Η μία από τις δυο εκκρεμότητες που επεσήμανε το Eurogroup στη συνεδρίαση της προηγούμενης Δευτέρας για την εκταμίευση της δόσης των 5,7 δισ. έκλεισε. Το ΣτΕ απέρριψε και τις τελευταίες δειλές ενστάσεις της υπουργού Πολιτισμού και έκρινε νόμιμο το Προεδρικό Διάταγμα για το Ελληνικό. Η δεύτερη εκκρεμότητα, αυτή της προόδου στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, που έγινε και αφορμή φραστικής έντασης μεταξύ Ντράγκι και Ε. Τσακαλώτου, δεν μπορεί να κριθεί από τη μια μέρα στην άλλη. Έτσι κι αλλιώς, η δέσμευση για 10.000 πλειστηριασμούς ακινήτων φέτος δεν μπορεί να αξιολογηθεί πριν το τέλος του έτους. Εκτός απροόπτου, στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 12 Μαρτίου θα δοθεί το τελικό «οκ» για την εκταμίευση, εφόσον επιδειχθεί ένα έστω συμβολικό αποτέλεσμα και από τους πλειστηριασμούς, από τις 28 Φεβρουαρίου και μετά που θα γίνει γενικευμένη εφαρμογή τους, υπό αστυνομική φρούρηση και μακριά από τα ενοχλητικά βλέμματα των κινημάτων.
«Κόψτε τον λαιμό σας…»
Αν και περίσσεψαν τα καλά λόγια και οι έπαινοι για την «μεταρρυθμιστική πρόοδο» της Ελλάδας, με την «απαλλακτική» για την κυβέρνηση επισήμανση ότι οι δύο εκκρεμότητες «είναι εκτός ελέγχου της», αυτό που έχει ενδιαφέρον στη μικρή εμπλοκή της αξιολόγησης και στο «καψόνι» των δανειστών και ιδιαίτερα της ΕΚΤ –που συμμετείχε στη «διευρυμένη» σύνθεση του κατά τα λοιπά «άτυπου» Eurogroup– είναι ότι τους είναι αδιάφορα ακόμη και τα στοιχειώδη του κράτους δικαίου και της διάκρισης των εξουσιών: οι εκκρεμότητες της τρίτης αξιολόγησης εξαρτώντο από τη δικαιοσύνη –το ΣτΕ και τους συμβολαιογράφους–, αλλά το υπόρρητο μήνυμα ήταν περίπου «κόψτε το λαιμό σας για να ξεπεραστούν τα εμπόδια».
Αυτό το περιστατικό πάντως δεν αναστρέφει τη βασική επιλογή των δανειστών να δρομολογήσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Άλλωστε, ενώ η εκταμίευση των δόσεων εκκρεμεί και θα δοθεί σε υποδόσεις και σε βάθος 2 μηνών, με συγκεκριμένη δέσμευση ποσών (3,3 δισ. για την αποπληρωμή χρέους, 1,9 δισ. ευρώ για το μαξιλάρι ρευστότητας, 1,5 δισ. ευρώ για τις οφειλές και άλλο 1 δισ. αργότερα για τον ίδιο σκοπό, με στόχο να εκμηδενιστούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου μέχρι τον Αύγουστο), την ίδια στιγμή οι δανειστές δρομολογούν την τυπική εκκίνηση της τέταρτης αξιολόγησης.
Πολιτική σταθερότητα
Τα τεχνικά κλιμάκια του κουαρτέτου θα βρίσκονται τη Δευτέρα στην Αθήνα, θα αρχίσουν την κατάρτιση της τελικής λίστας νέων προαπαιτουμένων με στόχο όλα να τελειώσουν μέχρι 21 Ιουνίου (συνεδρίαση Eurogroup). Αυτό μπορεί να δηλώνει έμμεσα εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ότι δεν θα χάσει το μεταρρυθμιστικό της tempo, αλλά μερικά πράγματα δηλώνονται και ανοικτά. Ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, αν υποθέσουμε ότι εκφράζει τον πολιτικό συμβιβασμό που επικρατεί στην ηγεσία της Ευρωζώνης, έθεσε ως πολιτικές προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση του Μνημονίου την «ιδιοκτησία» των μεταρρυθμίσεων από την κυβέρνηση και τη «σταθερότητα ανεξαρτήτως πολιτικού κύκλου». Αυτό είναι μια αβάντα στην κυβέρνηση, αλλά και ένα μήνυμα προς τη Ν.Δ. Κι έχει τη σημασία του σε μια περίοδο οξύτατης έντασης με αφορμή το σκάνδαλο Novartis.
Οι δανειστές, λοιπόν, μένουν προσηλωμένοι στο βασικό σενάριο της εξόδου από το Μνημόνιο αποφεύγοντας τις πολλές λεπτομέρειες για το είδος της επιτροπείας που θα το διαδεχθεί και τη μάλλον φιλολογικού χαρακτήρα συζήτηση περί «καθαρής ή μη εξόδου». Το αν η έξοδος θα συνοδευτεί από προληπτική πιστωτική γραμμή ή όχι είναι ερώτημα που η απάντησή του θα εκκρεμεί μέχρι να υπάρξει «λύση» για το χρέος. Κι αυτή με τη σειρά της συναρτάται όχι μόνο με την «τεχνική προετοιμασία» που κάνει ο ESM με βάση τη γαλλική πρόταση ελάφρυνση (επιμηκύνσεις και μειώσεις ανάλογα με την ανάπτυξη), αλλά και με τις ζυμώσεις που είναι σε εξέλιξη για τη «μεταρρύθμιση» της Ευρωζώνης. Κεντρικό στοιχείο αυτής της μεταρρύθμισης είναι η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με τη δημιουργία πανευρωπαϊκού ταμείου εγγύησης καταθέσεων. Διόλου τυχαία, το θέμα απασχόλησε την τελευταία συνεδρίαση του Eurogroup, μαζί με το θέμα της Ελλάδας και της μετεξέλιξης του ESM σε EMF. Κι εκεί καταγράφηκαν ξανά οι γερμανικές αντιστάσεις στην τραπεζική ένωση και οι γαλλικές (και όχι μόνο) πιέσεις για την ταχύτατη ολοκλήρωσή της.
Γαλλογερμανικές διενέξεις
Η γερμανική πλευρά, συνεπικουρούμενη από την Ολλανδία κι άλλες «βόρειες» χώρες, υποστηρίζει ότι πανευρωπαϊκή εγγύηση καταθέσεων είναι αδύνατο να υπάρξει όσο οι τράπεζες είναι φορτωμένες με κρατικά χρέη, και άρα είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο κρατικής χρεοκοπίας που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί μόνο με κούρεμα ομολόγων, άρα με ζημιές σε όλους τους ιδιώτες κατόχους χρέους, και φυσικά στις τράπεζες, όπως συνέβη με το ελληνικό PSI. Γάλλοι και Ιταλοί- των οποίων οι τράπεζες κάθονται σε βουνά κρατικού χρέους- θεωρούν αδιανόητο και καταστροφικό κάτι τέτοιο, και γι’ αυτό υποστηρίζουν έναν συμβιβασμό σε κοινό μηχανισμό διαχείρισης του κρατικού χρέους που αντιστοιχεί στο «γαλλικό κλειδί» για το ελληνικό χρέος: ένα μηχανισμό αυτόματης αναδιάρθρωσης των κρατικών χρεών, με επιμηκύνσεις των ομολόγων, σε συνάρτηση με τον ρυθμό ανάπτυξης κάθε χώρας, ώστε να ελαφρύνεται το βάρος που σηκώνουν οι τράπεζες. Ήδη ο ESM, που προετοιμάζεται να μεταμορφωθεί σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, επεξεργάζεται τη σχετική πρόταση, ώστε να επιτευχθεί γαλλογερμανικός συμβιβασμός και για την τραπεζική ένωση και ο Ρέγκινγκ έχει μιλήσει ανοιχτά γι’ αυτό (βλέπε σχετικό κείμενο στον Δρόμο, 3/2/2018, «Το χρέος ως εργαλείο μεταμνημονιακής επιτήρησης»).
Κατά τα φαινόμενα η «λύση» στο ζήτημα του ελληνικού χρέους διασταυρώνεται με τη «λύση» στο θέμα του χρέους της Ευρωζώνης και της τραπεζικής ένωσής της. Αυτό εξηγεί σε ένα βαθμό την ιδιαίτερη ανησυχία του επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι για τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και τις ελληνικές τράπεζες. Εάν η Ελλάδα πρόκειται να αποτελέσει το μοντέλο πρώτης εφαρμογής του αυτόματου μηχανισμού αναδιάρθρωσης του χρέους, που θα ξεκλειδώνει και την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, «η δουλειά πρέπει να γίνει σωστά». Γι’ αυτό και ενισχύονται οι πιέσεις του SSM προς τις ελληνικές τράπεζες να ξεφορτωθούν ακίνητα και να μειώσουν το απόθεμα προβλέψεων ύψους 58 δισ. ευρώ που έχουν συσσωρεύσει, ώστε να μειώσουν αντίστοιχα τα κόκκινα δάνεια. Οι πιέσεις εντείνονται ενόψει της έναρξης των stress tests, στις 28 του μηνός, την ίδια μέρα που ξεκινούν οι γενικευμένοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί. Και μάλλον δεν πρόκειται για σύμπτωση.
Αυτές τις διεργασίες είχε προφανώς υπόψη και η Moody’s επιλέγοντας να επισπεύσει και να βελτιώσει σε σχέση με τους άλλους οίκους την πιστοληπτική βαθμολόγηση της Ελλάδας. Η Moody’s προεξοφλεί «καθαρή έξοδο» στις αγορές, ελάφρυνση του χρέους βάσει της γαλλικής πρότασης, βελτίωση της εικόνας των τραπεζών και διατήρηση της «μεταρρυθμιστικής» δυναμικής στην Ελλάδα.
