόθηκε στο Κατάρ με αφορμή το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου και τα εύσημα που απέσπασε από επισκέπτες, τηλεοπτικό κοινό, αθλητές, φίλαθλους και παράγοντες, για την ποιότητα της διοργάνωσης.
Ούτε, απ’ την άλλη, να προκαλεί απορία η αρνητική αντίδραση στη Δύση. Οι τελευταίες εξελίξεις στο γεωπολιτικό επίπεδο σε συνδυασμό με την εγγενή στη δυτική κουλτούρα ρατσιστική θεώρηση των Αράβων την εξηγεί.
Σημαντικές εξελίξεις
Από τη χρονιά που η FIFA ανέθεσε τη διοργάνωση του 2022 στο Κατάρ υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις που άλλαξαν τα δεδομένα όχι μόνο στον τομέα της τουριστικής αναψυχής. Το Κατάρ, διαφοροποιημένο από τη Δύση που υποστηρίζει την αιγυπτιακή χούντα, παρέμεινε αλληλέγγυο στους μουσουλμάνους που διώκονται ανηλεώς από το καθεστώς του στρατηγού Σίσι το οποίο ανέτρεψε με πραξικόπημα τη νόμιμα εκλεγμένη κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων και φυλάκισε –μέχρι θανάτου– τον πρόεδρο της χώρας. Επίσης, το Κατάρ έχει προσφύγει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης ζητώντας την παραπομπή του Ισραήλ για την εν ψυχρώ δολοφονία της δημοσιογράφου Shireen Abu Akleh που εργαζόταν στο Al Jazeera, το οποίο έχει την έδρα του στη Ντόχα. Και ίσως το πιο σημαντικό, το Κατάρ αναπτύσσει πολύ στενές σχέσεις συνεργασίας με την Κίνα στο πλαίσιο της αναπάντεχης στροφής που έχουν κάνει οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες προς την άπω Ανατολή. Σχεδόν όλες οι υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις –γήπεδα, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές κ.λπ.– που συνέβαλαν καθοριστικά στο άψογο αποτέλεσμα της διοργάνωσης των αγώνων κατασκευάστηκαν από μη δυτικές εταιρίες. Όλα αυτά ενοχλούν πάρα πολύ το δυτικό στρατόπεδο, σε μια περίοδο που τα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα του Κατάρ είναι εξαιρετικά πολύτιμα για την Ευρώπη.
Η πρόσφατη συνδιάσκεψη κορυφής Κίνας-Αραβικών κρατών που πραγματοποιήθηκε στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας με τη συμμετοχή των ηγετών όλων των αραβικών κρατών, στη διάρκεια της οποίας υπογράφτηκαν δεκάδες συμφωνίες συνεργασίας σε όλους τους νευραλγικούς τομείς, από την ενέργεια, τις υποδομές και τον τουρισμό μέχρι την αγροτική παραγωγή και την κλιματική αλλαγή, επιβεβαίωσε την ισχυρή τάση αποστασιοποίησης των Αράβων από τη Δύση, γεγονός που προκάλεσε αλλεργικό σοκ στην Ευρώπη και την Αμερική.
Όλες αυτές οι εξελίξεις πυροδότησαν αλυσιδωτές αντιδράσεις εναντίον του Κατάρ που πήραν διάφορες μορφές και εκδηλώθηκαν μέσα και από το Παγκόσμιο Κύπελλο. Βέβαια, κανένας από τους κυβερνητικούς παράγοντες, τους δημοσιογράφους, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους φορείς και άτομα από το δυτικό μπλοκ που έκαναν σχετικές παρεμβάσεις δεν αναφέρθηκε στα πραγματικά αίτια της κόντρας. Για άλλη μια φορά επιλέχτηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα ως όπλο εναντίον ενός κράτους που εκδηλώνει τάσεις απομάκρυνσης από το δυτικό μαντρί.
Μετανάστες
Συγκεκριμένα στοιχεία για τις σκληρές συνθήκες εργασίας για τους ξένους εργαζόμενους στο Κατάρ δεν δόθηκαν από τους επικριτές, αν και δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί καλές συνθήκες μέσα στην έρημο και με καθεστώτα μοναρχικά. Πάντως, οι εκπρόσωποι της Δύσης, ειδικά για τους μετανάστες, θα έπρεπε να είναι πιο αυτοκριτικοί για να νομιμοποιείται η κριτική τους. Ακόμα και πιο άσχετοι γνωρίζουν πόσο βάρβαρες είναι οι πρακτικές όλης της Ευρώπης και της Αμερικής σε βάρος των ξένων μεταναστών και προσφύγων. Είναι χιλιάδες οι νεκροί στη Μεσόγειο και τη Μάγχη, αλλά και στα πολωνο-λευκορωσικά δάση και τα ευρωβαλκανικά σύνορα δεν είναι καλύτερη η κατάσταση με τους φράκτες και τα θωρακισμένα του στρατού και της αστυνομίας να εκτοξεύουν παγωμένο νερό και δακρυγόνα σε γυναίκες και μωρά παιδιά. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό για τη Μετανάστευση, από το 2014 έχουν καταγραφεί στη Μεσόγειο 25.271 πνιγμοί μεταναστών που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη και 205 στη Μάγχη που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Αγγλία.
Καμία μη κυβερνητική οργάνωση, κανένας πολιτικός, καμία κυβέρνηση και κανένας δημοσιογράφος δεν ζήτησε να εξαιρεθεί κάποια ευρωπαϊκή χώρα από οποιαδήποτε αθλητική διοργάνωση λόγω της άγριας κακομεταχείρισης των ξένων εργατών μεταναστών και προσφύγων ή λόγω της συμμετοχής των Ευρωπαίων στους φονικότατους πολέμους στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Άρα η πρεμούρα των Δυτικών για τα δικαιώματα των «άλλων» είναι πλαστή και επιλεκτική.
Εξάλλου, η FIFA, με έδρα τη Ζυρίχη, δεν ακύρωσε την ανάθεση δηλώνοντας ότι δεν επαληθεύτηκαν οι κατηγορίες σε βάρος του Κατάρ, αλλά και η Παγκόσμια Οργάνωση Εργασίας, δια στόματος του γενικού της διευθυντή Gilbert Houngbo, συνεχάρη τις αρχές για τη συνεχή βελτίωση με νόμους και πρακτικά μέτρα των εργασιακών δικαιωμάτων ιδίως των ξένων που εργάζονται στο εμιράτο. Αντίστοιχη δήλωση έκανε και ο Σολτς.
Μέχρι τώρα, μόνο μία ολλανδική εργατική ομοσπονδία κατέφυγε στα δικαστήρια κατά του Κατάρ ζητώντας να αποζημιωθεί ένας ξένος εργάτης που απολύθηκε πριν από τη λήξη του συμβολαίου του.
Όχι και ναι
Εννοείται ότι σε κανέναν από τους αξιωματούχους δεν μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη, γιατί όλοι παίζουν με καραμπόλες σε κινούμενη άμμο. Αλλά από τα θραύσματα των μεταξύ τους αντιθέσεων φαίνονται καθαρότερα κάποια πράγματα. Επτά ευρωπαϊκές ομοσπονδίες και κάποιοι ποδοσφαιριστές είχαν απειλήσει να μην υποχωρήσουν στην απόφασή τους να φορούν τα περιβραχιόνια με τα οποία εκφραζόταν η αποδοκιμασία των νόμων του εμιράτου για τα LBGTQ+ άτομα, αλλά τελικά υποχώρησαν. Και υποχώρησαν όχι μόνο γιατί η FIFA το απαγόρευσε, αλλά και γιατί καμία ομοσπονδία δεν θα έχανε τα εκατομμύρια δολάρια που προσδοκούσε από τη συμμετοχή της, ούτε οι παίκτες θα απαρνιόνταν τη δόξα που ανεβάζει στα ύψη τις μετοχές και την υστεροφημία τους.
Και το βασικότερο: όποιες κι αν ήταν οι δηλώσεις αξιωματούχων, υπουργών και βουλευτών, ο Γερμανός πρωθυπουργός μόλις είχε κλείσει συμφωνία με τον εμίρη Amir Sheikh Tamim bin Hamad Al Thani για την προμήθεια LNG και diesel που χρειάζεται η Γερμανία για να καλύψει τις ελλείψεις της! Γι’ αυτό και η υπουργός Εσωτερικών Nancy Faeser που είχε εκφράσει την άποψη ότι τέτοιες διοργανώσεις δεν πρέπει να ανατίθενται σε προβληματικές χώρες, τα μάζεψε γρήγορα και πήγε στη Ντόχα για να παρακολουθήσει τους αγώνες της γερμανικής ομάδας! Είχε προηγηθεί η αναφορά προς την κυβέρνηση του Γερμανού πρέσβη στη Ντόχα που, σύμφωνα με το Der Spiegel, είχε βγει από τα ρούχα του με τις επιθέσεις Γερμανών παραγόντων κατά του Κατάρ, εξ αιτίας των οποίων ο Claudius Fischbach επισήμανε ότι η Γερμανία κινδύνευε να χάσει ένα πολύ χρήσιμο φίλο!
Αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη
Οι επιθέσεις πήραν ακραίες μορφές όχι μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στα επίσημα τηλεοπτικά δίκτυα. Το BBC αποφάσισε να μην μεταδώσει την τελετή έναρξης των αγώνων εξοργίζοντας πάρα πολλούς θεατές του. Και οι λίβελοι δεν στράφηκαν μόνο εναντίον του Κατάρ. Πολλοί Ευρωπαίοι ενοχλήθηκαν από την επιτυχία της ομάδας του Μαρόκου που εκδήλωσε την αλληλεγγύη του στους Παλαιστίνιους όπως έκαναν όλοι οι Άραβες. Το γερμανικό κανάλι Welt ταύτισε τους Μαροκινούς παίκτες με τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους και ο Soren Lippert του δανέζικου καναλιού TV 2 News τους παρομοίασε με μαϊμούδες δείχνοντας στους τηλεθεατές τη φωτογραφία μιας οικογένειας πιθήκων! Είχε προηγηθεί το καλοκαίρι το εξώφυλλο του βρετανικού περιοδικού The Economist με σκίτσο Άραβα με ζώνη-βόμβα, που παραπέμπει στους αυτόχειρες βομβιστές του ISIS. Κατηγορία που είχε ήδη καλλιεργηθεί από την αιγυπτιακή χούντα κατά του Κατάρ επειδή το Al Jazeera, που απαγορεύτηκε στην Αίγυπτο και κλείστηκαν στη φυλακή ντόπιοι συνεργάτες του, ήταν επικριτικό για το καθεστώς Σίσι. Ο οποίος, όμως, Σίσι προσέτρεξε κι αυτός στο Κατάρ για να συναντήσει τον εμίρη, τον οποίο κατηγορούσε για υπόθαλψη της τρομοκρατίας, προκειμένου να εξασφαλίσει τις ποσότητες φυσικού αερίου που χρειάζεται η αιγυπτιακή οικονομία για να λειτουργήσει απρόσκοπτα.
Η σταθερή υποστήριξη των Παλαιστινίων από το Κατάρ, το οποίο σε αντίθεση με τη Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει το κράτος του Ισραήλ παρ’ όλες τις πιέσεις των ΗΠΑ, είναι ένας από τους σοβαρότερους λόγους που έκανε τους Δυτικούς να επικρίνουν το Κατάρ και ας κρύβονται πίσω από το ζήλο τους για τα εργατικά δικαιώματα των ξένων εργατών και την αναγνώριση των LBGTQ+.
Σε όλα τα στάδια κυμάτιζε η παλαιστινιακή σημαία, στέλνοντας ένα μήνυμα στη Δύση που χρησιμοποιεί το Ισραήλ σαν χωροφύλακα του αραβικού κόσμου. Πολλοί θεατές κρατούσαν παλαιστινιακές σημαίες και φορούσαν περιβραχιόνια με τα χρώματα της Παλαιστίνης μέσα κι έξω από τα στάδια, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ακούγονταν και αντιστασιακά παλαιστινιακά τραγούδια. Περίπου οκτώ χιλιάδες Παλαιστίνιοι είχαν καταφέρει να φτάσουν στο Κατάρ για τους αγώνες. Υπήρχαν και Ισραηλινοί ποδοσφαιρόφιλοι που ταξίδεψαν στο Κατάρ, οι οποίοι μπορεί να ενοχλήθηκαν, χωρίς να προπηλακιστούν, από τις ζωηρές εκδηλώσεις των Αράβων για την Παλαιστίνη. Το Κατάρ είχε απορρίψει το αίτημα του Ισραήλ να ανοίξει προξενείο στη Ντόχα για να εξυπηρετούνται οι υπήκοοί του. Μόνο ταξιδιωτικά πρακτορεία είχαν εξουσιοδότηση να παρέχουν διευκολύνσεις.
Στον αγώνα Γαλλία-Τυνησία, ένας θεατής που μπήκε μέσα στο γήπεδο με τη σημαία της Παλαιστίνης αποθεώθηκε από το μεγαλύτερο μέρος των θεατών, αλλά η πράξη του θάφτηκε εντελώς από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης που είχαν έντονη παρουσία σε όλους τους αγώνες με πολυμελή συνεργεία. Σαν να μην συνέβη! Αντιθέτως, η εμφάνιση μέσα στο γήπεδο, στον αγώνα Πορτογαλία-Ουρουγουάη, ενός θεατή που φορούσε φανέλα στην οποία αναγραφόταν «Σώστε την Ουκρανία» και «Σεβασμό στις Ιρανές» κουνώντας μια σημαία με τα χρώματα της LBGTQ+ κοινότητας, προβλήθηκε κατά κόρον από όλα τα ευρωπαϊκά κανάλια.
«Για τους δυτικούς ακτιβιστές, η κατοχή της Παλαιστίνης και οι καθημερινές συλλήψεις και δολοφονίες Παλαιστινίων πολιτών, με πολλά παιδιά σκοτωμένα από σφαίρες Ισραηλινών, δεν έχουν καμία αξία μπροστά στο δικαίωμα των ομοφύλων να παντρεύονται μεταξύ τους» έγραψε με πίκρα ένας Άραβας, ανάμεσα σε πολλούς άλλους που διαμαρτυρήθηκαν στο τουίτερ για τη δυτική μεροληψία.
Η γερμανική εφημερίδα Die Tageszeitung δεν ήταν η μόνη που αποδοκίμασε τους Μαροκινούς για τις φιλοπαλαιστινιακές τους εκδηλώσεις, αλλά και την έπαρση της σημαίας της Παλαιστίνης στα στάδια την οποία χαρακτήρισε ως «ενορχηστρωμένη εχθρότητα κατά του Ισραήλ». Το Meta, ως ιδιοκτήτης του facebook και του instagram, μπλόκαρε κάθε λογαριασμό που αναφερόταν στην παλαιστινιακή υπόθεση, όπως το Paldream48 που σε συσχετισμό με το Παγκόσμιο Κύπελλο δημοσίευε κείμενα ενημέρωσης για τις συμφορές που υφίσταται ο παλαιστινιακός λαός.
Υποκρισία
Μια άλλη κραυγαλέα περιφρόνηση στην αλήθεια είναι η περίπτωση της ομάδας της Κροατίας που γιόρτασε το χάλκινο μετάλλιο με φασιστικά τραγούδια που τραγούδησαν οι παίκτες αγκαλιά με τον γνωστό για τις φασιστικές του αντιλήψεις Κροάτη τραγουδιστή Marko Perkovic ήThompson. Ο Perkovic έχει αποκλειστεί από αρκετές ευρωπαϊκές χώρες επειδή είναι θαυμαστής των Ουστάσι και του ηγέτη τους Ante Pavelic που στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Γιουγκοσλαβίας «εκκαθάρισαν» πάνω από 100.000 Εβραίους, Σέρβους και τσιγγάνους στο στρατόπεδο Jasenovac, το οποίο ιδρύθηκε το 1941 και ήταν ένα από τα μεγαλύτερα σφαγεία του Άξονα. Ενώ κυκλοφόρησαν βίντεο και φωτογραφίες από το γεγονός που συνέβη σε δημόσιο χώρο, κανένα από τα δυτικά ΜΜΕ δεν έπιασε το θέμα και κανένας πολιτικός ή ακτιβιστής δεν το κατήγγειλε. Ξεκινώντας από τους Azov που προσκλήθηκαν στο Ευρωκοινοβούλιο, είναι φανερό ότι η Ευρώπη προτιμάει τους ναζί από τους μαύρους, τους Άραβες και τους Σλάβους.
Υπήρξαν, βέβαια, και στη Δύση, ηχηρές φωνές που αποδοκίμασαν για μονομέρεια τους επικριτές του Κατάρ και των Αράβων γενικότερα. Από τις πιο έγκυρες ήταν του John Barnes, γνωστού βετεράνου της Λίβερπουλ και της Εθνικής Αγγλίας με 79 συμμετοχές, που αντέταξε ότι όσοι μιλούν για διακρίσεις στη νομοθεσία του Κατάρ παραβλέπουν τις διακρίσεις που είναι ενσωματωμένες στη βρετανική κοινωνία και κουλτούρα. «Πάρα πολλοί άνθρωποι υποβάλλονται σε σωματικό έλεγχο στο δρόμο και συλλαμβάνονται μόνο και μόνο επειδή είναι μαύροι. Ας διορθώσουμε πρώτα τον εαυτό μας και μετά να κάνουμε διαλέξεις στους άλλους.» Ο ίδιος είχε δεχτεί πολλές ρατσιστικές επιθέσεις, με πιο γνωστή την περίπτωση που του είχαν ρίξει μπανάνες μέσα στο τερέν σε ένα παιχνίδι με την Έβερτον. «Πώς θα μας φαινόταν αν Αφρικανοί δημοσιογράφοι έρχονταν για το Παγκόσμιο Κύπελλο στην Αγγλία και πρόβαλαν τις αδικίες εναντίον των μαύρων Βρετανών από τις αρχές; Όσον αφορά την κοινότητα των LBGTQ+ ξεχνάμε ότι η ομοφυλοφιλία ήταν παράνομη στην Αγγλία μέχρι το 1976 και οι γάμοι μεταξύ ανθρώπων του ιδίου φύλου επιτράπηκαν στην Αγγλία μόλις το 2014 και στη Βόρεια Ιρλανδία, ακόμη πιο πρόσφατα, το 2020! Γι’ αυτό, το σωστό είναι να κρίνεις τους άλλους παίρνοντας υπόψη την πρόοδο που έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια.»
Και ήταν πολλοί αυτοί που επισήμαναν ότι αποτελεί μεγάλη υποκρισία να ενισχύουν οικονομικά με δισεκατομμύρια δολάρια τους εμίρηδες αγοράζοντας το 20% του αερίου που χρησιμοποιεί η Βρετανία από το Κατάρ και ταυτόχρονα να τους αντιπολιτεύονται τάχα μου για τα δικαιώματα των LBGTQ+!
Κι όταν Βρετανός δημοσιογράφος προκάλεσε τον Πορτογάλο προπονητή της ομάδας του Ιράν με την κατηγορία ότι δέχεται να προπονεί την ομάδα μιας χώρας που καταπιέζει τα δικαιώματα των γυναικών, ο Carlos Queiroz, ενοχλημένος αλλά δεικτικός, του απάντησε «αφού εσύ πληρώνεσαι από το αφεντικό σου για να μου κάνεις αυτή την ερώτηση, ρώτα τον πόσα μου δίνει για να σου απαντήσω»!
Συσπείρωση
Το κερασάκι στην τούρτα της γελοιότητας ήταν η επίθεση που έγινε από επώνυμους και ανώνυμους εναντίον του Μέσι που δεν αντέδρασε αρνητικά τη στιγμή που ο εμίρης τοποθετούσε στους ώμους του τον μανδύα που στην αραβική παράδοση συμβολίζει την αναγνώριση μιας μεγάλης νίκης και την απόδοση τιμής στο πρόσωπο που ενδύεται τον μανδύα. Οι θετικές τοποθετήσεις ήταν πολύ περισσότερες, από ήπιες του τύπου «κι ο Πελέ φόρεσε το μεγάλο μεξικάνικο καπέλο στο Μεξικό» μέχρι θυμωμένες που έλεγαν «είστε απολίτιστοι και ανίκανοι να σεβαστείτε τους πολιτισμούς των άλλων»!
Σε όλη την αντιπαράθεση, κανένας λογικός πολίτης δεν βγήκε να υπερασπιστεί τα πλούτη των σεΐχηδων ή τον αυταρχισμό των αραβικών καθεστώτων. Εξάλλου τέτοιο θέμα δεν τέθηκε ούτε από τους Δυτικούς, αφενός επειδή οι ίδιοι υποστηρίζουν πολλά απολυταρχικά καθεστώτα και αφετέρου επειδή ο απεριόριστος και άνισος πλουτισμός των ολίγων σε βάρος των πολλών αποτελεί την πεμπτουσία του νεοφιλελευθερισμού.
Πάντως, πέρα από την καθαρά ποδοσφαιρική πλευρά που ήταν εξαιρετικά απολαυστική, στη Δύση, με τη λογοκρισία που επιβάλλουν στις χώρες τους, ίσως να μην κατάλαβαν ότι το φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο έδειξε και επιβεβαίωσε κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες τροπές. Ότι πίσω από το Μαρόκο συσπειρώθηκε η Αφρική, πίσω από την Αργεντινή η Λατινική Αμερική και γύρω από το Κατάρ ο αραβικός κόσμος, με κάτι κοινό: λαοί και κράτη δυσφορούν και αρνούνται όλο και πιο θαρραλέα να είναι υποχείρια της Δύσης. Κι ότι γίνεται συνείδηση που αλλάζει αντιλήψεις και συμπεριφορές το γεγονός ότι η Δύση είναι σε βαθιά δομική κρίση που δεν αφορά μόνο τις ηγεσίες και το εποικοδόμημα, αλλά και τις κοινωνίες στο σύνολό τους που συμπαρασύρονται στην κατρακύλα.
Κάτι τέτοιο υπονοεί και ο Khaled A. Beydoun, καθηγητής της Νομικής στο Wayne State University στο Detroit και στο Berkman Center στο Harvard, όταν γράφει «οι πρόσφατες κηλίδες κατά του Μουντιάλ στο Κατάρ συμβολίζουν τις τελευταίες κραυγές ενός ετοιμοθάνατου πολίτη που εξακολουθεί να βλέπει τον εαυτό του ως βασιλιά».
Αλλά το πολύ πιο βαρυσήμαντο επισφραγίζεται από τους Tony Karon και Daniel Levy στο The Nation: «Το τουρνουά ποδοσφαίρου έδωσε σημάδια ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν πιστεύουν πλέον ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το περιβάλλον τους διοικούν τον κόσμο.»
