Διαβάζοντας κείμενα των τελευταίων ημερών, τρία αποσπάσματα απ’ αυτά μου φάνηκαν περιβλημένα με χαρακτήρα motto – σε ό,τι διακυβεύεται σήμερα.
Το πρώτο ανήκει στον Ιταλό φιλόσοφο Νορμπέρτο Μπόμπιο, από ομιλία του 1955: Σε φοιτητές που, υποστηρίζοντας την ευρωπαϊκή Αντίσταση, αμφισβητούσαν την αναγκαιότητα της («αδελφοκτόνας») ιταλικής.
Το δεύτερο είναι από άρθρο του Ταρίκ Αλί με τίτλο «Γιατί δεν ξεσηκωνόμαστε σαν τους Γάλλους;» (Guardian, 19/10/2010). Το άρθρο κλείνει με αναφορά στο ποίημα «Η μάσκα της αναρχίας» (1832) του Σέλεϊ, γραμμένο για τη «σφαγή του Πέτερλου» (1819).
Το πρώτο ανήκει στον Ιταλό φιλόσοφο Νορμπέρτο Μπόμπιο, από ομιλία του 1955: Σε φοιτητές που, υποστηρίζοντας την ευρωπαϊκή Αντίσταση, αμφισβητούσαν την αναγκαιότητα της («αδελφοκτόνας») ιταλικής.
Το δεύτερο είναι από άρθρο του Ταρίκ Αλί με τίτλο «Γιατί δεν ξεσηκωνόμαστε σαν τους Γάλλους;» (Guardian, 19/10/2010). Το άρθρο κλείνει με αναφορά στο ποίημα «Η μάσκα της αναρχίας» (1832) του Σέλεϊ, γραμμένο για τη «σφαγή του Πέτερλου» (1819).
Τότε ο στρατός είχε χτυπήσει ειρηνική συγκέντρωση 80.000 εργατών κι εργατριών στο Μάντσεστερ, αφήνοντας πίσω του 16 νεκρούς και 700 τραυματίες: Στο κλίμα πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης και μαζικής ανεργίας με το τέλος των ναπολεόντειων πολέμων, απαιτούσαν μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα υπέρ των «κάτω». Στο ποίημα η αναρχία ταυτίζεται με «το Θεό, τον Βασιλιά, τον Νόμο».
Το τρίτο, από συνέντευξη του Αλέκου Αλαβάνου (Εποχή, 24/10/2010).
Παραθέτω τα αποσπάσματα:
«Η ιστορία είναι ένα πυκνό και δύσβατο δάσος όπου μερικές φορές δεν υπάρχει παρά μόνο ένα μικρό μονοπάτι που να οδηγεί στον ανοιχτό ορίζοντα. Στις κρίσιμες στιγμές μας θέτει μπροστά σε σκληρές εναλλακτικές επιλογές. Ή από δω ή από κει.» (Μπόμπιο).
«(Στη Γαλλία) τι θεσπέσιο θέαμα: μαθητές να διαδηλώνουν υπέρ των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των ηλικιωμένων!» (Αλί).
«Μπορεί σε μερικούς να φαινόμαστε τρελοί… Πιστεύω, όμως, ότι πρέπει να είμαστε τρελοί, αν αφήσουμε τη φαντασία μας να συναντήσει τις απωθημένες επιθυμίες της κοινωνίας.» (Αλαβάνος)
Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Τα δικά μου:
Όταν η ιστορία «συμπυκνώνεται» τόσο ώστε να αποκτάς αίσθησή της στην καθημερινή ζωή και στην «ατομική» σφαίρα, δε χρειάζεται να χτυπήσουν άλλες καμπάνες για να συνειδητοποιήσεις ότι πρέπει να πάρεις θέση: Σε ό,τι γίνεται γύρω σου και με ό,τι υλικό υπάρχει διαθέσιμο, ανεξάρτητα από (κι ίσως ένα παραπάνω και λόγω) ό,τι λάθη έχουν γίνει. Η πάλη «δι’ αντιπροσώπων» είναι χλομό υποκατάστατο της κοινωνικής δυναμικής που πυροδοτεί η πραγματική κίνηση των ανθρώπων (κι όχι οι δημοσκοπικές αποτυπώσεις στάσεών τους.) Οι μεγαλύτεροι που αποσύρθηκαν σπίτι μέσα απ’ τις περιπέτειες των τριών τελευταίων δεκαετιών και οι νεώτεροι που έμαθαν να μην πιστεύουν σε τίποτα, ούτε στην ίδια τους τη δύναμη, καλούνται να πάρουν την υπόθεσή τους στα χέρια τους. Μικρότερους και μεγαλύτερους, μας δίνουν ελπίδα οι αναλαμπές των τελευταίων χρόνων. Ακόμα κι αν, όπως στο ποίημα του Σέλεϊ, η ανθρωποποιημένη Ελπίδα εμφανίζεται σαν ένα κορίτσι που μοιάζει πολύ με την Απελπισία. Ακόμα κι αν μας παίρνουν για τρελούς. Προκειμένου να γίνει δυνατό, συναντώντας τις «απωθημένες επιθυμίες της κοινωνίας», να βρεθεί το «μονοπάτι που οδηγεί στον ανοιχτό ορίζοντα».
Ή, σύμφωνα με το ποίημα του Σέλεϊ: «Όσοι ανείπωτα πονάτε / βλέποντας τη χαμένη σας πατρίδα / να την πουλάνε, να την αγοράζουν / για το χρυσάφι, για το αίμα… / εγερθείτε… / Είστε πολλοί – είναι λίγοι.»
Το τρίτο, από συνέντευξη του Αλέκου Αλαβάνου (Εποχή, 24/10/2010).
Παραθέτω τα αποσπάσματα:
«Η ιστορία είναι ένα πυκνό και δύσβατο δάσος όπου μερικές φορές δεν υπάρχει παρά μόνο ένα μικρό μονοπάτι που να οδηγεί στον ανοιχτό ορίζοντα. Στις κρίσιμες στιγμές μας θέτει μπροστά σε σκληρές εναλλακτικές επιλογές. Ή από δω ή από κει.» (Μπόμπιο).
«(Στη Γαλλία) τι θεσπέσιο θέαμα: μαθητές να διαδηλώνουν υπέρ των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των ηλικιωμένων!» (Αλί).
«Μπορεί σε μερικούς να φαινόμαστε τρελοί… Πιστεύω, όμως, ότι πρέπει να είμαστε τρελοί, αν αφήσουμε τη φαντασία μας να συναντήσει τις απωθημένες επιθυμίες της κοινωνίας.» (Αλαβάνος)
Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του. Τα δικά μου:
Όταν η ιστορία «συμπυκνώνεται» τόσο ώστε να αποκτάς αίσθησή της στην καθημερινή ζωή και στην «ατομική» σφαίρα, δε χρειάζεται να χτυπήσουν άλλες καμπάνες για να συνειδητοποιήσεις ότι πρέπει να πάρεις θέση: Σε ό,τι γίνεται γύρω σου και με ό,τι υλικό υπάρχει διαθέσιμο, ανεξάρτητα από (κι ίσως ένα παραπάνω και λόγω) ό,τι λάθη έχουν γίνει. Η πάλη «δι’ αντιπροσώπων» είναι χλομό υποκατάστατο της κοινωνικής δυναμικής που πυροδοτεί η πραγματική κίνηση των ανθρώπων (κι όχι οι δημοσκοπικές αποτυπώσεις στάσεών τους.) Οι μεγαλύτεροι που αποσύρθηκαν σπίτι μέσα απ’ τις περιπέτειες των τριών τελευταίων δεκαετιών και οι νεώτεροι που έμαθαν να μην πιστεύουν σε τίποτα, ούτε στην ίδια τους τη δύναμη, καλούνται να πάρουν την υπόθεσή τους στα χέρια τους. Μικρότερους και μεγαλύτερους, μας δίνουν ελπίδα οι αναλαμπές των τελευταίων χρόνων. Ακόμα κι αν, όπως στο ποίημα του Σέλεϊ, η ανθρωποποιημένη Ελπίδα εμφανίζεται σαν ένα κορίτσι που μοιάζει πολύ με την Απελπισία. Ακόμα κι αν μας παίρνουν για τρελούς. Προκειμένου να γίνει δυνατό, συναντώντας τις «απωθημένες επιθυμίες της κοινωνίας», να βρεθεί το «μονοπάτι που οδηγεί στον ανοιχτό ορίζοντα».
Ή, σύμφωνα με το ποίημα του Σέλεϊ: «Όσοι ανείπωτα πονάτε / βλέποντας τη χαμένη σας πατρίδα / να την πουλάνε, να την αγοράζουν / για το χρυσάφι, για το αίμα… / εγερθείτε… / Είστε πολλοί – είναι λίγοι.»
* Η Νάντια Βαλαβάνη είναι υποψήφια αντιπεριφερειάρχης Νοτίων της Ελεύθερης Αττικής.
Σχόλια
