Μία ημέρα μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψης του Τούρκου υπουργού Άμυνας Χ. Ακάρ στη Λιβύη, η τουρκική αεροπορική βάση Αλ-Ουατίγια, στη δυτική Λιβύη, δέχθηκε σφοδρή επίθεση και καταγράφηκαν σοβαρές απώλειες σε υποδομές, έμψυχο και στρατιωτικό υλικό. Πρόκειται για μια στρατηγικής σημασία αεροπορική βάση που καταλήφθηκε πρόσφατα από τις φιλοτουρκικές δυνάμεις που δρουν στο πλευρό του Σάρατζ, και σήμανε την απαρχή της αντιστροφής του συσχετισμού δύναμης σε βάρος των δυνάμεων του Χαφτάρ.
Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις όλων των εμπλεκόμενων μερών, η επίθεση αυτή πραγματοποιήθηκε από «άγνωστες δυνάμεις». Καταγράφηκε όμως το γεγονός ότι συμμετείχαν, πέραν των ρωσικής κατασκευής αεροσκαφών που διαθέτουν οι δυνάμεις του Χαφτάρ, πολεμικά αεροπλάνα τελευταίας τεχνολογίας, και μάλιστα γαλλικής κατασκευής. Τέτοια διαθέτει η Αίγυπτος και η Γαλλία. Ατύπως ως υπεύθυνοι της επίθεσης δείχνονται η Γαλλία ή η Αίγυπτος ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Πρόκειται βέβαια για κακόγουστο αστείο. Δεδομένου ότι όλες οι μεγάλες δυνάμεις παρακολουθούν την περιοχή με σύγχρονα μέσα, δείχνει παράλογη η «άγνοια». Δημοσιεύτηκε μάλιστα ότι η διαδρομή που ακολούθησαν τα πολεμικά αεροπλάνα περνούσε μέσα από περιοχή που ελέγχεται από τελευταίας τεχνολογίας ρωσικά ραντάρ. Άρα η «άγνοια» της ταυτότητας των επιτιθεμένων είναι διπλωματική, και σημαίνει την ανοικτή εμπλοκή δυτικών και αραβικών δυνάμεων με την ανοχή ή τη συγκατάθεση της Ρωσίας, και στόχο την επεκτατική τουρκική πολιτική στη Λιβύη.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια πράξη που σηματοδοτεί τη γενίκευση των συγκρούσεων στη Λιβύη, υπό το βάρος σοβαρών αντιτιθέμενων συμφερόντων, και τη μετάβαση από ένα πόλεμο δι’ αντιπροσώπων σε μια ευθεία αντιπαράθεση μεγάλων δυνάμεων.
Ανοχή αλλά και αντιδράσεις στην τουρκική πολιτική
Οι σχεδιασμοί της Άγκυρας, για μεγάλο διάστημα, προχωρούσαν χωρίς σοβαρά εμπόδια στηριγμένοι στην εκμετάλλευση των αντιθέσεων ΗΠΑ-Ρωσίας και στην αμήχανη σιωπή της Ε.Ε. λόγω των αξεπέραστων αντιθέσεων στο εσωτερικό της. Έτσι ο Ερντογάν κατέγραψε σημαντικές επιτυχίες στη Συρία, ματαιώνοντας προσωρινά την εγκαθίδρυση κουρδικού κρατιδίου και ελέγχοντας ένα σημαντικό τμήμα των συριακών εδαφών. Με τον αέρα του νικητή, έστρεψε το ενδιαφέρον του στη Λιβύη ως μέσο επέκτασης στην αφρικανική ήπειρο αλλά και ως εργαλείο κυριαρχίας στις θαλάσσιες περιοχές της Ν.Α. Μεσογείου (δες τουρκολιβυκό σύμφωνο).
Η Τουρκία έμοιαζε ακατανίκητη δύναμη όσο εξασφάλιζε την ανοχή ΗΠΑ-Ρωσίας-Ε.Ε. και τα χρήματα του Κατάρ. Στη Λιβύη για πρώτη φορά αντιμετωπίζει την «οργή» αραβικών χωρών και της Γαλλίας που, για διαφορετικούς λόγους, αντιτίθενται στην πολιτική Ερντογάν
Οι επιτυχίες αυτές δεν ήταν χωρίς σύννεφα. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις Ρωσίας-Τουρκίας για το μέλλον της Συρίας αναβαθμίστηκαν σε σοβαρή αντίθεση όσον αφορά την τουρκική πολιτική στη Λιβύη. Μπορεί οι δύο χώρες να εξέδιδαν διπλωματικές ανακοινώσεις διαπραγματεύσεων ή και διαμελισμού της Λιβύης, ήταν όμως φανερό ότι η Ρωσία δεν είχε καμιά πρόθεση να αφήσει ημιτελή την προσπάθεια που κατέβαλε στη Συρία και το άνοιγμα του δρόμου για αντίστοιχη παρουσία στη Αφρική. Η ρωσική επιδίωξη για διατήρηση της αναταραχής στις σχέσεις μεταξύ των χωρών μελών του ΝΑΤΟ καθιστούσε προσεκτική τη Μόσχα στην αντιπαράθεσή της με την Άγκυρα, αλλά δεν ήταν αρκετή να συγκεράσει τις διαφορές.
Αντίστοιχα, η ανοχή των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία ως αναγκαστική επιλογή για τη συγκράτησή της στη δυτική συμμαχία, γινόταν ελκυστική όσο η Τουρκία αποδείκνυε ότι είναι σε θέση να διεξαγάγει, τώρα ή στο μέλλον, τους πολέμους των ΗΠΑ χωρίς την άμεση συμμετοχή των τελευταίων.
Πορεία προς ανεξέλεγκτη σύγκρουση
Στην υπόθεση της Λιβύης οι προϋποθέσεις αυτές δοκιμάζονται. Η Τουρκία έμοιαζε ακατανίκητη δύναμη όσο εξασφάλιζε την ανοχή ΗΠΑ-Ρωσίας-Ε.Ε. και τα χρήματα του Κατάρ. Οι στρατιωτικές της νίκες γίνονταν κατορθωτές επί σημαντικά πιο αδύναμων στρατιωτικά αντιπάλων. Στη Λιβύη όμως η Τουρκία για πρώτη φορά αντιμετωπίζει την «οργή» της Αιγύπτου, των Η.Α.Ε., της Σαουδικής Αραβίας και της Γαλλίας που, για διαφορετικούς λόγους η καθεμία, αντιτίθενται στην πολιτική Ερντογάν. Το γεγονός ότι όλες αυτές οι χώρες είναι σύμμαχοι των ΗΠΑ είναι μια πρόσθετη περιπλοκή. Η ανοικτά φιλοτουρκική γραμμή της Γερμανίας και της γραφειοκρατίας της Ε.Ε. είναι ερώτημα αν μπορεί να συγκρατήσει την πορεία σύγκρουσης που παίρνουν οι εξελίξεις.
Η Αίγυπτος δηλώνει καθαρά ότι η επέκταση της τουρκικής προέλασης προς το λιμάνι της Σύρτης θα σημάνει τη στρατιωτική της επέμβαση σε βάρος της Τουρκίας. Δημοσιογραφικές πληροφορίες διαδίδουν ότι οι ρωσικές μισθοφορικές δυνάμεις Βάγκνερ έχουν ήδη αναλάβει την προστασία κρίσιμων υποδομών πετρελαιοπηγών σε εδάφη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Χαφτάρ. Και ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ανεβάζει τους τόνους της αντιπαράθεσης με την Τουρκία εντός του ΝΑΤΟ, ζητώντας την τιμωρία της μετά τα επεισόδιο με γαλλικό στρατιωτικό πλοίο που στοχοποιήθηκε από τουρκικές φρεγάτες. Μάλιστα η ΤΟΤΑL αιφνιδίως ανακοίνωσε πρόγραμμα ερευνών νοτιοδυτικά της Κρήτης, εκτός του τουρκολιβυκού συμφώνου μεν, εντός της ελληνικής ΑΟΖ δε – αμφισβητώντας και έτσι τους νεο-οθωμανικούς σχεδιασμούς στη Ν.Α. Μεσόγειο.
Όσο απρόβλεπτα γεγονότα συσσωρεύονται διαρκώς στην περιοχή και δυναμώνουν οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, τόσο οι πιθανότητες μιας ανεξέλεγκτης σύγκρουσης αυξάνουν. Εφησυχασμοί και ψευδαισθήσεις δεν χωρούν άλλο πια…
