της Μαρίας Πλευράκη
«Ο Γιώργος από τα 13 του περνούσε τον περισσότερο χρόνο του παίζοντας e-ρουλέτα στο Ίντερνετ. Όταν αποφάσισε να σταματήσει το παιχνίδι, έλαβε μήνυμα ότι χρωστούσε 130.000 ευρώ στην εταιρία. Στην οικογένειά του άφησε ένα χειρόγραφο σημείωμα που ζητούσε συγνώμη για το ποσό που τους επιβάρυνε και ανέφερε πως θα έβαζε τέλος στη ζωή του. Οι αστυνομία τον εντόπισε από το κινητό του τηλέφωνο. Όπως αποδείχθηκε, το ποσό που χρωστούσε ήταν εικονικό και δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα».
Το Διαδίκτυο αποτελεί μια μορφή τεχνολογικής επανάστασης της σύγχρονης εποχής. Παρέχει τη δυνατότητα εξερεύνησης σε ένα «μαγικό κόσμο», ο οποίος αποτελεί αστείρευτη πηγή πληροφορίας, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας. Οι εφαρμογές του Διαδικτύου, σε κάθε τομέα της ζωής μας, διαδίδονται όλο και ταχύτερα και ιδιαίτερα σε παιδιά προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας, λόγω των δυνατοτήτων που τους παρέχει, με αποτέλεσμα να τα απορροφά σε τέτοιο βαθμό ώστε οι ειδικοί σήμερα να μιλούν για προβληματική χρήση, η οποία δυνητικά μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η αναγνώρισή του ως διαταραχή η οποία συνοδεύεται από σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς της λειτουργικότητας των ανηλίκων και χρήζει ειδικής θεραπείας. Στη χώρα μας το φαινόμενο έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς ο αριθμός των εξαρτημένων εφήβων φαίνεται ιδιαίτερα αυξημένος.
Οι δυνατότητες εύκολης δικτύωσης και ψυχαγωγίας που προσφέρονται, καθώς και η ευκαιρία να προβάλουν έναν βελτιωμένο εαυτό, βγαίνοντας από την πραγματικότητά τους, γοητεύουν και προσελκύουν πολλά άτομα αυτής της ηλικίας. Άλλοι παράγοντες είναι η άγνοια του κινδύνου, η τάση ανεξαρτητοποίησης, η αναζήτηση νέων εμπειριών, η συνεχής ενασχόληση με σκέψεις και συναισθήματα, η ανάγκη αποδοχής και ένταξης στο σύνολο, καθώς και η ψυχοσύνθεση κάθε εφήβου. Εκτός από τα χαρακτηριστικά της ηλικίας που κάνουν τους νέους επιρρεπείς, σημαντικό ρόλο κατέχει και η οικογενειακή κατάσταση, ο έλεγχος και τα όρια που υπάρχουν από τους γονείς και γενικότερα η ποιότητα των οικογενειακών σχέσεων.
Αρχικά, ο εθισμός εκδηλώνεται με την «εξιδανίκευση του Μέσου», όπου ο έφηβος θεωρεί το Διαδίκτυο ως το «σημαντικότερο κεφάλαιο» της καθημερινότητάς του. Εμφανίζονται ακόμα:
Τροποποίηση της διάθεσης. Σε όσους εμφανίζουν συμπτώματα εθισμού, παρατηρείται αύξηση παραγωγής της «ντοπαμίνης», η οποία σχετίζεται με την ευχαρίστηση.
Ανοχή: Το άτομο χρειάζεται σταδιακά όλο και περισσότερες ώρες χρήσης, ώστε να νιώσει ευχαρίστηση.
Σύγκρουση: Ενώ το παιδί αισθάνεται ότι έχει πρόβλημα, εντούτοις δεν μπορεί να ελέγξει την υπερβολική χρήση.
Σταδιακή μετάβαση στον εθισμό. Ενασχόληση αρχικά με αποστολή μηνυμάτων, έπειτα με διαδικτυακές συνομιλίες και στη συνέχεια με «παιχνίδια», στα οποία οι χρήστες φτιάχνουν έναν εικονικό τρόπο ζωής, που πολλές φορές παρεμβαίνει στη φυσιολογική ζωή, ενώ παράλληλα εγκυμονεί κινδύνους όπως παρενόχληση, εκφοβισμό, ηλεκτρονικό έγκλημα, διακίνηση πορνογραφικού υλικού, διαδικτυακές αυτοκτονίες κ.λπ.
Ο εθισμένος έφηβος διακατέχεται από αίσθημα ευφορίας, όσο βρίσκεται στον υπολογιστή, ενώ αντιθέτως νιώθει θλίψη κι είναι οξύθυμος όταν δεν ασχολείται με αυτόν. Παραμελεί την οικογένεια και τους φίλους του, εμφανίζει φοβίες, αναβλητικότητα, απάθεια, παραμελεί το σχολείο και παραιτείται από κάθε εξωσχολική δραστηριότητα και χόμπι.
Παρουσιάζει, επίσης, σωματικά συμπτώματα, όπως: παραμέληση προσωπικής υγιεινής, διατροφικές διαταραχές, αλλαγή συνηθειών ύπνου, μυοσκελετικές διαταραχές, ξηροφθαλμία, μυωπία, ημικρανίες, μειωμένη αθλητική δραστηριότητα, παχυσαρκία, κόπωση και αδυναμία συγκέντρωσης.
Στην Ευρώπη, η συχνότητα του φαινομένου οδηγεί ολοένα και περισσότερες χώρες στη δημιουργία προγραμμάτων απεξάρτησης. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Διαταραχής του Εθισμού στο Διαδίκτυο, το ποσοστό των εθισμένων εφήβων που καταγράφηκε στη Θεσσαλία, ανέρχεται σε 8,2%, ενώ σε Κω και Χίο αγγίζει το 11,3% και 15% αντίστοιχα.
(Ακολουθεί 2ο μέρος)
