Μια μικρή εισαγωγή
Με την συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη ρώσικη επανάσταση, έχει προκληθεί μια δραστηριότητα (εκδόσεις, συνέδρια, εκδηλώσεις, αρθρογραφίες) σχετικά με το ζήτημα. Όχι μόνο στην χώρα μας, αλλά σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο. Όπως συμβαίνει και με άλλα θέματα του παρελθόντος, έτσι και με αυτό, πραγματοποιούνται «αποδράσεις» από τα σημερινά φλέγοντα και κρίσιμα προβλήματα και σε πολύ λίγες περιπτώσεις συνδέεται το τότε με το σήμερα και τους δρόμους που πρέπει να διανοιχτούν. Σύνδεση εννοούμε την ουσιαστική αποτίμηση, αλλά και τον εντοπισμό των νέων ποιοτικών στοιχείων και όχι τα τυπικά και κλασικά του τύπου «όπως και τότε, έτσι και σήμερα αγωνιζόμαστε για…».
Για το θέμα «επανάσταση» γενικά, και σε σχέση με όλες τις προλεταριακές, εργατικές, αντιιμπεριαλιστές, αποαποικιοκρατικές επαναστάσεις στον αιώνα που πέρασε πιο ειδικά, υπάρχουν τρεις «θέσεις», τρεις βασικές απόψεις.
Μια μικρή μειοψηφία υποστηρίζει την επανάσταση, δηλαδή τοποθετείται θετικά και υπέρ της, θεωρώντας την αναγκαία και καθοριστική για την πρόοδο των κοινωνιών. Η υποστήριξη της επανάστασης, τις περισσότερες φορές γίνεται με τρόπο νοσταλγικό, χωρίς να εξαχθούν πιο βαθειά συμπεράσματα και κυρίως μέσα από την αντίληψη ότι ο «δρόμος του Οκτώβρη» πρόκειται να επαναληφθεί. Την ίδια στιγμή βέβαια, αυτό το δυναμικό συνήθως αντιγράφει την αστική πολιτική και η ενασχόλησή του είναι με τα της τρέχουσας συγκυρίας και τα εκλογικά ποσοστά. Υπάρχουν εξαιρέσεις διανοούμενων και μαρξιστών που έχουν προσφέρει αρκετό υλικό για μια κριτική αποτίμηση της θύελλας που διαπέρασε τον 20ό αιώνα. Κι όμως, η καρδιά και ο παλμός των μαζών δεν περνά μέσα από τα στερεότυπα μιας αρκετά καθυστερημένης και ξεπερασμένης Αριστεράς και όλα τα μεγάλα γεγονότα και οι μορφές οργάνωσης δείχνουν νέες ανάγκες και απαιτούν νέα θεωρία.
Η δεύτερη άποψη, αυτή που κυριαρχεί, θεωρεί πως ό,τι έγινε ήταν ένας «βιασμός της ιστορίας», ένα πραξικόπημα ενάντια στην θέληση των ανθρώπων, και ταυτίζει τις επαναστάσεις με τον ολοκληρωτισμό και την ανελευθερία, οδηγώντας την σκέψη και την πράξη του καθένα στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει εναλλακτική και άρα ας κάνει ο καθείς ό,τι μπορεί για να επιβιώσει. Η ΤΙΝΑ κυριαρχεί και έχει τεράστια υποστήριξη και δύναμη.
Η τρίτη άποψη μπορεί ευκαιριακά να εκμεταλλεύεται, όπου αυτό είναι χρήσιμο, την ιστορία των επαναστάσεων, τον Οκτώβρη, τον Τσε ή τον Άρη εδώ στην Ελλάδα, αλλά για σήμερα σταματά μέχρι το «να σώσουμε ό,τι μπορούμε», να προσφερθεί έστω κάτι στους αναξιοπαθούντες μέσα από κάποια αλληλεγγύη, συσσίτια ή επιδόματα. Ο δικαιωματισμός ως προσθήκη σε έναν πιο ανθρώπινο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό που παραμένει στον πυρήνα του ανέγγιχτος.
***
Η θέση μας είναι υπέρ των επαναστάσεων. Με εμβάθυνση όμως σε όλες τις πλευρές τους και με επίγνωση πως αυτές δεν προσφέρουν τελικές λύσεις. Ενδεχομένως, να οδηγήσουν σε νέα καθεστώτα που να απαιτήσουν νέες πολύμορφες επαναστάσεις. Οι επαναστάσεις είναι μέρος μιας μακράς πορείας μετάβασης σε έναν άλλο κοινωνικό σχηματισμό που θα χαρακτηρίζεται από την κοινωνική απελευθέρωση.
Η θέση μας είναι υπέρ των επαναστάσεων χωρίς μεταφυσική και θεολογία.
Το «υπέρ» μας προκύπτει από τα διδάγματα της ιστορίας και δηλώνει την πρόθεσή μας απέναντι στις μεγάλες προκλήσεις που ξανοίγονται μπροστά στην ανθρωπότητα. Το κείμενο που ακολουθεί αποτυπώνει το σημερινό επίπεδο του προβληματισμού και της ωρίμανσής μας. Ελπίζουμε με αυτό τον τρόπο να υποστηρίζεται μια στάση ποιοτικά διαφορετική από αυτές του συρμού.
ΚΟΕ, Οκτώβριος 2017
Είναι η επανάσταση νόμος της προόδου;
Αποσπάσματα από την τοποθέτηση της ΚΟΕ για τα 100 χρόνια από τη Οκτωβριανή επανάσταση
Η επανάσταση
1 Η επανάσταση είναι ένα εξαιρετικό, σπάνιο, συγκλονιστικό, μοναδικό γεγονός στη ζωή διαφόρων χωρών και κοινωνιών.
2 Η επανάσταση είναι μια κοινωνική εφεύρεση των ανθρώπων για να πετύχουν μια αναγκαία και επιθυμητή, ζωτικής σημασίας στροφή και αλλαγή στο υπάρχον status.
3 Σύμφωνα με τον μαρξισμό, σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, οι παραγωγικές σχέσεις που επικρατούν γίνονται τροχοπέδη για την πρόοδο και την ευημερία της κοινωνίας. Τότε, γενικά, προκύπτει μια εποχή κοινωνικών επαναστάσεων.
4 Οι επαναστάσεις είναι κυρίως παιδιά της νεωτερικής περιόδου, χαρακτηρίζουν την κοινωνική ζωή και ιστορία από την εποχή της αστικής ανόδου και της αντιπαράθεσης με τη φεουδαρχική τάξη πραγμάτων. Για παλιότερες εποχές, μπορούμε να μιλάμε για εξεγέρσεις, κινήματα, ανατροπές, κι όχι για επαναστάσεις. Σύμφωνα με το μαρξιστικό σχήμα, έχουμε γνωρίσει μέχρι σήμερα δυο εποχές κοινωνικών επαναστάσεων. Την εποχή της αστικής κοινωνικής επανάστασης (1789 – 1870). Την εποχή της προλεταριακής επανάστασης (1917 – 1976).
5 Η επανάσταση μπορεί να θεωρηθεί υπό δύο έννοιες, μια «στενή» και μια πλατύτερη και βαθύτερη ταυτόχρονα. «Στενή» με την ταύτισή της με την απότομη ανατροπή μιας πολιτικής εξουσίας και την ανάληψη από έναν άλλον συνασπισμό κοινωνικών δυνάμεων ή φορέα. Πλατύτερη και βαθύτερη με την έννοια της απαρχής μιας διαδικασίας μετάβασης σε ένα άλλο σύστημα κοινωνικών σχέσεων και μετασχηματισμών. Ορισμένοι διανοητές κάνουν μια διάκριση ανάμεσα σε πολιτική και κοινωνική επανάσταση. Προηγείται η πολιτική επανάσταση που ανοίγει τον δρόμο στην διαδικασία μετασχηματισμού των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων.
6 Η επανάσταση πάντα υπάρχει σε ορισμένη σχέση με την αντεπανάσταση, με τις τάσεις παλινόρθωσης του παλιού καθεστώτος που ανατράπηκε και με προσπάθειες ακύρωσης όλων των επιτευγμάτων της. Η ιδιομορφία του 20ου αιώνα έγκειται στο ότι, με την επιτάχυνση και συμπύκνωση του ιστορικού χρόνου που επέφερε η ταξική πάλη και η ραγδαία ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, σημειώθηκε μια «συγκατοίκηση» κοινωνιών που επεδίωκαν την μετακαπιταλιστική μετάβαση με τον καπιταλισμό / ιμπεριαλισμό που καταπολέμησε με κάθε τρόπο αυτή την εξέλιξη. Η ιμπεριαλιστική περικύκλωση και οι απαντήσεις του κεφαλαίου σε οικονομικό, κρατικό, πολιτικό και ιδεολογικό επίπεδο είχαν κι αυτές την επίδρασή τους πάνω στον πόλο της επανάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο.
7 Δεν υπάρχει καμιά επανάσταση που να μη συνάντησε, να μη διασταυρώθηκε στην πορεία ή στο ξεκίνημά της, που να μην είχε σχέση με το γεγονός του πολέμου. Δεν πρόκειται για λεπτομέρεια αλλά για ζωτικής σημασίας θέμα. Τα «παλιοσίδερα», δηλαδή τα όπλα κατά την έκφραση του Ένγκελς, δεν μπαίνουν στο μουσείο της ιστορίας αλλά συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο. Η επανάσταση, επομένως, συναντάται με τον πόλεμο, τη γεωπολιτική, τον παγκόσμιο και περιφερειακό συσχετισμό, εξαναγκάζεται σε επιλογές που έχουν σχέση με εθνοκρατικά και διεθνοσυμμαχικά σχήματα και οδηγείται σε ενώσεις και προετοιμασίες που δεν είναι πάντα διάφανες και κρυστάλλινες.
8 Στις επαναστάσεις συναντάμε πάντα ορισμένα βασικά στοιχεία:
– Παίζεται επί ίσοις όροις, ανάμεσα σε δύο μεγάλα στρατόπεδα και κοινωνικούς συνασπισμούς το ζήτημα της πολιτικής εξουσίας. Νικηφόρα επανάσταση σημαίνει –κατ αρχάς- επίλυση αυτού του αποφασιστικού κρίκου.
– Προηγείται πάντα μια περίοδος κυοφορίας της επανάστασης, μια μακρά περίοδος πνευματικής, πολιτικής, οργανωτικής προετοιμασίας, ιδεολογικής ζύμωσης και αντιπαράθεσης, ακόμα και αποτυχημένων δοκιμών, ώστε να προκύψει μια επανάσταση.
– Στην επανάσταση έχουμε πάντα την άμεση εμπλοκή εκατομμυρίων ανθρώπων που μέχρι τότε ήταν αδρανείς. Αλλάζουν ριζικά διαχωριστικές γραμμές και στρατοπεδεύσεις, οι παλιές ξεπερνιούνται και γεννιούνται νέες, μετακινούνται εκατομμύρια άνθρωποι, ξαναορίζονται ηθικά και αξιακά πλαίσια. Γίνονται βήματα δεκαετιών μέσα σε λίγες μέρες, ακόμα και ώρες, επιλύονται προβλήματα που φαίνονταν αδύνατο να επιλυθούν, αλλάζει η κλίμακα του δυνατού και εφικτού. Ξεπροβάλλει η αυτενέργεια των μαζών, παράγονται και δημιουργούνται νέοι λαογέννητοι θεσμοί και όργανα εξουσίας.
– Οι επαναστάσεις στον 19ο και τον 20ο αιώνα, είχαν διεθνή χαρακτήρα, προχωρούσαν κατά κύματα και δεν ήταν ποτέ μεμονωμένα αποκομμένα γεγονότα. Στην εποχή της αστικής κοινωνικής επανάστασης, θα δούμε ολόκληρες περιοχές (Ευρώπη, Λατινική Αμερική κ.λπ.) να συγχρονίζονται, να αλληλοεπηρεάζονται να έχουν κοινούς στόχους, να αλληλοαναγνωρίζονται ως κοινά εγχειρήματα. Αλλά και στον 20ο αιώνα, την εποχή της προλεταριακής κοινωνικής επανάστασης, θα παρατηρήσουμε πως είχαμε επαναστατικά κύματα με διεθνή διάσταση. Επαναστάσεις στην Ευρώπη 1917-23, διεύρυνση των μεταβατικών κοινωνιών μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την κινέζικη επανάσταση 1945-49, αντιιμπεριαλιστικές επαναστάσεις και αντιαποικιοκρατικός αγώνας στις δεκαετίες 1950-60, θύελλα των χρόνων 1966-68-73.
Οι νέες επαναστάσεις, οι επαναστάσεις του μέλλοντος
25 Δεν είμαστε ούτε προφήτες ούτε μελλοντολόγοι. Θα πούμε μόνο πως η επανάσταση ως κοινωνική εφεύρεση των μαζών για την επίτευξη μεγάλων αλλαγών, είναι ακόμα στην ημερήσια διάταξη της σύγχρονης ιστορίας. Οι αστοί θα αντιτείνουν «μεταρρύθμιση ή καταστολή ίσως, αλλά επανάσταση ποτέ!». Ο Ch. Tilly σημειώνει πως «πρέπει πάντα να θυμόμαστε πόσο άλλαξαν με τον καιρό οι κανόνες της επανάστασης».
26 Επομένως, μπορούμε να ισχυριστούμε πως οι επαναστάσεις που έρχονται δεν θα ακολουθήσουν τον «δρόμο του Οκτώβρη». Δεν θα είναι μια επανάληψη και η νοσταλγία μοιάζει σήμερα με καταφύγιο και αποφυγή των νέων προϋποθέσεων και απαιτήσεων για μεγάλες αλλαγές. Η στασιμότητα στη σκέψη και τη θεωρία παγώνει κάθε προϋπόθεση ανάτασης.
27 Η ίδια η ιστορία μάς διδάσκει –όπως υπομονετικά υποστήριζε ο πριν λίγο καιρό αποβιώσας Ιστβάν Μεσάρος- ότι ο πλανήτης χωρούσε ακόμα και χωρά περισσότερο καπιταλισμό από όσο νομίζαμε. Τόσο η καπιταλιστική παλινόρθωση στον ανατολικό κόσμο, όσο και η μεταφορά της κύριας παραγωγικής δραστηριότητας στη Νοτιοανατολική Ασία, και ιδιαίτερα σε Κίνα και Ινδία, το δείχνουν περίτρανα.
Ταυτόχρονα όμως, πάλι όπως υποστήριζε με έμφαση ο Μεσάρος αλλά και άλλοι ασπρομάλληδες μαρξιστές (Χάρβεϊ, Αμίν κ.λπ.), η ανάπτυξη των καπιταλιστικών παραγωγικών δυνάμεων γίνεται με τρόπο τέτοιο που εντείνεται ο καταστροφισμός τους. Η παραπέρα ανάπτυξή τους δεν οδηγεί σε πρόοδο, αλλά σε καταστροφή, περιοχών, χωρών, οικονομικών κλάδων και τομέων, σε οικολογικές ανισορροπίες μη αντιστρεπτές, κυρίως δε σε διάλυση της κοινωνικότητας, διάλυση κοινωνιών ολόκληρων και πρωτοφανή εκτίναξη χειριστικών μηχανισμών που κάνουν δυνατή την εισβολή και στο πεδίο της συνείδησης και την αποικιοποίηση ακόμα και του μυαλού. Οδηγεί βέβαια και σε νέες μεγάλες συγκρούσεις και πολέμους.
28 Έτσι, σε σύνθετες συνθήκες και με πλήρη αποπροσανατολισμό στο ιδεολογικό επίπεδο, συνυπάρχουν όροι που καθιστούν λογική και αναγκαία μια μετάβαση ως απάντηση στον καταστροφισμό του καπιταλισμού. Δεν τελειώσαμε επομένως με τις επαναστάσεις. Σε ένα νέο βιβλίο του Μπαντιού, ανασύρεται το γνωστό μαοϊκό «ή η επανάσταση θα αποτρέψει τον πόλεμο ή ο πόλεμος θα φέρει την επανάσταση». Ο ίδιος αποδίδει την φράση στον Λένιν, ίσως για να ανοίξουν μερικά αφτιά στο χώρο της Αριστεράς, ίσως από λάθος, δεν έχει σημασία.
29 Ζούμε σε μια ιστορική στιγμή, κατά την οποία μια πολυπλόκαμη, διεθνών διαστάσεων, αντεπανάσταση μοντελοποιεί τον πλανήτη και τον άνθρωπο στα πλαίσια της διαιώνισης της σχέσης κεφάλαιο. Οι διαρκείς αναδιαρθρώσεις αγκάλιασαν όλες της σφαίρες της ύπαρξης των κοινωνιών, του ανθρώπου και της φύσης. Το κράτος, η πολιτική, η κοινωνία, η εργατική τάξη, η παραγωγική διαδικασία, η γνώση και η παιδεία, τα μονοπώλια, ο στρατός κι ο πόλεμος, η τεχνική και η επιστήμη, όλα μα όλα διαφέρουν, δεν είναι ίδια με αυτά που υπήρχαν πριν από 100 χρόνια. Για αυτόν τον απλό λόγο, ο «δρόμος του Οκτώβρη» σήμερα δεν είναι η λύση του προβλήματος. Παρόλο το μεγαλείο του και την προσφορά του στην ανθρωπότητα, είχε κωδικοποιήσεις, λύσεις και μοντέλα που δεν φτάνουν σήμερα για να «ξεκλειδώσουν» τις νέες κλειδαριές. Είχε και όρια, κενά, λαθεμένες αντιλήψεις και ελλείψεις, γέννησε και ελεεινότητες.
Άλλωστε, και ο ίδιος ο «λενινισμός» είχε αποτελέσει μια μεγάλη τομή –αιρετική και ανορθόδοξη θα τη λέγαμε- σε σχέση με τις βασικές παραδοχές του «επίσημου μαρξισμού» της εποχής, σχεδόν σε όλα τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούσαν τότε (κόμμα, κράτος, επανάσταση, ιμπεριαλισμός, Ανατολή-Δύση, αγροτικό ζήτημα κ.λπ.). Μόνο έτσι το ρεύμα αυτό μπόρεσε να συνδεθεί με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του και του τόπου του. Ακόμα κι από αυτή την άποψη, είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας όποιος βλέπει τα σημερινά προβλήματα να επιλύονται μέσα από ό,τι παράχθηκε 100 χρόνια πριν.
30 Οι μελλοντικές επαναστάσεις και ο λόγος των λαών, θα πάρουν άλλες μορφές και διαστάσεις, βγάζοντας συμπεράσματα από όλες τις προηγούμενες επαναστάσεις. Ο δρόμος των νέων επαναστάσεων δεν είναι χαραγμένος από το παρελθόν. Πρέπει να ανακαλυφθεί και να εφευρεθεί, πρέπει να σκαφτεί με τα χέρια εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον πλανήτη. Μέσα σε αυτό το προτσές, θα προκύψουν πρωτοπόρες ιδέες και πρωτοπορίες που δεν θα ξεχωρίζουν και δεν θα κομπάζουν για το ρόλο τους. Ο πολιτικός αγώνας πρέπει να χειραφετεί αντί να αλλοτριώνει.
31 Δεν τελειώσαμε με τις επαναστάσεις, δηλαδή με τους τρόπους που εφευρίσκουν οι μάζες και οι κοινωνίες για να βάλουν τέλος στις καταστροφές ή να οδηγήσουν σε μεγάλες στροφές της ιστορίας. Οι επαναστάσεις είναι στην ημερήσια διάταξη. Θα πάρουν αναγκαστικά νέες μορφές και νέα περιεχόμενα. Θα είναι πιο διεθνικές, πιο συντονισμένες, πιο πλατιές, πιο συμμετοχικές, πιο ανθρώπινες, πιο πλούσιες, πιο βαθιές. Η κοινωνική απελευθέρωση, όχι ως επιβολή εξουσίας μιας τάξης στο όνομα της κοινωνίας, όχι ως οργάνωση της απελευθέρωσης από τα πάνω και εξ ονόματος της κοινωνίας και του λαού.
32 Οι επαναστάσεις, αν θέλουν να είναι τέτοιες, οφείλουν να αναπτύξουν τη λαϊκότητα και τη συμμετοχή παντού, με παράλληλη ανάπτυξη της πνευματικότητας των ανθρώπων και των λαών. Η πνευματική ανάπτυξη είναι ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας. Η συμμετοχή των μαζών στον μετασχηματισμό της κοινωνίας και του εαυτού τους, είναι που θα ορίζει και τον ρυθμό του μετασχηματισμού και των ιεραρχήσεων, άρα και του χρόνου. Και όχι ένας αυθαίρετος παντογνώστης οδηγητής/κράτος.
33 Κάποιοι από τους στόχους που θα έχουν οι νέες επαναστάσεις, θα είναι:
– Η αποτροπή της καταστροφής της ζωής σε όλες της τις εκδηλώσεις.
– Η αποτροπή του παγκόσμιου πολέμου.
– Η ανθρωποποίηση του ανθρώπου.
– Η ισορροπία με τη φύση.
– Η παραγωγή για την ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνίας και όχι για το κέρδος.
– Η απελευθέρωση από μορφές αλλοτρίωσης και σύμβολα που κατασκευάζουν το ανήμπορο και εγωιστικό ανταγωνιστικό άτομο.
– Η απορρόφηση του κράτους από την κοινωνία.
34 Το υποκείμενο της επανάστασης και της μετάβασης σε έναν σοσιαλισμό του «ευ ζην» θα είναι πολύμορφο, θα διαμορφώνεται στην πορεία για την κατάκτηση στόχων που τίθενται. Αν στην Κομμούνα του Παρισιού ήταν κυρίως το προλεταριάτο του Παρισιού και αρκετοί μικροαστοί, στην Οκτωβριανή επανάσταση υπάρχει μια διεύρυνση με την εργατοαγροτική συμμαχία. Μέχρι τότε ο μαρξισμός δεν έδινε πολύ σημασία στους αγρότες. Στη συνέχεια, η κοίτη της επανάστασης πλάτυνε κι άλλο, με τη δημιουργία μεγάλων εθνολαϊκών αντιιμπεριαλιστικών μπλοκ. Τώρα, γίνεται λόγος για μια παγκόσμια χρηματιστική ολιγαρχία του 1% απέναντι στο 99% που φυσιολογικά θα έπρεπε να οδηγήσει σε μια σοβαρή συζήτηση για το υποκείμενο. Επίσης, το προλεταριάτο σήμερα είναι πολυπληθέστερο, πιο κατατεμαχισμένο, πιο διαχειρίσιμο, και υπό διαρκή μεταμόρφωση. Τα σχήματα συνείδησης που έχει, δεν έχουν αποκρυσταλλωθεί, ούτε έχουν αναδυθεί νέες μορφές πολιτικής οργάνωσης και έκφρασής του. Οι πολιτικές μορφές που παίζουν ρόλο, έστω βραχύβιο αλλά αποφασιστικό σε διάφορες χώρες, δεν έχουν τη μορφή του κομμουνιστικού κόμματος, δεν παρουσιάζουν την μονιμότητα που είχαν οι κομματικές δομές. Το υποκείμενο που παίρνει μέρος σε μεγάλες ανατροπές και αλλαγές είναι πιο πληθυντικό, πιο ευρύ και πλατύ.
35 Για να εκφραστούν άλλες δυνατότητες, σε μια πολύ δύσκολη, πυκνή και άρα σύνθετη κατάσταση που βρισκόμαστε, είναι αναγκαίο να προβληθούν μεγάλες ιδέες, ικανές να εμπνεύσουν ένα νέο κίνημα κοινωνικής απελευθέρωσης. Ο βαθύς δημοκρατισμός και ο ριζοσπαστικός ανθρωπισμός πρέπει εξ αρχής να αποτελούν βασικούς άξονες κάθε νέας μεγάλης απόπειρας.
***
Με αυτές τις σκέψεις, διδασκόμαστε και τιμούμε τη μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση και δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για μια σύγχρονη συλλογικότητα αναζήτησης, συμβολής και συμμετοχής σε ενδιαφέροντα εγχειρήματα και μεγάλα κινήματα.
Ολόκληρη την τοποθέτηση μπορείτε να τη βρείτε στην ιστοσελίδα της ΚΟΕ, www.koel.gr
